Fréttablaðið - 24.11.2022, Qupperneq 16

Maður hefði haldið að
hægt væri að anda
ofan í kviðinn og halda
vöxtum óbreyttum.
Hagfræðingur Viðskiptaráðs
segir viðbúið að hækkun
stýrivaxta um 0,25 pró sentu­
stig helli olíu á eldinn í yfir­
stand andi kjaraviðræðum.
Hún segist ekki sjá merki um
stórar breytingar eða sveiflur
í efnahagslífinu sem rökstyðji
ákvörðunina.
ggunnars@frettabladid.is
Peningastefnunefnd Seðlabanka
Íslands ákvað í gær að hækka vexti
bankans um 0,25 prósentustig.
Meginvextir bankans fóru því úr
5,75 prósentum í 6. Í rökstuðningi
nefndarinnar kom fram að verð­
bólga hefði aukist lítillega á ný í
október og mælst 9,4 prósent.
Nefndin gerir ráð fyrir að verð­
bólga haldist óbreytt til ársloka en
taki svo smám saman að hjaðna.
Verði um 4,5 prósent á síðasta árs­
fjórðungi 2023.
Elísa Arna Hilmarsdóttir, hag­
fræðingur Viðskiptaráðs, segir að
ákvörðun Seðlabankans hafi komið
sér á óvart.
„Ef ég á að segja alveg eins og er þá
óttaðist maður að þetta yrði raunin,
þótt maður vonaðist auðvitað eftir
óbreyttum vöxtum vegna efna­
hagsástandsins. Þannig að já, mér
brá heldur betur í brún við þessa
25 punkta hækkun sem blasti við
manni í gær.“
Elísa segir að þótt vissulega sé
ákvörðunin sérkennileg þá sýni því
flestir skilning að Seðlabankinn sé í
klemmu. Verðbólga sé ekki bara há
heldur sé hún á breiðari grunni en
áður. Þá hafi verðbólguvæntingar
hækkað.
„En stóra málið snýr auðvitað að
yfirstandandi kjaraviðræðum. Þeim
hefur þegar verið vísað til ríkissátta­
semjara. Þannig að í þessu ástandi,
með alla þessa spennu á vinnu­
markaði og háa verðbólgu, þá hefði
maður haldið að hægt væri að anda
ofan í kviðinn og halda vöxtum
óbreyttum,“ segir Elísa.
Hún bætir við að rannsóknir sýni
að áhrif ákvarðana peningastefnu­
nefndar komi ekki að fullu fram fyrr
en að 12 til 18 mánuðum liðnum.
Áhrif fyrri ákvarðana eigi því enn
eftir að koma í ljós. Einmitt þess
vegna hefði verið skiljanlegt að bíða
og sjá á þessum tímapunkti.
Enda hafa greiningardeildir
bankanna talið líklegast að Seðla­
bankinn myndi halda að sér hönd­
um í gær. Þar hafi sérfræðingar litið
svo á að boltanum hefði verið kast­
að yfir til verkalýðshreyfingarinnar
við síðustu vaxtaákvörðun.
„Þá var varla hægt að skilja
seðlabankastjóra öðruvísi en svo
að bankinn væri búinn að skila
sínu. Háir stýrivextir væru farnir
að hafa áhrif og nú væri komið að
aðilum vinnumarkaðarins. Seðla­
bankastjóri kastaði boltanum svo­
lítið þangað. En nú er eins og Seðla­
bankinn sé að hrifsa boltann til sín
aftur. Sem er einkennilegt á þessum
tímapunkti því ég sé ekki neinar
stórar breytingar eða sveiflur sem
rökstyðja þessa u­beygju. Seðla­
bankinn á fyrst og fremst að vera
framsýnn. Hann á ekki að vera flot­
holt sem sveiflast með hverri öldu.
Hann á að vera akkeri,“ segir Elísa.
Hún segist óttast að ákvörðun
Seðlabankans frá í gær geri lítið
annað en hella olíu á eldinn í yfir­
standandi kjaraviðræðum. n
Finnst sérkennilegt að hækka
stýrivexti á þessum tímapunkti
Elísa Arna Hilmarsdóttir, hagfræðingur Viðskiptaráðs, hefði viljað sjá peningastefnunefnd bíða og sjá vegna óvissu í kjaraviðræðum. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
helgisteinar@frettabladid.is
Yfirvöld á Jeju­eyju í Suður­Kóreu
hafa tilkynnt að þau muni innleiða
nokkurs konar leigubílaþjónustu
sem felst í því að ferja farþega á
milli staða á eyjunni með drónum
innan þriggja ára. Dagblaðið Korean
Herald greinir frá því að áætlað sé að
notast við strandleiðir til að ferja fólk
á milli þriggja vinsælustu áfanga­
staðanna á Jeju.
Áætlunin er samvinnuverkefni á
milli yfirvalda Jeju, suður­kóreska
flugfyrirtækisins Kencoa Aerospace
og Jeju Free International City Deve­
lopment Center.
