Saga - 2018, Side 193

ar, ekki síst af mannbjörg er menn og hestar áttu fótum fjör að launa. Þær
frásagnir sem birtar eru minna okkur á þann gríðarlega kraft sem býr í
kötlu og hve miklar afleiðingar gos hennar geta haft fyrir náttúru, dýra- og
mannlíf sem og mannvirki og samgöngur. Það er út af fyrir sig fróðlegt að
lesa texta frá fyrri öldum og sjá hvernig tungumálið og tjáningin breytist.
Það er sannarlega þakkarvert að prestar, sýslumenn og aðrir skyldu skrá
niður það sem fyrir augu og eyru bar hvort sem tilgangurinn var að
varðveita sögurnar, rannsaka náttúruna eða ná til stjórnvalda með beiðni
um aðstoð og bætur.
Kristín Ástgeirsdóttir
Eggert Ólafsson og Bjarni Pálsson, FERÐADAGBÆkUR 1752–1757 OG
ÖNNUR GÖGN TENGD VÍSINDAFÉLAGINU DANSkA. Sigurjón
Páll Ísaksson bjó til prentunar. Höfundur gefur út. Reykjavík 2017. 767
bls. Nafnaskrár.
Fagna ber mikilli grósku í útgáfum á textum frá síðari hluta átjándu aldar
og ekki er verra að afurðirnar skuli vera íturvaxnar og taka mikið pláss á
hillu. Hér á ég við þrjú bindi af skjölum Landsnefndarinnar fyrri frá 1770–
1771, samanlagt 2.186 blaðsíður (sem eru samt aðeins helmingur boðaðrar
heildar), og nokkru viðaminni útgáfu á bréfum enska stjórnmála- og vís-
indamannsins Josephs Banks frá árunum 1770–1820, sem er 681 blaðsíða.
Þessar bækur styrkja mjög aðgengi fræðimanna að stjórnmála- og atvinnu-
sögu tímabilsins — og sýna jafnframt að á því sviði er mikið verk óunnið.
Það áhugaverða nýmæli var tekið upp í útgáfu landsnefndarskjala að
danskir textar eru jafnframt þýddir á íslensku og íslenskir textar á dönsku.
Það er mikið fyrirtæki og réðst væntanlega af veglegum styrkjum úr
Danaveldi til verksins. Ekki verður hins vegar betur séð en að sú bók sem
hér er til umfjöllunar hafi alfarið verið kostuð af umsjónarmanni sem jafn-
framt virðist hafa borgað prentunina úr eigin vasa — að minnsta kosti er
ekkert útgáfufyrirtæki gefið upp! Vonandi seljast þessi 100 eintök sem gefin
voru út sem fyrst. Ég hefði í raun haldið að slegist yrði um þau því hér er á
ferðinni einstaklega áhugaverð og mikil væg bók sem þar að auki er unnin
af mikilli alúð og vandvirkni.
Eggert Ólafsson og Bjarni Pálsson voru fyrst við rannsóknir á Íslandi
sumarið 1750 og komu síðan aftur 8. ágúst 1752 til fimm ára dvalar á vegum
konunglega danska vísindafélagsins. Þeir voru við athuganir fram á haust
og næstu fimm sumur. Um vetur héldu þeir til í Viðey hjá Skúla
Magnússyni landfógeta, skrifuðu skýrslur og undirbjuggu næstu áfanga.
Ferðabók þeirra kom út í tveimur bindum á dönsku árið 1772, fjórum árum
ritfregnir 191
NÝ_Saga haust 2018 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 19.10.2018 18:46 Page 191