Læknablaðið - 01.03.2022, Blaðsíða 48

160 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
Ingvar Freyr Ingvarsson
hagfræðingur
Læknafélags Íslands
ingvar@lis.is
Mannaflagreining
Læknafélags Íslands
Steinunn Þórðardóttir
öldrunarlæknir
formaður Læknafélags Íslands
steinunn@lis.is
Læknafélag Íslands hefur unnið að gerð
spálíkans um mannaflaþróun lækna á
Íslandi til ársins 2040. Í spánni kemur
fram áætlað framboð lækna og ætluð eft­
irspurn eftir læknum til ársins 2040. Við
gerð spálíkans er horft til ýmissa þátta,
til dæmis breytinga á aldurssamsetningu
þjóðarinnar. Gert er ráð fyrir að hópurinn
65 ára og eldri vegi þyngra í eftirspurn
eftir heilbrigðisþjónustu en þeir sem eru
yngri. Spálíkanið byggist á mannfjöldaspá
Hagstofunnar fyrir hlutfall 65 ára og eldri
af heildarmannfjölda á komandi árum. Þá
er einnig tekið mið af áætluðum breyting­
um í læknastéttinni.1 Í spánni er meðal
annars tekið tillit til eftirfarandi þátta:
• Nýliðunar í læknastéttinni og aldurs­
dreifingar.
• Fjölda lækna sem útskrifast frá Háskóla
Íslands og erlendum háskólum.
• Hlutfalls lækna sem stunda framhalds­
nám hérlendis og þeirra sem kjósa að
fara utan til framhaldsnáms.
• Hlutfalls lækna sem setjast að erlendis
eftir nám.
• Núverandi aldurssamsetningar lækna­
stéttarinnar.
• Hlutfalls þeirra sem fara á eftirlaun á
næstu árum, bæði hér á landi og er­
lendis.
Sé litið á tölfræði um starfandi lækna á Ís­
landi kemur ýmislegt áhugavert í ljós, sjá
mynd 1 og 2. Meðalaldur starfandi lækna
á Íslandi er nú um 48 ár og hefur því
lækkað lítillega frá árinu 2014. Það ár var
meðalaldurinn 50,4 ár. Yngri læknum hef­
ur því fjölgað. Má það rekja annars vegar
til þess fjölda Íslendinga sem leggur stund
á læknisfræði erlendis. Þeir sem það gera
eru nær jafnmargir og nemendur í lækna­
deild Háskóla Íslands. Hins vegar hefur
nýnemum við læknadeild Háskóla Íslands
fjölgað frá því að vera um 49 árin 2014 til
2016 í það að vera 62 árið 2021. Vaxandi
framboð sérnáms í læknisfræði hér á
landi hefur leitt til þess að læknar starfa
lengur hér á landi eftir útskrift og afla sér
sérmenntunar að hluta til eða að öllu leyti
hérlendis í ríkari mæli en áður.
Þá hefur orðið algjör viðsnúningur í
kynjahlutföllum þar sem 66% lækna undir
þrítugu eru konur en 34% eru karlar. Þó
yngri læknum hafi fjölgað síðustu miss­
erin, þá eru 27% starfandi lækna 60 ára
eða eldri. Því er ljóst að liðlega fjórðungur
læknastéttarinnar hættir störfum næsta
áratug fyrir aldurs sakir. Því er mikilvægt
að nýliðun í stéttinni sé nægjanleg.
Aðalástæða þess að unnið er að spálík­
ani sem þessu er að fá sem skýrasta mynd
af framtíðarhorfum í heilbrigðisþjónustu.
Miðað við gefnar forsendur er útlit fyrir
að það verði enn meiri skortur á læknum
á komandi árum en nú er. Þannig eru vís­
bendingar um að það muni vanta 125­130
lækna árið 2030, 210­215 árið 2035 og 250­
255 árið 2040. Þessi viðbót er umfram það
F R Á L Æ K N A F É L A G I Í S L A N D S
Mynd 1. Félagar í Læknafélagi Íslands
Mynd 2. Félagar í Læknafélagi Íslands eftir kyni og aldri
Konur Karlar
Konur Karlar