Fyrsti áfangi verkefnisins mun
fela í sér að ferja fólk á milli alþjóða­
f lugvallarins og suðvesturodda
eyjunnar. Þaðan er síðan stutt fyrir
ferðamenn að heimsækja smáeyj­
urnar Moselupo, Gapado og Marado.
Verkefnið gerir einnig ráð fyrir
byggingu á nýjum hótelum sem
munu geta tekið á móti þessum
„leigubíladrónum“ og telja ráða­
menn einnig að flug nálægt strand­
lengju eyjunnar muni bjóða far­
þegum upp á stórkostlegt útsýni
yfir eyjuna.
Chu ng Chan­you ng, f ram­
kvæmdastjóri Kencoa Aerospace,
segir að með þessu verkefni yrði
ferðamönnum kleift að stíga upp í
leigudróna sem myndu taka á loft
og ferja þá beint til vinsælla ferða­
mannastaða á eyjunni. n
Drónar taka við
af leigubílum
Áætlað er að drónar taki við af leigu-
bílum Jeju-eyju árið 2025.
FRÉTTABLAÐIÐ/EPA
olafur@frettabladid.is
Eftir vaxtahækkun Seðlabankans í
gær, þá tíundu í röðinni frá því að
vaxtahækkunarferlið hófst í maí
2021, eru stýrivextir bankans 6
prósent. Í byrjun maí 2021 voru þeir
0,75. Stýrivextir hafa því áttfaldast á
18 mánuðum.
Fréttablaðið hefur undir hönd­
um upplýsingar um húsnæðislán
sem tekið var í mars 2020. Lánið er
óverðtryggt jafngreiðslulán með
breytilegum vöxtum til 40 ára og
upphaf leg lánsfjárhæð var 37,8
milljónir króna, sem verður að telj­
ast hóflegt miðað við íbúðaverð á
höfuðborgarsvæðinu.
Fyrsta af borgun lánsins var 1.
apríl 2020 en fyrsta afborgun með
vöxtum fyrir heilan mánuð var
1. maí. Greiðslan þá nam 159.537
krónum  og var svo samansett að
af borgunin nam 31.746 krónum,
vextir 127.271 og kostnaður var 520
krónur.
Greiðslur fóru svo lækkandi í takt
við stýrivaxtalækkanir Seðlabank­
ans fram til 1. janúar 2021. Þá nam
heildargreiðslan 142.580 krónum
og var svo samsett að af borgun
nam 38.969 krónum, vextir 103.091
og kostnaður var 520 krónur. Þessi
mánaðargreiðsla hélst óbreytt fram
í júlí og í hverjum mánuði hækkaði
afborgunarhluti hennar um rúmar
eitt hundrað krónur og vaxtahlut­
inn lækkaði samsvarandi.
Í júlí hækkaði viðskiptabanki lán­
takandans vexti eftir fyrstu vaxta­
hækkun Seðlabankans. 1. nóvem­
ber 2021 nam heildargreiðsla af
láninu 150.286 krónum, þar af var
af borgun 36.929, vextir 112.837 og
kostnaður 520 krónur.
Þann 1. nóvember síðastliðinn
nam heildargreiðslan af láninu
230.502 krónum, sem skiptist þann­
ig að afborgunin var 17.202 krónur,
vextir 212.780 og kostnaður 520
krónur.
Nú hefur Seðlabankinn enn
hækkað vexti og greiðslubyrðin
þyngist enn. Á einu ári hefur
greiðslubyrði aukist um meira en
80 þúsund krónur og næstum 90
þúsund frá því vaxtahækkunar­
ferlið hófst. Lántakandinn, sem ekki
vill láta nafns síns getið, talar um að
hér sé um forsendubrest að ræða. n
Þrálátar vaxtahækkanir Seðlabankans forsendubrestur
Lántakandi með óverðtryggt lán á breytilegum vöxtum segir vaxtahækkanir
Seðlabankans valda forsendubresti. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
„Fyrirhuguð lagasetning fjármála­
ráðherra um gjaldþrot eða sambæri­
leg skuldaskil ÍL­sjóðs fer í bága við
stjórnarskrá og mannréttindasátt­
mála Evrópu,“ segir í fréttatilkynn­
ingu frá íslenskum lífeyrissjóðum.
Vitnað er í lögfræðiálit LOGOS.
„Er í áliti LOGOS vitnað til þess
að slíkt inngrip fæli í sér eignar­
nám eða annars konar skerðingu
eignarréttinda sem færi í bága við
stjórnarskrá og skapaði íslenska
ríkinu bótaskyldu gagnvart skulda­
bréfaeigendum,“ segir áfram í til­
kynningunni. n
Áform um ÍL-sjóð
gegn stjórnarskrá
16 Fréttir 24. nóvember 2022 FIMMTUDAGURFRÉTTABLAÐIÐMARKAÐURINN FRÉTTABLAÐIÐ 24. nóvember 2022 FIMMTUDAGUR