Tímarit rafvirkja - 01.10.1951, Blaðsíða 18

RÁFVl RKJÁRÁB B
Fyrstu kynni mín af rafvirkjum og rafvirkja-
störfum voru þau, að ég réðist til náms hjá Eiríki
Ormssyni árið 1931. Fyrst um sinn var ég látinn
fylgja Ólafi heitnum Jónssyni til verks. Eg taldi
mig heppinn, því Ólafur var maður léttur í lund
og röskur til verks. Vinnan sóttist því vel og í
kaffitímanum var Óli jafnan hrókur alls fagnað-
ar, og hafði lag á að koma umræðum af stað,
hann var ekki einn af þeim sem jafnan voru á
sama máli og síðasti ræðumaður.
Eitt sinn var ég hætt kominn. Við unnum þá
í nýbyggingu, og var tekið að skyggja. Óli var
staddur á efri hæð hússins en ég þurfti að fara
niður í kjallara. Eg hélt á ræfilshandlampa í hend-
inni, en bleyta var á gólfinu. Skyndilega fæ ég
„sjokk“ og ég tek að kreppast saman. Það var
ekki um að villast að ólukkan stafaði frá
handlampanum, og ég reyndi því að henda
honum frá mér, en höndin vildi ekki hlíða skip-
un heilans og hélt sem fastast. Nú var ég kom-
inn í einn hnút á gólfið og búinn að fá blóðnasir.
Undir slíkum kringumstæðum verða sumir alveg
mállausir, koma ekki upp nokkru hljóði, t. d. sá
ég einu sinni núverandi rafvirkjameistara standa
uppi í tröppu og haga sér all einkennilega, hann
var orðinn fastur við raftaug sem hann ætlaði
að klippa sundur. Ekkert hljóð kom yfir hans
varir fyr en þyngdarlögmálinu tókst að losa hann,
en þá kom líka hljóð úr horni.
Eg hef víst ekki ætlað að hætta námi svo
snemma, þegjandi og hljóðalaust. Óli sagði mér
á eftir að hann hefði heyrt einhver hljóð, hélt
fyrst að það væru krakkar, en brá svo við, hljóp
niður og tókst að slíta taugina frá lampanum
Það var aldrei talað um lífgjöf, en ég veit ekki
hvernig farið hefði ef svifaseinni maður hefði
verið annarsvegar.
Bræðurnir Ormsson höfðu í þá daga fjölbreytt-
ari störf með höndum en algengt var um raf-
virkjameistara. Auk raflagna í hús og skip, tóku
þeir að sér viðgerðir alskonar rafvéla. Eiríkur
var, og er sjálfsagt enn, mjög áhugasamur um
alla nýsmíði. Eg tel að hann megi teljast braut-
ryðjandi hér á landi í smíði rafala, vindrafstöðva
og fleiru því er að rafvirkjun lítur. Til dæmis
hefir hann um árabil haft í þjónustu sinni járn-
smiði, einn eða fleiri og látið smíða margt það
sem annars var venja að flytja inn frá útlöndum.
Það var oft mikið að gera og stundum unnið nótt
með degi, einkum í skipunum. Einu sinni var
unnið samfleitt á þriðja sólarhring, og voru þá
sumir orðnir skrítnir. Þó kom það fyrir að græn-
ingi eins og ég hafði ekkert fyrir stafni og hafði
ég orð á því við einn sveininn að ég kynni illa
slíku slóri. „O-o, vertu alveg rólegur“ svaraði
hann, „þetta kemst upp í vana.“
Svipuð svör fékk Magnús Hannesson þegar
hann fyrst var sendur í skip. Magnús var enginn
slórari og vildi strax taka höndinni til, en einn
sveinninn sat á kassa og sagði með fyrirlitningu:
„Hvað er þetta maður. Hefurðu aldrei unnið í
skipi?“
Ég gekk snemma í Rafvirkjafélagið en ekki
man ég hvaða réttindi nemar höfðu þá innan fé-
lagsins, enda var oft um það deilt, hvort þeir
skyldu hafa þar full réttindi eða yfirleitt geta
orðið meðlimir. En það var deilt um fleira, t. d.
hvort kaupa ætti ritvél handa félaginu. Júlíus
Steingrímsson var þá gjaldkeri og taldi að sjóð-
urinn mætti ekki við svo stórum útgjöldum, þá
var kveðið:
Ef kaupum við eina hjá Ritvélarút
sem reynist ei handónýt vera
þá blöskra mun Júlla að borg’ana út
og bezt því að láta það vera.
Um nokkurt skeið var starfandi „Iðnsamband
Byggingarmanna“ og voru rafvirkjafélögin bæði
þátttakendur þar til að meistarafélagið sagði sig
úr Sambandinu, að mig mynnir vegna afstöðu
þess til ágreinings milli sveina og meistara. Nú
var úr vöndu að ráða, vegna þess að meðlimir
Sambandsins máttu alls ekki vinna með þeim
sem utan þess stóðu, og eitt af aðalbaráttumál-
um Sambandsins var að bægja utansambands-
mönnum og fúskurum frá allri byggingarvinnu.
Loks var þó sú leið fundin að meðlimum skyldi
heimilt að vinna ,,hjá“ en ekki ,,með“ utansam-
16 TÍMARIT RAFVIRKJA