Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.06.1938, Blaðsíða 35

I. ár/rangtir . 2. ársjjórðungur VAKA
ur fjárhagsleg sóun. Eg hefi trú
á lýðræði af því, og einungis af
þvl, að jafnrétti er útilokað þar
sem meðfædd metorð og auðlegð
skipa öndvegi. Ekki veit eg, hvaða
stjórnarhættir væru æskilegastir
í þjóðfélagi, þar sem jafnrétti
væri komið á. Lýðræði er mér geð-
fellt, ekki sem takmark í sjálfu
sér, heldur sem líklegasta leiðin,
að minnsta kosti á Englandi, til
þess að koma á stéttlausu þjóðfé-
lagi. í stéttlausu þjóðfélagi mætti
koma við víðtækum ráðstöfunum
til mannræktar af hálfu ríkis-
valdsins, án verulegra mistaka.
Eins og sakir standa, er það ekki
hægt. Við vitum sjaldnast, að hve
miklu leyti óhöpp manna eða vel-
gengni í lífinu beri að rekja til
ættarfylgju eða umhverfis. Og af
þessu tvennu er auðveldara að
bæta umhverfið.
*
Eg er þegn í brezka heimsveld-
inu, sem hinar miklu sjálfsstjórn-
arnýlendur heyra til. Mínir há-
lærðu vinir kvarta yfir því, að ný-
lendurnar hafi framleitt lítið af
fögrum listum og bókmenntum.
Þar til svara eg, að þær hafi gert
nokkuð, sem ekki eigi sinn líka.
Fyrir stríðið átti barn, sem fædd-
ist á Nýja Sjálandi að meðaltali
fyrirheit um að ná 60 ára aldri,
I Ástralíu 57, í Danmörku 56. Eng-
land var líka framarlega. Síðan
hafa önnur lönd að miklu leyti
náð þessum tölum, en eigi að síður
virðast Nýja Sjáland og Ástralía
vera í fararbroddi. Eg er stoltur
af að tilheyra heimsveldi, sem
hefir unnið fyrsta og annað sæti
í hinum mikla kappleik við dauð-
ann.
Eg er líka Norðurálfumaður og
er stoltur af því. Norðurálfan er
nú sem stendur vanheil, en gerir
að minnsta kosti tilraunir til þess
að fá lækningu með bandalagi
þjóða á milli. Hún er ennþá í far-
arbroddi í vísindum, bókmennt-
um, listum og tónlist. í fram-
leiðsluháttum eru Bandaríkin
okkur fremri og margir Norður-
álfubúar álíta að við ættum að
apa eftir þeim. Inge prófastur á-
lítur, að verkalýður Bandaríkj-
anna sé betur settur en hjá okkur.
Hann á skoðanabræður þar, sem
sízt mætti vænta. Þegar við hjón-
in vorum á vísindaráðstefnu í
Moskva í fyrra, sáum við aðeins
tvær áróðursmyndir. Önnur var
gegn vínnautn; hin sýndi fram-
leiðslu Fordbíla sem rök fyrir á-
gæti amerískra starfshátta.
Eg er á annari skoðun og það
af ástæðum, sem nú skal greina.
Þó að þeir haldi áfram að draga
úr barnadauða, þá hefir dauðs-
fallatalan farið síhækkandi hjá
þeim síðan 1921, fyrir öll aldurs-
skeið yfir þrítugt. Hvort sem um
er að kenna asalegri keppni,
bannlögum, eða trúarlegu lækn-
ingakukli svo sem „Christian
Science“, sem hafnar vísinda-
113