Fréttablaðið - 03.08.2022, Blaðsíða 6

Helstu heimildir þeirra
um jarðskjálfta eru
fréttamyndir af fólki.
Fannar Jónas-
son, bæjarstjóri í
Grindavík
Mér tókst að bjarga
kristalnum.
Fanný Erlends-
dóttir, íbúi í
Grindavík
gar@frettabladid.is
SJÓAKVÍAELDI Tveir ráðherrar írsku
ríkisstjórnarinnar eiga nú í harðri
deilu vegna umhverfisáhrifa af
sjókvíaeldi. Umhverfisráðherrann
segir núverandi regluverk leiða til
skaðlegra og ósjálf bærra áhrifa á
villta fiskstofna, sérstaklega á lax-
fiska.
Sjávarútvegsráðherrann segir
á móti að reglurnar uppfylli allar
kröfur er lúti að skyldum ríkisins í
umhverfismálum.
Sagt er frá bréfaskiptum ráð-
herranna um málið í vefritinu
SalmonBusiness. Eamon Ryan
umhverfisráðherra segir þar mik-
inn meirihluta ritrýndra vísinda-
rannsókna, bæði á Írlandi og á
alþjóðavísu, skýrt sýna að sá ótví-
ræði skaði sem lús frá sjókvíaeldi
valdi laxfiskum sé óásættanlega
mikill og eigi snaran þátt í hnignun
þessara stofna. Hefur Ryan kallað
eftir breyttri stefnu til að draga úr
þessari hættu.
Charlie McConalogue sjávarút-
vegsráðherra svarar umhverfis-
ráðherranum hins vegar því til að
embættismenn taki fullt tillit til
mögulegra umhverfisáhrifa áður
en sérhver ákvörðun sé tekin um
úthlutun leyfa í þessari atvinnu-
grein. Evrópusambandið hafi viður-
kennt þær aðferðir sem Írar beiti
til að fylgjast með lúsum í sjókvía-
eldinu. „Það vantar skýrar sann-
anir sem tengja lúsina eina við háa
dánartíðni,“ er haft eftir sjávarút-
vegsráðherranum sem bætir því við
að sögn SalmonBusiness að eftirlit
með starfseminni sé algerlega óháð
iðnaðinum sjálfum og að niðurstöð-
urnar séu öllum opnar.
McConalogue er úr miðhægri-
f lokknum Fianna Fáil og Ryan er
leiðtogi flokks Græningja. n
Ráðherrar deila um áhrif sjókvíaeldis á laxfiska á Írlandi
Eamon Ryan, leiðtogi Græningja og
umhverfisráðherra Írlands.
Íbúar af erlendum uppruna
með mestan kvíða í brjósti
vegna náttúruhamfaranna
á Suðurnesjum. Kona sem
hugðist slaka á í heitum potti
lenti í óvæntri uppákomu
þegar stórskjálftinn skók jörð.
bth@frettabladid.is
GRINDAVÍK Kona sem hugðist njóta
lífsins í heitum potti í Grindavík við
heimili sitt á sunnudag segir að stóri
jarðskjálftinn, sem skall á Grindvík-
ingum af miklu offorsi, hafi skapað
hvirfilbyl og gusað vatninu upp úr
pottinum í miklum strókum. Hún
hafi aldrei upplifað annað eins.
Bæjarstjórinn í Grindavík segir
að íbúar af erlendum uppruna, um
fimmtungur bæjarbúa, séu hrædd-
astir við áhrif jarðskjálftanna og til-
vonandi eldgos.
„Við ætluðum að slappa af fyrir
gestakomu og þá kom eins og hvirf-
ilvindur ofan í pottinn, það gusaðist
vatnið upp úr honum. Á sama tíma
bylgjaðist allt húsið til,“ segir Guð-
björg Eyjólfsdóttir, innheimtufull-
trúi Grindavíkurbæjar.
