Fréttablaðið - 21.03.2023, Blaðsíða 13

Aðförin að Borgar-
skjalasafninu gengur
þvert á hugmyndir
Pírata um heilbrigt
samfélag og meðferð
á valdi.
Ein af furðulegustu uppákomum
síðari ára er sú ákvörðun borgar-
stjóra Reykjavíkur Dags B. Eggerts-
sonar og meirihlutans í borgarstjórn
að leggja niður Borgarskjalasafnið.
Mér er óhætt að segja að fólk sem
stundar vísindi og fræði innan hug-
og félagsvísinda sé felmtri slegið
yfir þessari vanhugsuðu ákvörðun.
Langflestir sem ég hef átt samskipti
við skilja ekkert í hvað vakir fyrir
borgarstjórnarmeirihlutanum sem
fórnar þessari mikilvægu lýðræðis-
stofnun fyrir mjög óljósan ávinn-
ing. Borgarskjalasafnið er útvörður
upplýsinga og lýðræðis í borginni.
Það er því eðlilegt að spyrja hvernig
standi á að flokkur Pírata komi að
slíkum gjörningi, sem gengur þvert
á hugsjónir þeirra og grunngildi.
Hvert er erindi Pírata? Ég hef
alltaf litið svo á að þeir sem kjósa
að jafnaði Pírata væru fríhyggju-
fólk – frjálslyndari hluti samfélags-
ins. Eins og ég hef skilið flokkinn þá
vilja þeir opið og gegnsætt þjóðfélag
sem getur styrkt upplýsingarsam-
félagið í öllu sínu veldi. Kjarninn í
stefnu Pírata varðar einmitt aðgang
að upplýsingum sem skapa sóknar-
færi á öllum sviðum þjóðlífsins.
Hver eru þá þessi tækifæri? Ég
get nefnt dæmi sem líklega höfðar
til þeirra sem hugsa fyrst og fremst
um fjármál, nálgast viðfangsefni
sín út frá hagrænum stærðum, eins
og endurskoðunarfyrirtækið sem
skrifaði skýrslu sem var notuð til að
taka ákvörðun um að leggja Borgar-
skjalasafnið niður. Þeir sem hafa
lært hagfræði kannast einmitt við
að í fyrsta eða öðrum kafla grunn-
bóka í þeim fræðum (í það minnsta
þeirri sem ég lærði í Versló forðum)
eru venjulega gefnar upp forsendur
fullkominnar samkeppni. Ein þeirra
eru almennar og góðar upplýsingar
(traustar upplýsingar). Þær eru
grundvöllur þess að samkeppnis-
líkanið virki og þess vegna eru
upplýsingamál mjög nærri kjarna
viðskiptafrelsis og forsenda þess
að markaðurinn virki. Ég veit ekki
hvort ég þurfi að sannfæra fólk um
næsta skref í röksemdafærslunni,
það að frjáls markaður hafi áhrif á
hagvöxt, störf, verðmætasköpun og
gjaldeyristekjur.
Jafnframt dregur vönduð með-
ferð upplýsinga og eðlilegt aðgengi
að þeim úr spillingu í hvaða formi
sem er. Spilling er náttúrlega þekkt-
ur dragbítur bæði á samfélagslegt
réttlæti og hagvöxt, einmitt af sömu
ástæðum og að framan er lýst. Það
eykur virkni markaðarins að losa
sig við það helsi sem spilling er.
Fámennar valdaklíkur græða auð-
vitað á spillingu því það er auðveld-
ara að færa verðmæti sem þegar eru
til í samfélaginu milli aðila, heldur
en að búa þau til með eigin verð-
mætasköpun sem byggist á þekk-
ingu.
Aðförin að Borgarskjalasafninu
gengur þvert á hugmyndir Pírata
um heilbrigt samfélag og meðferð
á valdi. Hér stendur flokkurinn að
atlögu að stofnun sem gegnir mikil-
vægu hlutverki er varðar aðhald
að sjálfum borgaryfirvöldum og
safnar til dæmis upplýsingum um
leikskólamál, braggamálið, Sorpu,
samgöngumál og f leiri viðkvæm
mál sem hafa verið í deiglunni á
undanförnum misserum. Flokkur
sem á grundvelli hugmyndafræði-
legrar afstöðu hefur til dæmis reynt
að vinna gegn valdbeitingu með
óvenjulegu flokksskipulagi og lýð-
ræðislegum tilburðum fellur nú því
miður á prófinu. Þessi flokkur líkist
sífellt meira hefðbundnari stjórn-
málaflokkum og ekki bætir úr skák
þegar grafið er undan aðhaldi á
eigin verk.
Upplýsingarbylting in hef ur
stuðlað að gríðarlegum breytingum
á öllum sviðum samfélagsins og
þau sjónarmið sem Píratar héldu
framan af á lofti geta skipt sköpum
ef vel á að takast til í síbreytilegum
heimi tækninýjunga. Þess vegna
hafa þeir lengst af átt erindi í íslensk
stjórnmál og heillað fólk eins og mig
sem byggi allt mitt starf á greiðum
aðgangi að upplýsingum. Þessar
upplýsingar eiga sér vörslustað
á vettvangi safns eins og Borgar-
skjalasafnsins. Af þessum sökum
er nær óskiljanlegt að Píratar skuli
standa að því að fella Borgarskjala-
safnið, pakka því saman og senda
það í einhverja óvissuferð út í busk-
ann. Og takið eftir, lesendur góðir,
rökin eru efnahagslegs eðlis – það er
verið að spara! Fólk verður að átta
sig á að tækifæri til vaxtar liggur
einmitt í gegnum greiðan aðgang
að upplýsingum en ekki torveldari
leiðum að því sem máli skiptir. Hér
er sem sagt öllu snúið á haus.
