Skessuhorn - 21.09.2022, Qupperneq 26

MIÐVIKUDAGUR 21. SEPTEMBER 202226
„Sunnan af Frakklandi“ – Mál­
þing um konungasögur til heiðurs
François­Xavier Dillmann, í tilefni
af útkomu franskrar þýðingar hans
á Ólafs sögu helga, verður haldið
í Snorrastofu í Reykholti föstu­
daginn 23. september kl. 14.
Þýðing Dillmanns á Ólafs sögu
helga eftir Snorra Sturluson er
annað bindið í heildarþýðingu hans
á Heimskringlu. Henni fylgja ítar­
legar fræðilegar skýringar sem
eru jafnframt sjálfstætt framlag til
rannsókna á verkinu. Bókin kom út
hjá forlaginu Gallimard í París fyrr
á þessu ári.
Erindi á málþinginu flytja Alessia
Bauer, Ármann Jakobsson, Gunnar
Harðarson, Jan Alexander van Nahl,
Margaret Cormack og Óskar Guð­
mundsson. François­Xavier Dill­
mann, mun einnig taka þátt í mál­
þinginu, en hann er gistifræðimaður
í Reykholt um þessar mundir. Boðið
verður upp á kaffi milli erinda og
léttar veitingar að þingi loknu. Allir
eru hjartanlega velkomnir!
-fréttatilkynning
Þriðjudaginn 27. september kl. 20
flytur Úlfar Bragason, prófessor
emeritus, fyrirlestur í Snorrastofu
í Reykholti, sem ber yfirskrift­
ina; „Harðmúlaðr er Skúli: Níðið
um Snorra“. Fyrirlesturinn, sem
er hluti af fyrirlestraröðinni
„Minningarfyrirlestur um Snorra
Sturluson,“ er öllum opinn og er
aðgangur ókeypis.
Snorri Sturluson var í Noregi á
árunum 1218–1220 eftir því sem
Íslendinga saga Sturlu Þórðar­
sonar segir. Þar varð hann hirð­
maður Skúla jarls Bárðarsonar,
sem fór þá með landsstjórnina og
Hákonar Hákonarsonar konungs.
Flutti hann jarlinum tvö lofkvæði
og fékk skip og fimmtán aðrar stór­
gjafir að launum. Snorri tók að sér
að koma á friði milli norskra kaup­
manna og Íslendinga en kaupmenn
höfðu drepið Orm Jónsson, fóstur­
bróður Snorra, og Jón son hans í
Vestmannaeyjum. Björn Þorvalds­
son, tengdasonur Orms, var ekki
ánægður þegar hann frétti af lof­
orði Snorra um milligönguna enda
vildi hann fá rétt sinn gagnvart
kaupmönnum og taldi að Snorri
mundi standa í veginum. Hæddust
hann og stuðningsmenn hans að
Snorra og fengu mann til að snúa út
úr stefinu í öðru lofkvæði Snorra.
Útúrsnúningurinn lét í veðri vaka
að samband Snorra og jarlsins hefði
verið of náið, jafnvel kynferðislegt,
og dró auk þess dár að kvæðinu og
taldi skáldfíflahlut. Í fyrirlestrinum
verður fjallað um þessa níðvísu út
frá hugmyndum 13. aldar um karl­
mennsku.
Úlfar Bragason hóf störf árið
1988 á Stofnun Sigurðar Nordals,
sem var ein þeirra fimm stofnana
sem urðu að sameinaðri Stofnun
Árna Magnússonar í íslenskum
fræðum árið 2006. Úlfar gegndi
starfi forstöðumanns stofnunar­
innar 1988–2006 en við sam­
eininguna varð hann stofustjóri
alþjóðasviðs nýrrar Árnastofnunar.
Ásamt því að byggja upp Stofnun
Sigurðar Nordals hefur hann sinnt
fjölda trúnaðarstarfa og stundað
rannsóknir. Þá sat hann í stjórn
Snorrastofu frá upphafi til 2014.
Fyrirlesturinn er styrktur af Upp­
byggingarsjóði Vesturlands.
-fréttatilkynning
Út er komin skýrsla með niður­
stöðum rannsókna á lífríki Anda­
kílsár frá því að aurflóð fór niður
farveg árinnar í maí 2017. Aurflóðið
varð þegar vatni úr inntakslóni
Andakílsárvirkjunar var hleypt
niður um botnlokur virkjunarinnar.
Við það varð rof á botnseti lóns­
ins og gríðarlegt magn af aur barst
niður á fiskgenga hluta Andakílsár
með alvarlegum afleiðingum fyrir
lífríki árinnar. Orka náttúrunnar fól
Hafrannsóknastofnun að gera rann­
sókn á áhrifum atburðarins á lífríki
árinnar. Á árunum 2017 til 2020 var
því fylgst með lífríki árinnar reglu­
bundið og var áhersla lögð á rann­
sóknir á magni blaðgrænu, fjöl­
breytni og þéttleika botnlægra
hryggleysingja, og þéttleika og
aldurssamsetningu fiskseiða.
Mælingar voru gerðar á efna­
samsetningu vatnsins auk þess
sem gerðar voru mælingar á þykkt
nýja botnsetsins sem þakti farveg
árinnar og fylgst með þróun þess
um tíma. Athuganir sem gerðar
voru fljótlega eftir aurflóðið sýndu
að búsvæði vatnalífvera höfðu rask­
ast mjög mikið. Mjög víða var
gamli árbotninn hulinn með 20–60
cm þykku setlagi sem samanstóð
af leir, sandi og smágrjóti. Fljót­
lega eftir aurflóðið, skolaðist fín­
asta efnið ofan af grófara efni sem
borist hafði með aurflóðinu.