„Svo kom vatnsstrókur upp úr
pottinum. Við erum með lítinn
hund og hann spýttist út á tún. Svo
heyrðum við brothljóðin inni.“
Áhrif skjálftans á sunnudag á
Grindvíkinga eru þau mestu frá
upphafi hræringanna. „Þessi var
sá stærsti sem ég hef fundið,“ segir
Guðbjörg. Áður en skjálftinn reið
yfir hafði hún dekkað upp borð.
Hvert einasta staup hrundi af borð-
inu niður á gólf.
„Mér var mjög brugðið,“ segir
Guðbjörg. „Það fer ýmislegt í gegn-
um huga manns á svona stundu.“
Fleiri íbúar urðu fyrir eignatjóni
þegar gólf og veggir sprungu. Ýmsir
munir brotnuðu eða eyðilögðust.
Kalt vatn fór tímabundið af öllu
sveitarfélaginu.
Fanný Erlendsdóttir, íbúi í
Grindavík, segist ánægð með að
hafa í forvarnaskyni bundið fyrir
stofuskápana sína fyrir skjálftann.
Af þeim sökum hrundi ekkert úr
þeim niður á gólf.
„Mér tókst að bjarga kristalnum,“
segir Fanný.
Fannar Jónasson, bæjarstjóri í
Grindavík, segir íbúa búa yfir æðru-
leysi þrátt fyrir lætin og horfurnar.
Mestur ótti sé meðal útlendinga
sem búa og starfa í Grindavík.
„Íbúar af erlendum uppruna sem
eru 18-20 prósent íbúa Grindavík-
ur, langflestir Pólverjar, hafa ekki
alist upp við jarðskjálfta. Helstu
heimildir þeirra um jarðskjálfta
eru fréttamyndir af fólki, jafnvel
líkum, sem dregið er undan múr-
steinshrúgu í hamförum.“
Mikil áhersla hefur verið lögð
á að fá sérfræðinga til að ræða við
fólkið og fræða það um jarðskjálfta.
„Við höfum fengið sálfræðinga,
Rauða krossinn og f leiri til að
hitta þetta fólk. Við höldum líka
úti Facebook-síðu og erum með
íslenskumælandi Pólverja sem
vinna einnig að þessu brýna verk-
efni,“ segir Fannar.
Að sögn Fannars eru eldri borg-
arar, börn og fatlaðir einnig ofar-
lega á lista þeirra sem hafi mestar
áhyggjur og fái sérstakan stuðning
af hálfu sveitarfélagsins.
Ármann Hösk ulds son eld fjalla-
fræðing ur segir að samkvæmt þeim
vísbendingum sem atburðarás síð-
ustu daga og vikna gefi til kynna,
séu allar líkur á eldgosi.
„Það eru mjög miklar líkur á því.
Þetta hegðar sér mjög svipað og
síðast,“ segir Ármann og vísar með
því til undanfara eldgossins í Fagra-
dalsfjalli.
Stöðug vöktun er í gangi, enda
er hættustig í gildi. Þótt rýmingar-
áætlun snúist um að hver íbúi sjái
um sig og sína fjölskyldu munu
björgunarsveitir verða í lykilhlut-
verki ef kemur til rýmingar. n
Hundurinn spýttist út á tún
Guðbjörg Eyjólfsdóttir kallar ekki allt ömmu sína er kemur að jarðskjálftum, ekki frekar en tíkin hennar. En jarð-
skjálftinn síðasta dag júlímánaðar mun sennilega aldrei hverfa þeim úr minni. FRÉTTABLAÐIÐ/BJÖRN ÞORLÁKSSON
kristinnhaukur@frettabladid.is
GARÐABÆR Kærunefnd útboðsmála
telur verulegar líkur á því að Garða-
bær hafi brotið lög um opinber inn-
kaup og hefur stöðvað samnings-
gerð sveitarfélagsins við Fortis ehf.
vegna byggingar leikskóla í Urriða-
holti. Hafi Fortis ekki fullnægt skil-
yrðum um þátttöku í útboðinu.
Tvö félög buðu í verkið, sem bæj-
arráð Garðabæjar auglýsti í mars
síðastliðnum, og nemur kostnaðar-
mat tæpum 1,2 milljörðum króna.
