Fréttablaðið - 08.12.2022, Blaðsíða 23

Krakkakreistur og Krakka­
kropp er barnamatur sem
framleiddur verður á Íslandi
og væntanlegur er á markað
á næsta ári. Verkefnið fékk
styrk úr Nýsköpunarsjóði
Rannís en það er á allan hátt
umhverfisvænt.
Það eru þær Vaka Mar Valsdóttir
og Sigrún Anna Magnúsdóttir,
nemar á lokaári í matvælafræði
við heilbrigðisvísindasvið Háskóla
Íslands, sem eru frumkvöðlar
að þessu verkefni. Þær eru báðar
mæður og fannst undarlegt að ekki
væri fáanlegur íslenskur barna-
matur. Í samstarfi við Sölufélag
garðyrkjumanna þróuðu þær
barnamat úr grænmeti sem ýmist
er of smátt, of stórt, bogið eða
brotið og því ekki söluhæft en að
öðru leyti í fullkomnum gæðum.
Vinkonurnar höfðu hug á
nýsköpun sem tengdist námi
þeirra og sóttu um styrk í Nýsköp-
unarsjóð námsmanna. „Við sáum
frekar fljótt að þetta verkefni var
mun stærra en við sáum fyrir
okkur í upphafi og stofnuðum upp
frá því fyrirtæki, Sifmar, sem við
nefndum eftir börnunum okkar
sem heita, Freyja Sif og Hvannar
Mar. Við munum framleiða annars
vegar Krakkakreistur sem er
maukaður barnamatur í pokum og
síðan Krakkakropp sem er græn-
metisnasl sem bráðnar í munni og
dregur úr köfnunarhættu. Til að
framleiða vöruna hyggjumst við
nýta umhverfisvænni tækni en
gengur og gerist við framleiðslu á
barnamat til dæmis með nýtingu
jarðvarma,“ segir Vaka.
„Rannís styrkir því miður ekki
tækjakaup, við fengum styrk frá
Tækniþróunarsjóði til gerðar á
markaðskönnun og almennri
fýsileikakönnun. Þá fengum við
fyrir stuttu stóran styrk frá Mat-
vælasjóði sem gerir okkur kleift
að halda áfram með vöruþróun og
lokavinnu á umhverfisvænu ferli í
framleiðslunni.
Núna vinnum við að því að fjár-
magna kaup á tækjabúnaði til að
geta farið sem fyrst með vöruna
í sölu. Hagar eru búnir að kaupa
fyrsta upplag af Krakkakreistum,“
segir Vaka og bendir á að þar sem
um barnamat sé að ræða þurfi
varan að standast strangar kröfur.
Varan þarf að vera samkvæmt lýð-
heilsustefnu og hollustan í fyrir-
rúmi. Í hraða nútímans vill maður
geta fengið barnamat til að grípa í
á ferðinni en um leið þarf varan að
vera holl og góð.“
Nýsköpunarstyrkurinn í upp-
hafi skipti þær vinkonur miklu
máli til að hefja ferlið. „Þá gátum
við unnið í nokkra mánuði hjá
Matís undir leiðsögn Ólafs Reykdal
sem hefur hjálpað okkur gríðar-
lega mikið. Alls kyns markaðs-
kannanir og grunnvinna hefði
ekki verið möguleg án styrkja,“
segir Vaka en um leið og þær hafa
sett vöruna á markað hafa þær
um leið skapað sér atvinnutæki-
færi. Verkefnið fékk tilnefningu til
Nýsköpunarverðlauna forsetans á
þessu ári. „Það var mjög hvetjandi
og gefur manni byr undir báða
vængi til að halda áfram.“ n
Framleiða íslenskan hágæðabarnamat
Vaka Mar og
Sigrún Anna eru
frumkvöðlar
en þær eru
að undirbúa
framleiðslu
á íslenskum
barnamat.
FRÉTTABLAÐIÐ/
VALLI
Spor í sandinn er þróunar­
aðili ALDIN Biodome sem í
framtíðinni mun bjóða upp á
upplifun sem byggir á marg­
breytilegri matjurtaræktun,
bæði utandyra við Elliðaár­
dal og inni í loftlagsstýrðum
og umhverfisvænum mann­
virkjum.
Rannsóknarverkefnið ALDIN-
garðurinn fer nú fram þriðja árið
í röð.
„Nú þegar höfum við aflað
okkur mikilvægrar þekkingar á því
hvernig við getum breytt hitastigi
jarðvegs og með því uppskorið í
sumum tilfellum margfalt meira
magn matjurta, samanborið við
hefðbundna ræktun utandyra,“
segir Hjördís Sigurðardóttir,
stofnandi og framkvæmdastjóri
ALDIN Biodome.
Hjördís, sem stofnaði ALDIN
árið 2015, er með BS-gráðu í mat-
vælafræði og umhverfisskipulagi
og MS-gráðu í skipulagsfræði frá
Wageningen-háskólanum í Hol-
landi. Hún er jafnframt stunda-
kennari í faginu við Landbúnaðar-
háskóla Íslands.
Nota affallsvatn úr Stekkjunum
ALDIN Biodome hlaut fyrst styrk
úr Nýsköpunarsjóði námsmanna
(NSN) árið 2015.