„Magn blaðgrænu var lágt fyrst
eftir atburðinn en jókst smám
saman á rannsóknartímabilinu og
er það sérstaklega greinilegt þegar
haustsýni voru borin saman frá ári
til árs. Einnig mátti sjá aukningu
á fjölbreytni botnlægra hryggleys­
ingja yfir tímabilið. Um tveimur
mánuðum eftir aurflóðið fundust
22 tegundir/hópar hryggleysingja
en árið 2020 var fjöldinn orðinn 34.
Þéttleiki hryggleysingjanna hafði
einnig aukist mikið á tímabilinu en
vísbendingar eru um að þéttleikinn
hafi ekki náð því ástandi sem ríkti
fyrir aurflóðið.
Rannsókn sem gerð var á fiskum
yfir sama tímabil sýndi að aurflóðið
olli miklum skaða á fiskstofnum í
Andakílsá. Sumarið 2017 veiddist
lítið sem ekkert af seiðum og árið
eftir kom í ljós að klakárgangur frá
árinu 2017 hafði alveg misfarist
í aurflóðinu. Á árunum 2019 og
2020 veiddist mikið af seiðum (0+
og 1+) og þá var þéttleiki laxaseiða
í Andakílsá svipaður og mældist
sumarið 2010. Niðurstöður rann­
sóknarinnar sýna að framvinda líf­
ríkis í Andakílsá hefur verið nokkuð
hröð eftir að aurflóðið féll árið
2017, sérstaklega hvað varðar blað­
grænu og hryggleysingja, en einnig
hefur fiskstofn árinnar verið að
rétta úr kútnum og árið 2020 virð­
ist seiðastofninn hafa náð svipaðri
stærð og mældist árið 2010,“ segir
í samantekt Hafró.
mm
Skýrsla um framvindu
lífríkis í Andakílsá
Pennagrein
Fáar þjóðir búa við betri hag en
Íslendingar. Þjóðartekjur á hvern
íbúa er með þeim hæstu í heimi
og við mælumst gjarnan ofarlega
í metingum um hvað eina sem
prýðir þjóðir og lætur þær virðast
standa öðrum framar. Horaðir for­
feður okkar sem áttu fæstir meira
en sjókistu eða prjónastokk þegar
þeir hurfu undir kistulok eða í vota
gröf hefðu glaðst ef þeir hefðu haft
vissu um að afkomendur þeirra
yrðu meðal feitustu þjóða heims og
myndu eiga gnótt fjár. Er enda um
fátt meira talað á jákvæðum nótum
en mathallir og annað er að mat
snýr nema þegar talið berst að hag­
vexti og framþróun.
Vextir
Það kemur því nokkuð á óvart að
þjóðin skuli skuldum vafin. Það
lætur nærri að hver einasti íbúi í
Hafnarfirði og Kópavogi greiði
milljón krónur í vexti á ári fyrir
hönd ríkissjóðs, þó vissulega dreifist
þetta á landsmenn alla eftir fyrirfram
settum reglum. 66.000.000.000
krónur í vaxtagreiðslur á ári koma í
hlut ríkissjóðs. Það er allhá tala. Samt
miðar boðuðum stór fram kvæmdum
svo hægt fram að þeir sem heyrðu
af þeim sem börn eru orðin rígfull­
orðið fólk en framkvæmdirnar samt
enn í fullum gangi. Og margar bíða
en sumar hafa verið kosningalof­
orð nær allra stjórnmálaflokka svo
lengi að þjóðin er byrjuð að átta sig
á að ekki er um raunverulegar fram­
kvæmdir að ræða heldur einhvers
konar sýndarheim.
Græn skref
Fólk og fyrirtæki eru trú þessu
ati í kringum lán og peninga, fólk
hendir utan af sér klæðum, úr
húsum sínum innanstokksmunum
og heimilistækjum þó oftast sé
byrjað á eldhúsinnréttingunni.
Bílar, makar, bátar, skip... öllu er
fleygt og nýtt keypt jafn harðan og
hægt er að slá lán. Sem er mikið lán.
Fólk erlendis öfundar okkur af öllu
þessu ríkidæmi. Og það skemmti­
lega við þetta allt saman er að við
erum alltaf að græða – ALLTAF.
Einu sinni vildum við að hér risi
Sviss norðursins, þá vorum við
framarlega – við vorum í fremstu
röð eins og það heitir – í rekstri
banka. Vorum við þetta út um allan
heim. Síðan urðum við frábitin
þeim áformum.
Nú erum við senn orðin kennslu­
stofa í umhverfisvernd og græn
skref orðin svo mörg að fáir hafa
tölu á, nota snjallúr til að telja þau
um leið og sjálfan hjartsláttinn.
Hvernig ætlum við að verða græn?
Við ætlum að flytja inn enn meira
dót, nýtt dót sem gengur fyrir raf­
magni. Og vélar til að búa til meira
grænt rafmagn, orkuskipti heitir
það. Við erum nú ekki svo græn
eftir allt saman.
Finnbogi Rögnvaldsson
Ríkidæmið
Þörungaþekja á botni Andakílslár á mismunandi tímum á rannsóknartímabilinu.
Ljósm. Ragnhildur Þ. Magnúsdóttir.
Þykkt lag af límkenndum leir var hvarvetna í botni árinnar eftir aurflóðið vorið 2017.
Ljósm. úr safni/mm.
Franskri þýðingu á
Ólafs sögu helga fagnað
François-Xavier Dillmann er gistifræðimaður í Reykholti um þessar mundir.
Níðið um Snorra á
fyrirlestri í Snorrastofu
Úlfar Bragason, prófessor emeritus.