Læknablaðið - 01.03.2022, Blaðsíða 50

162 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
Læknir á að vita margt um sjúkdóm,
skilja sjúkdóminn og ef vel lætur hafa
áhrif á framgang hans. Læknir þarf að
einblína á sjúkdóminn, spyrja um ein­
kenni og fylgjast með framgangi og stuðla
að bata. Ef grunur vaknar, reynum við
að afhjúpa falda sjúkdóma. Við könnum
hvort sjúklingur sé áttaður á stund og
stað. En þegar vinnu er lokið reynum við
sjálf að gleyma stund og stað. Við tölum
um að sjúklingur með Alzheimer­sjúk­
dóm hafi ekki innsýn í sjúkdóm sinn, en
þegar við hittum gamla sjaldséða kunn­
ingja furðum við okkur á hve mikið þessi
jafnaldri hefur elst. Þannig afhjúpast að
við höfum löngu glatað innsýn í eigið
sjálf. Þegar þau sem standa manni næst,

L I P R I R P E N N A R
Lærdómur
Magnús Karl Magnússon
eiginmaður og læknir
magnuskm@hi.is
þau sem eru manni kærari en allt annað
fá sjúkdóminn sem við óttumst, sjúkdóm
sem við afhjúpum með vægðarlausum
spurningum í klínísku starfi, þá erum við
berskjölduð. Við hvorki viljum né getum
séð einkennin sem blasa við. Sjálfsblekk­
ingin sem þróunarfræðingurinn Robert
Trivers telur að sé okkur lífsnauðsynleg
grípur inn í framvinduna. Hún slær augu
okkar blind.
Ég sá aldrei sjúkdóminn. Hann kom
óboðinn, læddist aftan að okkur. Ég veit
að sjúkdómurinn er vægðarlaus. Hann
hlítir ekki vilja mínum, hann bara líður
áfram eins og tíminn. Hann herjar á það
sem mér þykir vænst um af öllu, persón­
una sjálfa. Það gerist hægt og hljótt. Ég sé
engan mun frá degi til dags. En ég veit að
sjúkdómurinn er þarna. Ef ég fókusera á
hann, þá þarf ég að fókusera á allt sem ég
sakna, allt það sem var en er ekki í dag.
Það gengur ekki. Ég verð að fókusera á
það sem er, á allt sem hún er. Ég get ekki
fókuserað á það sem sjúkdómurinn hefur
tekið. Þannig verð ég að gleyma því sem
ég hef lært um sjúkdóminn. Þannig get
ég ekki verið læknirinn í þessu hlutverki
mínu.
Sagt er að ljósmyndun sé list augna­
bliksins. Hún fangar augnablikið, hún
frystir stað og stund, hún grípur það sem
er. En ljósmyndin hefur líka negatívu.
Negatívan er allt það sem myndin er ekki.
Svart er hvítt og hvítt er svart. Hún sýnir
okkur þannig að augnablik tímans er tví­
rætt, þarna lifa tveir heimar. Kannski er
Alzheimer eins og negatívan. Alzheimer
er allt sem persónan er ekki lengur. Þeir
sem hafa unnið með galdra gömlu ljós­
myndafilmunnar vita að þegar ljósi er lýst
á negatívuna þá umbreytist hún. Ljósið
framkallar undurfagra mynd. Kannski er
það hlutverk mitt að reyna að varpa ljósi
á lífið og það sem er. Þannig lýsir ljósið
upp það sem maður hefur. Og maður
verður að fókusera á það sem er, en ekki
það sem var. Læknirinn má varpa ljósi á
sjúkdóminn en það er ekki hlutverk mitt í
dag. Það er kannski öfugsnúinn lærdómur
að gleyma því hlutverki sem maður á að
kunna, en það getur verið mikilvægur
lærdómur.