Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.2013, Page 36

36 – Sjómannablaðið Víkingur
ÓTRÚLEGT EN SATT
Íslenskar konur fengu
kosningarétt 1882
- fyrsta konan kaus hins vegar 1862
Hinn 31. mars 1863 gengu Akureyringar
í fyrsta skiptið til bæjarstjórnarkosninga.
Fyrsti kjósandinn, sem var bókaður í
kjörbókina, var Madame Wilhelmína
Lever. Konur höfðu þá ekki kosningarétt
á Íslandi og það var fyrst 1882 að þær
fengu takmörkuð réttindi til að kjósa
sveitarstjórnarmenn. Wilhelmína varð
þannig fyrst kvenna hér á landi til að
taka þátt í opinberum kosningum. Þegar
hún andaðist 16 árum síðar bar dánardag
hennar upp á 19. júní en þann dag löngu
seinna fengu konur á Íslandi kosninga-
rétt og kjörgengi til Alþingis.
Heyrnarlaust tónskáld
Hið fræga tónskáld Ludwig van
Beethoven var vart komið á fertugsaldur
þegar heyrnin byrjaði að gefa sig. Frá um
það bil 1800 til 1819 hrakaði heyrn
Beethovens jafnt og þétt uns hann mátti
heita með öllu heyrnarlaus. Á þessum
árum samdi hann meðal annars bæði
sjöundu og áttundu sinfóníuna. Árið
1824 var níunda sinfónía Bethoveens
frumflutt. Tónskáldið var viðstatt frum-
flutninginn en það var ekki fyrr en einn
af hljóðfæraleikurunum fékk hann til að
líta yfir áheyrendaskarann að það rann
upp fyrir tónskáldinu að gestirnir voru
yfir sig hrifnir af verkinu. Sjálfur heyrði
hann ekki fagnaðarlætin.
Reifarakaup
Hans Ellefsen reisti hvalveiðistöð á Sól-
bakka við Önundarfjörð 1889 og íbúðar-
hús sem hann seldi Hannesi Hafstein,
fyrsta íslenska ráðherranum, fyrir eina
krónu, aðrir segja fimm krónur, og er
hæpið að hús hafi selst öllu ódýrara hér-
lendis - jafnvel þótt kaupverðið hafi ver-
ið fimm krónur.
Íbúðarús Ellefsens var síðan tekið í
sundur, flutt suður og sett upp aftur við
Tjörnina í Reykjavík þar sem það hýsti
ráðherra Íslands og síðar forsætisráð-
herra til 1942.
Mannætur í Kaup-
mannahöfn og
Dyrhólagatlistinn
Björn Jónsson, ritstjóri Ísafoldar og síðar
ráðherra, var stundum seinheppinn í
fréttamennsku sinni. Vorið 1895 snaraði
hann á íslensku frétt úr Politiken um að
þrír svertingjar hefðu étið upp til agna
frægan danskan leikstjóra (að nafni
Scheel-Wandel). Fyrir þetta var hann
hæddur en aldrei tók hann fréttina til
baka en stóð á því fastar en fótunum að
víst hefðu mannæturnar étið aumingja
manninn – sem var fjarri öllum sanni.
Í annað sinn birti Björn mynd í
Sunnanfara sem hann sagði af Dyrhólaey
en var í raun af Gatkletti vestur á
Arnarstapa. Þegar honum var bent á mis-
tökin neitaði hann að viðurkenna þau en
fullyrti eftir sem áður að myndin væri af
Dyrhólaey og leiddi að því vitni. Loks
guggnaði Björn þó á því að halda þessu
til streitu en lengi á eftir var hann kall-
aður „Dyrhólagatistinn“ og tók hann það
nærri sér.
Björn Jónsson ráðherra.
Ludwig van Beethoven varð snemma heyrnarlaus.
Það getur sannarlega komið manni í koll að vanrækja íslenskunám í
grunnskóla. Ætti eftirfarandi dæmi þar um að vekja íslenskuáhuga ung-
menna þessa lands sem aldrei fyrr.
Það voru vaktaskipti á lögreglustöðinni í Þórunnarstræti á Akureyri.
Þetta var að sumarlagi. Sumrungurinn, eins og afleysingalögreglur eru
kallaðar, sat á tali við félaga sína þegar tveir lögregluþjónar, báðir gamal-
reyndir í starfi, gengu inn á stöðina, reiðubúnir að axla ábyrgð dagsins er
var að renna upp. Gellur þá í sumrungnum:
„Nei, þarna koma kviðmágarnir.“
Það sló þögn á alla viðstadda. Sumrungurinn hafði alveg óvart og gjör-
samlega óafvitandi sagt það sem var altalað (og sannleikanum sam-
kvæmt). Hann hafði aðeins ætlað að vera kumpánlegur og varpa hlýlegri
kveðju á félaga sína. Í hans munni þýddi orðið kviðmágur ekki annað en:
„Mikið eru þetta góðir og elskulegir vinir.“
Þess í stað varð hann valdur að hjónaskilnaði en kviðmágar er haft um
þá sem deila sömu konu.
Bágt er að kunna ekki
móðurmálið til hlýtar