Rit Mógilsár - 2021, Síða 12

12 Rit Mógilsár
Meðalbótafjárhæð fyrir eignarnumið land var kr.
2.907.83251. Í mörgum tilvikum voru önnur gæði en
land einnig metin og heildarbætur þá töluvert hærri,
en í öllum tilvikum var landverðsþátturinn skýrt af-
mark aður frá öðrum gæðum.
Matskostnaður, þ.e. kostnaður matsnefndar eignar-
náms bóta og lögfræðikostnaður matsþola, var að
meðaltali kr. 2.442.67952. Í flóknum matsmálum sem
vörðuðu marga eigendur, margskipt land og ólík gæði
var matskostnaður yfir meðaltali en matskostnaður
virtist lítið háður landstærð53 eða upphæð bóta fyrir
land54 og var óháður heildarbótafjárhæð55.
Bótafjárhæð fyrir land, að viðbættum matskostnaði,
var að meðaltali kr. 5.350.512 fyrir þessar 25 spildur.
Landbætur að viðbættum matskostnaði voru meira
en tvöfalt hærri upphæð (2,17x) en landbæturnar
einar. Þess ber að geta að kostnaður matsbeiðanda
kemur ekki fram í matinu þannig að heildarkostnaður
við eignarnámið er töluvert hærri56.
Í 23 matsmálum57 á þessu tímabili hafði matsbeiðandi
boðið matsþola bætur áður en til eignarnáms kom.
Meðalstærð þessa lands var 4,2 ha, meðalboð var
647.863 kr. á hektara en úrskurðaðar bætur í þessum
málum voru 1.154.576 kr. á hektara. Tilboðið var því
að meðaltali 56% af meðallandbótum fyrir hektara.
Í tólf matsmálum á þessu tíu ára tímabili58 var hið
metna land innan við 15 hektarar að flatarmáli og
fjær höfuð borginni en 200 km. Meðalstærð hins
eignar numda lands var 5,2 ha en miðgildið 4,6 ha.
Úr skurðað ar bætur fyrir landið voru að meðaltali
469.936 kr. á ha en útreiknað verð með landverðs-
líkan inu var að meðaltali 1.108.587 kr. á ha. Úrskurð-
að ar bætur voru því 42% af reiknuðu verði skv. land-
verðs líkani. Verðspá líkansins gaf áþekkt verð fyrir
eignarnumdu spildurnar og meðalverð spildna í
landverðs grunninum sem voru minna en 15 ha og
fjær Lækjar torgi en 200 km59.
Úrskurðaðar bætur virt ust áþekkar eða heldur hærri
en verð fyrir land spildur í gagnagrunninum sem
voru í meira en 200 km frá borginni og töluvert
stærri en 15 ha.
Landrenta
Vegin meðallandrenta (landsmeðaltal) af haga-
göngu hrossa var metin að meðaltali 3,1% án hey-
gjafar eða saltsteins60 (sjá nánar í Viðauka 2, bls. 27).
Reiknað á föstu verðlagi í ágúst 2019 var greiðsla fyrir
hagagöngu fyrir einn hest í 8-15 hrossa stóði í Flóan-
um árin 1989-2003 að meðaltali 2.173 kr. á mánuði.
Í banka bólunni 2004-2008 fór meðalgreiðslan fyrir
hest inn í 3.266 kr. á mánuði en frá 2008-2019 var
hún að meðaltali 2.752 kr. á mánuði fyrir hestinn
(5. mynd). Í þessum viðskiptum voru afnot af girtu
beitar landi og eftirlit með hrossunum innifalið í
greiðslu fyrir hagagöngu en greitt var sérstaklega
fyrir hey gjöf og annað tilfallandi.
51 Bótafjárhæðarbil: kr. 44.460-kr. 18.150.000; N = 25.
52 Kostnaðarbil: kr. 1.050.000-kr. 5.886.105; N = 25.
53 R2 = 0,23; N = 25.
54 R2 = 0,15; N = 25.
55 R2 = 0,0124; N = 25.
56 Sennilega um og yfir þriðjungi hærri.
57 23 matsmál af þeim 25 málum sem matsnefnd eignarnámsbóta
úrskurðaði á árunum 2010-2019.
58 Úrskurðir matsnefndar eignarnámsbóta árin 2010-2019
59 Ásett verð 1.696.327 kr. á ha. Söluverð metið 0,7 x ásett verð eða
um 1.187.000 kr. á ha.
60 Yfirleitt er greitt sérstaklega fyrir heygjöf. Væri heygjöf og salt-
steinn innifalið í greiðslu fyrir hrossabeit væri meðal landrentan
1,4%.
0
1.000
2.000
3.000
4.000
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020
Á
rs
g
ja
ld
fy
ri
r
h
ag
ag
ö
n
g
u
(k
r.
á
h
ro
ss
)
La
n
d
re
n
ta
(
%
)
Almanaksár
5. mynd. Gjald fyrir árshagagöngu (kr. á hross, gjald fært að almennu verðlagi í ágúst 2019), heil græn lína, og landrenta (%),
blá brotalína, árin 1989-2019 í langtímaviðskiptum í Flóahreppi, Árnessýslu.