Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.2014, Page 28

28 – Sjómannablaðið Víkingur
inn innsta hring menningarlífsins þar.
Þegar hið glæsilega skip Jean-Baptiste
Charcot, Pourquoi-Pas? kom siglandi inn
í höfnina var það stórviðburður í hvert
sinn: stórt og glæsilegt seglskip með
mikilfenglegri seglabúnað en fólk hafði
augum litið. Og allir vissu að þarna fór
frægur maður, leiðangursstjóri sem hafði
siglt alla leið til Suðurskautslandsins,
mikill heimsmaður sveipaður ævintýra-
ljóma, fágaður Frakki sem kom með
allan heiminn í farteskinu, en um leið
maður sem gerði engan mannamun var
afar hógvær og hlýr í viðmóti.
Íslendingum, sem ævinlega hafa verið
forvitnir um það sem gerist í heiminum,
fannst Charcot vera holdgervingur vís-
inda- og þekkingar, rannsókna og ævin-
týra, og þeim fannst skipið hans stór-
glæsilegt, svo tignarlegt að það var
ævintýri líkast.
4.
Ég ræddi þetta fyrir nokkrum árum við
tengdaföður minn, Guðmund Kr. Jó-
hannsson á Akureyri. Hann var þá átta-
tíu og fjögurra ára og mundi enn þann
dag í dag eins og það hafi gerst í gær
þegar hann var strákur og sá Charcot og
Pourquoi-pas? Hann var ellefu eða tólf
ára og bjó ásamt foreldrum sínum á
Grenivík í Þingeyjarsýslu, yst í Eyjafirði
austanverðum, þar sem faðir hans, Jó-
hann J. Kristjánsson, var héraðslæknir.
Fyrir drenginn unga var það alla jafna
heilmikið ævintýri að fara í kaupstað til
Akureyrar, en þennan dag var þetta enn
meiri lífsreynsla, því þá fór hann niður á
höfn með föður sínum að skoða Pourq-
uoi-pas?, þetta fræga skip, sem lá þar við
akkeri. Þeir feðgar fóru niður á bryggju
til að dást að skipinu, það var sólskin og
stafalogn og uppi á þilfari sáu þeir rosk-
inn mann „með afskaplega franskt nef og
skegg“, eins og hann sagði, sem sat þar
við borð og var að skrifa eitthvað. Faðir
hans sagði honum að þetta væri Charcot
leiðangursstjóri, eða doktor Charcot eins
hann var yfirleitt kallaður og hann út-
skýrði fyrir honum að nafnið á skipinu
fallega þýddi hvers vegna ekki?
Guðmundur minntist þess líka að
hafa séð annan mann á skipinu, akfeitan,
sem honum fannst stórmerkilegt því
hann hafði aldrei séð svo feitan mann
áður, en hann veit ekki hver það var.
Sjötíu árum síðar, stóð þetta honum ljós-
lifandi fyrir hugskotssjónum.
5.
Sumir viðburðir marka svo djúp spor í
líf fólks, jafnvel heilla þjóða eða menn-
ingarsvæða, að allir sem reyndu þá muna
hvar þeir voru staddir þegar þeir fengu
fréttir af þeim. Svo nokkur slíkt fræg
dæmi séu tekin má nefna morðið á
Kennedy, ferð manna til tunglsins,
morðið á John Lennon eða hryðjuverkin
í New York þann 11. september 2001.
Þótt vitaskuld sé ekki hægt að jafna
áhrifum þess þegar Pourquoi-Pas? fórst
út af Mýrum þann 16. september 1936
við þessa heimsviðburði, sýnist mér engu
að síður að strandið hafi öðlast viðlíka
sess í hugum Íslendinga, í það minnsta í
hugum Íslendinga sem muna þetta og
eru nú komnir á efri ár. Margir sem ég
hef rætt við og lesið um muna nákvæm-
lega hvar þeir voru staddir og hvað þeir
voru að gera þegar þeir fréttu af þessum
hörmungaratburði. Svo ég leyfi mér enn
og aftur að taka dæmi af fólki sem er
mér nákomið: tengdafaðir minn var
staddur í sínu litla afskekkta þorpi, en
læknirinn faðir hans átti það merka tæki,
Guðmundur Kristján Jóhannsson fæddist í
Reykjavík 29. júní 1922, en ólst upp í Grýtu-
bakkahreppi. Foreldrar Guðmundar voru Jóhann
J. Kristjánsson héraðslæknir, f. 7. 6. 1898, d. 3.
10. 1974, og Inga Guðmundsdóttir húsmóðir, f.
30. 3. 1896, d. 22. 10. 1970, þau bjuggu á Ólafs-
firði.
Guðmundur kvæntist 5. 6. 1948 Ingibjörgu
Dan Kristjánsdóttur húsmóður, f. 15. 6. 1925.
Guðmundur lauk stúdentsprófi frá Menntaskól-
anum á Akureyri árið 1942 og cand. oecon-prófi
frá Háskóla Íslands árið 1950. Guðmundur varð
löggiltur fasteignasali árið 1963. Hann var lengi
mjög virkur í tónlistarlífinu, var söngstjóri og
organisti við Ólafsfjarðarkirkju frá 1950 til 1960
og söngstjóri Karlakórs Ólafsfjarðar frá 1954 til
1960. Hann var söngstjóri Karlakórs Akureyrar
frá 1966 til 1970 og aftur frá 1978 til 1984 og
organisti við Möðruvallakirkju í Hörgárdal frá 1971 til 1975 og frá 1978 til 1990.
Guðmundur var bæjargjaldkeri í Ólafsfjarðarkaupstað frá 1950 til 1960, skrif-
stofustjóri hjá K. Jónsson & Co hf. á Akureyri 1960 til 1961, skrifstofustörf hjá
Akureyrarbæ frá 1961 til 1964, bæjargjaldkeri á Akureyri frá 1964 til 1977. Hann
var stofnandi og meðeigandi Fasteignasölunnar á Akureyri 1971 og framkvæmda-
stjóri Tölvangs hf. á Akureyri frá 1977 til 1991. Hann var síðan með bókhalds-
þjónustu fyrir ýmsa aðila. Guðmundur lést á dvalarheimilinu Hlíð fimmtudaginn
27. nóvember 2008.
Guðmundur Kr. Jóhannsson
Guðmundur. Kr. Jóhannsson.
Jean-Baptiste Charcot.