Þarfaþing bauð 300 milljónir yfir
áætlun og Fortis bauð 260 milljónir
yfir. Garðabær samdi við Fortis í
maí en Þarfaþing kærði samnings-
gerðina.
Kæra Þarfaþings byggði á að
Fortis uppfyllti ekki skilyrði um
tæknilega og fjárhagslega getu sem
tilgreind er í lögum. Hafi Fortis
ekki gegnt nægilega stórum verk-
efnum á undanförnum tíu árum
og meðalársvelta félagsins sé undir
viðmiðum.
Kæran olli því að samningurinn
var sjálfkrafa stöðvaður en úrskurð-
ur kærunefndar frá því í júlí stað-
festi stöðvunina.
Íbúar í Urriðaholti hafa verið
ósáttir við hversu hægt hefur gengið
að byggja upp leikskóla í hverfinu,
þar sem börnum hefur fjölgað
hratt. Plássin í Urriðaholtsskóla eru
sprungin og komið var fyrir bráða-
birgðadeildum á Vífilsstöðum fyrir
yngstu börnin. Stefnt var að því að
hinn nýi leikskóli myndi opna í
ágúst árið 2023 en nú er óvíst hve-
nær hann verður opnaður. n
Bygging leikskóla í Urriðaholti í óvissu
Kurr er í barnafjölskyldum í Urriða-
holti vegna vöntunar leikskóla.
olafur@frettabladid.is
KJARAMÁL Kjarasamningar hér á
landi eru talsvert f lóknari í fram-
kvæmd en tíðkast á hinum Norður-
löndunum. Í haust eru lausir yfir
300 kjarasamningar og stefnir í eina
erfiðustu samningslotu síðari tíma.
Síðasta samningslota stóð í raun í
meira en þrjú og hálft ár. Skrifað var
undir lífskjarasamningana 2. apríl
2019, en undirbúningur fyrir þá
samninga hófst haustið 2018. Fyrir
áramót 2019 hófust kjaraviðræður
við opinbera starfsmenn. Þegar til
kom lauk kjarasamningalotunni
ekki fyrr en núna í vor, þremur og
hálfu ári eftir að hún hófst.
Samtals var gengið frá 326 kjara-
samningum í síðustu lotu og í haust
byrjar allt upp á nýtt.
Hannes G. Sigurðsson, ráðgjafi
stjórnar og framkvæmdastjórnar
Samtaka atvinnulífsins, segir að
fjöldi kjarasamninga hér á landi
sé svipaður og hjá Svíum, þrjátíu
sinnum fjölmennari þjóð.
„Þetta hlýtur að vera heimsmet í
óhagræði,“ segir Hannes.
Kostnaður við þennan fjölda
kjarasamninga er umtalsverður.
Ferlið er mun langdregnara en
þyrfti og mikill fjöldi fólks hjá
atvinnurekendum og verkalýðs-
hreyfingunni er bundinn í gerð
kjarasamninga.
Ef kjarasamningar hér á landi
væru með svipuðu fyrirkomulagi og
í Svíþjóð og öðrum Norðurlöndum
má færa rök fyrir því að ekki þyrfti
að ganga frá nema um það bil tíu
samningum í hverri kjarasamn-
ingalotu.
Aðilar vinnumarkaðarins búast
við mjög erfiðri samningalotu í
haust og næstu misseri. Búist er við
harkalegum átökum í ljósi þess að
verðbólga og miklar vaxtahækkanir
Seðlabankans hafa skert kaupmátt
mikið undanfarna mánuði, auk þess
sem rekstrarumhverfi fyrirtækja er
þyngra en um langt árabil. n
Kjarasamningar á Íslandi heimsmet í
óhagræði segir ráðgjafi stjórnar SA
Hálft ár, og aðkomu ríkisins, tók að ganga frá lífskjarasamningunum 2019.
FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Samtals var gengið frá
326 kjarasamningum í
síðustu lotu og í haust
byrjar allt upp á nýtt.
6 Fréttir 3. ágúst 2022 MIÐVIKUDAGURFRÉTTABLAÐIÐ