Læknablaðið - 01.03.2022, Qupperneq 12

124 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
R A N N S Ó K N
thyroid peroxidasa (TPO) og þar með myndun hormóna í skjald­
kirtli. Ýmsar aukaverkanir eru þekktar við notkun þessara lyfja11
en MMI verður frekar fyrir valinu vegna hárrar tíðni alvarlegra
aukaverkana við notkun PTU, þá sérlega bráðrar lifrarbilunar.12
Sjúkdómsendurkoma er algeng eftir lyfjameðferð1,13 og þarf því oft
að grípa til varanlegs inngrips, meðferðar með geislavirku joði eða
skurðaðgerðar.
Markmið rannsóknarinnar var að meta nýgengi Graves í börn­
um og unglingum á Íslandi síðastliðin 20 ár og rannsaka hvort ný­
gengi hafi aukist á tímabilinu, en einnig að gera grein fyrir helstu
meðferðarúrræðum og tíðni endurkomu sjúkdómsins.
Efniviður og aðferðir
Upplýsingar voru fengnar úr sjúkraskrám einstaklinga á Land ­
spítala, Sjúkrahúsinu á Akureyri (SAk) og Domus Medica. Upp­
lýsingar um kennitölur voru fengnar úr lyfjagagnagrunni Em­
bættis landlæknis um ávísun lyfja undir ACT­kóðanum H03B hjá
einstaklingum yngri en 18 ára. Einnig voru upplýsingar fengn­
ar um þá sem höfðu fengið ICD­10 greiningarnar E05.0 ­ E05.9,
yngri en 18 ára að aldri, á Landspítala. Út frá þessum gögnum
fékkst heildarþýði rann sóknarinnar sem innihélt 83 einstaklinga.
Sex voru útilokaðir sökum rangrar ICD­10 greiningar. Öðrum
fjórum einstaklingum var ekki fylgt eftir af barnalæknum, Gra­
ves var útilokað en ekki var hægt að staðfesta orsök skjaldvaka­
ofseytingar. Eftir stóðu 73 einstaklingar í rannsóknarþýði. Af þeim
voru 13 greind með skjaldvakaofseytingu af völdum Hashimoto­
skjaldkirtils bólgu, tveir með nýbura­skjaldvakaofseytingu (neona-
tal thyrotoxicosis) og einn einstaklingur sem þróaði sjúkdóminn
eftir skurðaðgerð á kirtilæxli í heiladingli. Það voru því 57 einstak­
lingar greindir með Graves­sjúkdóm á rannsóknartímabilinu,
tveimur þeirra var ekki fylgt eftir af barnalækni og höfðum við
því ekki frekari klínískar upplýsingar um þá. Því voru 55 einstak­
lingar í rannsóknarþýði Graves-sjúkdóms. Sjúkdómsgreiningu
Graves þurfti að staðfesta með mælingum á sjálfsmótefnum gegn
TSH­viðtaka (TRAb) þar sem sjúkdómsmynd er jafnan óhefðbund­
in samanborið við fullorðna og því erfitt að styðjast eingöngu við
klíníska greiningu. Dreifing einstaklinga innan heildarþýðis má sjá
á mynd 1.
Einstaklingum var úthlutað rannsóknarnúmeri og gátu ein­
göngu rannsakendur tengt númer við einstaklinga. Öll úrvinnsla
gagna fór fram undir rannsóknarnúmeri. Notuð voru forritin
Microsoft Excel 2018 (Microsoft Corporation, Redmond, WA) og
R studio, útgáfu 4.0.3 fyrir Windows til tölfræðiúrvinnslu. Rann­
sóknartímabili var skipt í tvö 10 ára tímabil og samanburður á
milli þeirra notaður til að meta breytingar á nýgengi. Nýgengi
miðað við 100.000 manns yngri en 18 ára var reiknað fyrir hvert
ár, niðurstöður lagðar saman og meðaltal tekið til að finna ný­
gengitíðni áratuganna. Notað var t­tölfræðipróf til að meta hvort
marktækur munur væri á nýgengi á tímabilunum tveimur. Miðað
var við að niðurstöður væru marktækar ef p­gildi væri lægra en
0,05. Upplýsingar um fjölda barna á Íslandi á rannsóknartímabil­
inu voru sóttar á vef Hagstofu Íslands.
Tilskilin leyfi voru fengin frá vísindarannsóknarnefnd heil brigðis­
rannsókna (VRN) á Landspítala (201119), vísindasiðanefnd (VSN­20­
201) og lyfjagagnagrunni Embættis landlæknis (2011274/5.6.1/gkg).
Mynd 1. Dreifing einstaklinga innan heildarþýðis út
frá útilokunum og sjúkdómsgreiningu.
Heildarþýði
N=83
Útilokun
Röng greining
n=6
Nýgengi
skjaldvakaofseytingar
n=77
Útilokun
Ekki hægt að staðfesta
greiningu
n=4
Rannsóknarþýði
skjaldvakaofseytingar
n=73
Hashitoxicosis
n=13
Annað
n=3
Nýgengi
Graves-sjúkdóms
n=57
Einstaklingi ekki fylgt eftir
af barnalækni
n=2
Rannsóknarþýði
Graves-sjúkdóms
n=55