Saga - 2018, Page 178

finna umfjöllun um atriði eins og próventufólk klaustranna, undir sjö upp-
flettiorðum sem öll standa saman. Hins vegar ræður hún ekki við allt það
bænahald og fyrirbænir sem reynast einkar athyglisverður þáttur í starfsemi
klaustranna. Um það er fjallað með breytilegu orðalagi (eins og að lesa svo
og svo mörg Paternoster) sem atriðisorðaskráin leiðir alveg hjá sér. Finna má
hvar minnst er á villilauk, ekki lauk eða laukagarð (sem er þó nefndur í text-
anum), hvað þá kryddjurtir eða garðrækt. Ekki þýðir að fletta upp orðum eins
og búfé eða húsdýr, ekki einu sinni nautgripum eða sauðfé, heldur aðeins und-
irflokkum, kúm og nautum, sauðum og geldingum. Af hestum og hrossum eru
aðeins teknir með hestarnir og þess vegna hvergi vísað á þær blaðsíður þar
sem þeir eru kallaðir hross.
Þetta snið atriðisorðaskráa er orðið of algengt til að lesendur geti búist
við öðru, sjálfsagt valið vegna þess að það sparar tíma og rýni. Mynda -
skránni er líka valið fljótunnið form: myndir skráðar í númeraröð án þess
að vísa á blaðsíðutal, myndatextarnir endurteknir óbreyttir (t.d. „Sitt sýndist
hverjum“ (bls. 567) — sem segir þó ekki mikið um myndina) en bætt við
nafni ljósmyndara. Skráin er reyndar aukaatriði hjá myndunum sjálfum, 156
talsins, sem margar sýna gripi og minjar, sumar teikningar úr handritum,
oft líka staðina sem við sögu koma, eða rannsóknarfólkið á vettvangi,
Steinunni og samstarfsfólk hennar. Myndirnar eru sjaldan mjög stórar —
væntanlega var reynt að halda stærð bókarinnar í skefjum — en flestar í lit.
Fjölbreyttur myndakostur lífgar upp á lesturinn og styður vel stíl og blæ
þessa aðgengilega fræðirits.
Helgi Skúli Kjartansson
Óðinn Melsted, MEÐ NÓTUR Í FARTESkINU. ERLENDIR TÓNLIST-
ARMENN Á ÍSLANDI 1930–1960. Smárit Sögufélags. Sögufélag.
Reykja vík 2017. 266 bls. Heimilda-, mynda- og nafnaskrár. Útdráttur á
þýsku.
Nýlega las ég eftirfarandi frásögn í héraðstímaritinu Litla Bergþóri sem gefið
er út af Ungmennafélagi Biskupstungna. Aðstæður voru þær að fyrir dyrum
stóð að vígja Skálholtsdómkirkju. Af því tilefni var söngfólki sveitarinnar
safnað saman í kór sem Róbert Abraham Ottósson, þá söngmálastjóri
þjóðkirkjunnar, skyldi æfa og stjórna við athöfnina. Segir í frásögninni að
þegar hópurinn mætti á fyrstu æfinguna hafi kórstjórinn útdeilt nótum,
gefið tóninn og slegið kórinn inn. Ekkert hljóð kom hins vegar frá kórnum
og í ljós kom að ekki nema tveir eða þrír í kórnum lásu nótur.
Þessi frásögn er sem slík áhugaverður hluti af vel þekktu mótífi, sögunni
af því þegar lítill en öflugur hópur miðevrópskra tónlistarmanna fluttist til
ritdómar176
NÝ_Saga haust 2018 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 19.10.2018 18:46 Page 176