Að framansögðu langar mig til
að óska þess að kjörnir fulltrúar
Pírata í borgarstjórn geri íbúum
Reykjavíkur opinberlega grein
fyrir þeirri ákvörðun sinni að fella
Borgarskjalasafnið og stofna þeim
gögnum (upplýsingum) sem þar
er að finna í hættu. Fólk verður að
hafa það í huga að hlutverk og eðli
Þjóðskjalasafns og Borgarskjala-
safns er um margt ólíkt og það er
alls engin lausn að pakka því síðar-
nefnda niður og koma því í fangið
á Þjóðskjalasafni sem er nú þegar
yfirhlaðið gögnum og verkefnum.
Öllum sem þekkja til málsins ber
saman um að skaðinn geti orðið
gríðarlegur og fjárhagslegur ávinn-
ingur alls enginn. Það er vegna
þess að upplýsingar eru lykilinn
að efnahagslegri velmegun og eru
uppspretta frjórrar menningar og
vísinda, svo ekki sé minnst á sam-
félagslegt réttlæti.
Með ofangreind atriði í huga þá
er vert hér í lokin að skoða nokkur
atriði úr grunnstefnu Pírata sem
eru nánast valin af handahófi: „1.1.
Píratar leggja áherslu á gagnrýna
hugsun og vel upplýstar ákvarðanir.
... 1.4. Réttur einstaklinga til að leita
þess að verða upplýstir skal aldrei
skertur. ... 4.1. Gagnsæi snýst um að
opna hina valdameiri gagnvart eft-
irliti hinna valdaminni. 4.2. Píratar
telja gagnsæi eiga mikilvægan þátt
í að almenningur sé upplýstur og
þar af leiðandi hæfur til lýðræðis-
legrar ákvörðunartöku. 4.3. Upp-
lýsingar eiga að vera aðgengilegar
almenningi. 4.4. Upplýsingar skulu
vera aðgengilegar á opnum gagna-
sniðum, á því formi sem er hentug-
ast upp á notagildi upplýsinganna.“
Dæmi hver fyrir sig hvar f lokkur
Pírata er nú staddur á pólitískri veg-
ferð sinni. n
Erindi Pírata
Sigurður Gylfi
Magnússon
prófessor í menn-
ingarsögu við
Háskóla Íslands
Elliðaárvogur/Ártúnshöfði - svæði 7
Á fundi umhverfis- og skipulagsráðs þann 8. febrúar 2023 var lögð fram skipulagslýsing, dags. 25. janúar
2023, vegna nýs deiliskipulags Elliðaárvogs-Ártúnshöfða - svæðis 7 (Bíldshöfða/Breiðhöfða) á hluta
miðsvæðis M4a og á opnu svæði OP30 skv. Aðalskipulagi Reykjavíkur 2040. Rammaskipulag Elliðaárvogs-
Ártúnshöfða var staðfest árið 2017 og í framhaldi hefur verið unnið að deiliskipulagi minni áfanga á
svæðinu. Skipulagssvæðið afmarkast af Bíldshöfða til suðurs, stoðvegg til norðurs (deiliskipulagsmörkum
áfanga 1 og 2 skv. rammaskipulagi), Breiðhöfða til austurs og Þórðarhöfða til vesturs. Gert er ráð fyrir
blandaðri byggð þar sem stærstur hluti verður íbúðarhúsnæði. Einnig er gert ráð fyrir atvinnuhúsnæði,
sérstaklega á götuhæðum við Bíldshöfða og Breiðhöfða. Byggingarmagn og hæðir húsa munu ráðast við
gerð deiliskipulags m.t.t. markmiða aðalskipulags um sjálfbæra þróun og gæði byggðar. Óskað er eftir að
ábendingar/umsagnir berist eigi síðar en 18. apríl 2023.
Lýsingin er aðgengileg á vef Reykjavíkurborgar, reykjavik.is undir skipulag í kynningu.
Umhverfis- og skipulagssvið Reykjavíkur
Skrifstofa borgarstjóra
Skrifstofa borgarstjóra
Borgarverkfræðingur
Borgarverkfræðingur
Hagdeild
Hagdeild
Dagvist barna
Dagvist barna
Reykjavíkurborg
Umhverfis- og skipulagssvið
-Skipulagslýsing vegna nýs deiliskipulags-
Borgartúni 12-14, 105 Reykjavík, sími: 411 1111, www.reykjavik.is
Kynntu þér
dreifingu
Fréttablaðsins
Skannaðu kóðann í
snjalltækinu þínu
Nánari upplýsingar
www.frettabladid.is/stodsidur/dreifing
Fréttablaðið skoðun 1321. mars 2023
ÞRIðJuDAGuR