„Styrkurinn var til að rannsaka
nýtingu affallsvatns sundlaugar-
innar í Laugardal í þeim tilgangi
að hita upp gróðurhvelfingar og
skapa þar sjálfbæran klasa. Gerð
var greining á fýsileika þessa út frá
nokkrum skilgreindum þáttum og
var hún mjög jákvæð. Við hlutum
svo aftur styrki árin 2020 og 2021
til að gera rannsókn á nýtingu
lítils hluta affallsvatns sem fellur
í fráveitu frá Stekkjahverfi í Breið-
holti. Með affallsvatninu hitum
við upp ræktunarbeð utandyra
og lengjum þannig ræktunartíma
margs konar matjurta, en gerum
það einnig mögulegt að rækta suð-
rænar plöntur utanhúss,“ greinir
Hjördís frá.
ALDIN Biodome hlaut jafnframt
framhaldsstyrk fyrir sömu tilraun
í ALDIN-garðinum.
„Þá unnum við frekari rann-
sóknir og skoðuðum velgengni
ræktunar í hituðum beðum og á
fjölbreyttari tegundum matjurta
og trjáa. Góðar tilraunir vekja
alltaf upp margar spurningar, um
leið og svör, og þannig er það í
okkar tilfelli,“ segir Hjördís.
Styrkur frá NSN hjálpar
Að mati Hjördísar eru styrkir úr
Nýsköpunarsjóði námsmanna í
senn gæðavottun og hvatning til
að vinna rannsóknir á vísinda-
legan og vandaðan hátt.
„Fyrir áhugasama nemendur og
fyrirtæki með góðar hugmyndir
hjálpar styrkur frá Nýsköpunar-
sjóði námsmanna til við að hrinda
rannsókn í framkvæmd. Til-
raunagarðurinn veitir sömuleiðis
innblástur fyrir samfélagið og fólk
í hinu byggða umhverfi til að nýta
betur vannýtta auðlind og huga
að margbreytilegri og spennandi
matjurtaræktun. Þannig verður til
þekking á meðal fólks og sam-
ræðuvettvangur á sviði matjurta-
ræktunar,“ útskýrir Hjördís.
Sem leiðbeinandi í rannsóknar-
verkefnum segir hún alltaf við
nemendur sína að það sé frumskil-
yrði að velja sér rannsóknarverk-
efni sem þeir hafi mikinn áhuga á.
„Ef svo er, og nemandi er dugleg-
ur og hæfur, getur rannsókn skilað
framúrskarandi niðurstöðu. Það
gerðist hjá okkur í febrúar á þessu
ári, þegar Karen R. Róbertsdóttir
garðyrkjunemi hlaut viðurkenn-
ingu forseta Íslands fyrir öndvegis-
verkefni. Karen er umsjónarmaður
ræktunartilraunarinnar, hún sér
um mælingar og mat niðurstaðna,
skrifar allar skýrslur og leggur til
framhaldsrannsóknir. Vönduð
rannsóknarvinna mun svo alltaf
skila sér í meiri þekkingu og færni
viðkomandi, og um leið meira
spennandi tækifærum,“ segir
Hjördís.
Alþjóðlegt lífsstílsfyrirtæki
Starfsemi í gróðurhúsum ALDIN
Biodome er fyrirhuguð í Löngu-
gróf sunnan Elliðaárdals, þar sem
tilraunagarðurinn hefur verið
starfræktur síðastliðin ár. Kjarna-
starfsemin er ræktun og upplifun
tengd henni, en umtalsvert affalls-
vatn, um 27 til 30°C, fellur frá nær-
liggjandi hverfi beint frá fráveitu
og síðan viðtaka.
„Í framtíðinni verður hægt að
ímynda sér hvernig fjölbreytt
og áhugaverð ræktun verður til
í loftlagsstýrðu umhverfi undir
hvelfingum. ALDIN Biodome mun
tvímælalaust vekja heimsathygli
enda sé ég framtíðina þannig að
ALDIN verði alþjóðlegt lífsstíls-
fyrirtæki sem þjónustar sístækk-
andi hóp sem leitar að tengslum
við náttúruna og dýpri skilningi á
töfrum hennar,“ segir Hjördís. n
Sjá nánar á aldin-biodome.is
Mun tvímælalaust vekja heimsathygli
Hjördís Sigurðardóttir er stofnandi og framkvæmdastjóri ALDIN Biodome. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
ALDIN Biodome séð frá Stekkjarbakka. TEIKNING/WILKINSONEYRE ARCHITECTS
Hér má sjá
ýmsar tegundir
plantna sem
ræktaðar voru
í tilraunagarði
ALDIN Biodome
sumarið 2022.
MYND/HJÖRDÍS
SIGURÐARDÓTTIR
Við munum fram­
leiða annars vegar
krakkakreistur sem er
maukaður barnamatur í
pokum og síðan krakka­
kropp sem er græn­
metisnasl sem bráðnar í
munni og dregur úr
köfnunarhættu.
Vaka Mar Valsdóttir
Fyrir áhugasama
nemendur og
fyrirtæki með góðar
hugmyndir hjálpar
styrkur frá NSN til við að
hrinda rannsókn í fram­
kvæmd.
3FIMMTUDAGUR 8. desember 2022 NSN 30 ÁR A