Stétt með stétt - 01.05.1941, Page 7

STETT MEÐ STÉTT
3
um, er virtu geirða samninga að engu,
og hefðu hnefarettinn fyrir sinn
æðsta dómstól.
Þessar kenningar fá þó eigi stað-
istí. Sú vanefnd, sem menn 10. apríl
í fyrra einungis óttuðust, er nú orð-
in meira en ársgömul sívarandi stað-
reynd, gem Danir sjálfir hafa í orð-
um og athöfnumi viðurkennt að vsöri
fyrir hendi. Og vanefnd þessi er
tvímælalaust. á verulegum atriðum
sambandslagasáttmálans, sem sé a.
m. k. bæði ákvæðunum um meðferð
utanríkismála og landhelgisgæzlu. En
umboð Dana til meðferðar á utanrík-
ismálum Isiendinga er sannarlega
eitt af höfuðatriðum sambandslag-
anna.
Þjóðréttarhöfundar eru hinsvegar
sammála um, að ef milliríkjasamn-
ingur er vanefndur í verulegu atriði,
eins og Danir hafa nú viðurkennt, að
þeir hafi gert um sambandslögin, þá
fái sá, sem fyrir vanefndinni verður,
í þessu tilfelli Islendingar, heimild til
að rifta þeim samningi.
Fullyrðing um riftingarrétt Islend-
inga á sambandslögunum eins og nú
er komið miðar því hvcírki að því aö
óvirða lög, rétt né samningahelgi,
heldur þvert á'móti að því að halda
öllu þessu í heiðri. Ef Islendingar eru
ákærðir fyrir réttarbrohaf þessu til-
efni, mætti eins telja það samnings-
rof ef maður, sem lofað hefði að
greiða kaupmanni fyrir fram
mánaðarlega tiltekna upphæð inn
í reikning gegn því að fá í mán-
uðinum vörur sem þessu svaraði,
hætti þessum greiðslum, eftir að
kaupmaðurinn er orðinn gjaldþrota
og hefir ekki svo mánuðum skiftir
getað látið vorurnar af hendi, þrátt
fyrir skilvísa greiðslu viðskiftamanns-
fns. I þessu tilfelli mundu allir játa,
að ef um samningsrof er að ræða, þá
er það kaupmaðurinn, sem þau hefir
framið, en viðskiftamaðurinn. gerir
það eitt, sem honum er nauðsynlegt
tfl að vernda rétt sinn. Alveg sama
máli er að gegna um Dani og Islend-
inga. Danir hafa, raunar sér að ó-
sekju, reynst ófærir um að fullnægja
sambandssáttmálanum og þar með
rofið hann, og ef Islendingar rifta
honum af þeim sökum, þá eru þeir
ekki þar með að brjóta rétt heldur
betita rétti;, sem er jafn viðurkennd-
ur í skiftum ríkja sem einstaklinga.
Hifct er svo enn annað mál, að Is-
lendingar hafa skuldbundið sig til ao
láta ágreining út. af atriðum slíkurn
sem þessum kotma fyrir milliríkjadóm-
Étól. En með þessu er auðvitað ekki
sagt, að þeir megi ekki beita rétti
sínum, nema með því að hafa fengið
hann fyrirfram viðurkenndan af slík-
um dómstóli. Heldur einungis hitt, að
þeir verði að hlíta úrskurði dómstóls-
ins, ef Danir bera málið undir hann.
Ætla verður þó(, að mjög hæpið sé, að
Danir fitji upp á slíkum málaferlum.
Tfl þess er réttur Islendinga of auð-
sær. En jafnvel þótt Danir gerðu það,
þá verða Islendingar að treysta því,
að slíkur dómur meti meira lög og
viðurkenndan þjóðarétt heldur en
þjóðarstærð, og ef svo er, þá eru Is-
lendingar öruggir, ef þeir ganga eigi
lengra en öllum fræðimönnum í þjóðia-
rétti kemur saman um að fara megi,
þegar svo stendur á sem hér.
★