Fréttablaðið - 21.03.2023, Blaðsíða 18

Fólk sem er komið
yfir sextugt upplifir
sig miklu yngra heldur
en aldurinn segir til um.
Að minnsta kosti þeir
sem eru við góða heilsu.
Norðmenn sem eru að
nálgast eftirlaunaaldur hafa
breytt um takt fyrir starfs-
lok. Í staðinn fyrir að hætta
í fullu starfi 67 ára hafa þeir
minnkað vinnuna áður
og þannig dregið úr þeim
áhrifum sem breytingin
kann að valda.
elin@frettabladid.is
Norðmenn geta farið á eftirlaun
67 ára eins og Íslendingar. Það
geta reynst mikil viðbrigði að
hætta í vinnu og setjast í svokall-
aðan helgan stein. Sífellt fjölgar
þeim Norðmönnum sem ákveða
að minnka vinnuna áður en að
starfslokum kemur. Þetta kemur
fram í nýlegri skýrslu frá velferð-
arrannsóknarstofnuninni NOVA.
„Fólk býr sig undir starfslokin
smátt og smátt með því að stytta
vinnudaginn,“ segir Katharina
Herlofson sem er einn rannsak-
enda á bak við skýrsluna í samtali
við forskning.no.
„Síðan eru allmargir sem hætta
ekki alveg í vinnu þótt þeir séu
formlega hættir störfum. Þeir
halda ákveðinni tengingu við
vinnuna með sveigjanlegum
vinnutíma,“ segir hún. „Skýringin
gæti verið sú að eftirlaunin skerð-
ast ekki þótt fólk haldi áfram
að vinna. Það auðveldar fólki að
vinna hlutavinnu og auka tekjur
sínar.“ Katharina telur afar mikil-
vægt að halda þessum sveigjan-
leika í lífeyriskerfinu óbreyttum.
Það getur reynst mörgum erfitt
að hætta einn daginn að vinna
úti. Því getur fylgt ákveðinn tóm-
leiki í lífinu. Öðrum finnst það
vera frelsi að geta loksins gert
allt sem mann langar til án þess
að þurfa að vakna snemma og
mæta til vinnu. Með því að gera
fólki mögulegt að vinna hluta úr
degi þegar eftirlaunaaldri er náð
skapast tækifæri fyrir fólk að vera
lengur virkt á vinnumarkaði.
Rannsókn sem gerð var í Sví-
þjóð sýndi að fólk var ánægðara
með lífið ef það fékk að vinna
hluta úr degi sem lífeyrisþegi.
Það eykur ánægju fólks þegar
það ákveður að hætta endan-
lega. „Fólk fær tækifæri til að
venjast og aðlagast hinu nýju lífi
með því að stytta vinnutímann
fremur en að hverfa snögglega
úr fullri vinnu,“ segir Katharina.
„Þeir sem minnka við sig vinnuna
fyrir starfslok eru lengur við störf
heldur en hinir sem hætta 67 ára.
Það er freistandi að vinna lengur
þegar um hlutastarf er að ræða
og þátttaka í atvinnulífinu getur
verið mikilvæg. Slíkt fyrirkomu-
lag getur verið lýðheilsumál en
öllu skiptir að lífeyririnn sé ekki
skertur við hlutastarf,“ segir hún.
Katharina bendir á að for-
senda þessa fyrirkomulags sé
að atvinnurekendur vilji hafa
eldra fólk í vinnu. Jafnframt að
þeir auðveldi fólki að minnka
við sig vinnuna. „Það er auðvitað
ekki hægt í öllum fyrirtækjum,“
bendir hún á. „Þeir sem hafa góða
menntun eða eru stjórnendur
minnka frekar við sig vinnu og
eiga auðveldara með það en hinir.
Þar fyrir utan eru það frekar
karlar en konur sem minnka
vinnuna.“
Rannsakendur hvetja vinnu-
veitendur til að tryggja góð
samskipti milli stjórnenda og
starfsmanna þegar þeir nálgast
starfslok. Nokkrir þeirra sem
rætt var við lýstu yfir þörf á
að stjórnendur væru sveigjan-
legir með vinnutíma þegar fólk
eldist og tækju tillit til aldurs og
reynslu. „Fólk sem er komið yfir
sextugt upplifir sig miklu yngra
heldur en aldurinn segir til um.
Að minnsta kosti þeir sem eru við
góða heilsu.“
Vinnan er mikilvæg hjá mörg-
um en stundum vantar upp á að
vinnuveitendur ræði það að gefa
fólki möguleika til að minnka við
sig vinnustundir. Ef fólk ákveður
að hætta að vinna þarf það að
hafa eitthvað annað fyrir stafni,
áhugamál eru mikilvæg þegar
fólk hefur náð eftirlaunaaldri.
„Það getur tekið tíma að venjast
nýju lífi,“ segir Katharina. n
Minnka við sig vinnuna fyrir starfslok
Samkvæmt nýrri rannsókn kjósa nú æ fleiri Norðmenn að minnka við sig vinnu áður en að starfslokum kemur. Fólk
kýs sömuleiðis að vinna lengur en til 67 ára en ekki í fullri vinnu. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
Skógar og heilsa er yfirskrift
alþjóðlegs dags skóga 2023
en dagurinn er einmitt í dag.
Af því tilefni býður Skóg-
ræktarfélag Reykjavíkur til
fræðslugöngu um Kálfamóa
við Keldur í Grafarvogi í
kvöld.
sandragudrun@frettabladid.is
Í tilkynningu frá Skógræktarfélagi
Reykjavíkur segir að í Kálfamóa
sé merkileg gróðurvin í borgar-
landinu, með vöxtulegum og
fjölbreyttum gróðri. Fyrstu trén
voru gróðursett 1947, þegar Jóhann
Pálsson, sem seinna varð garð-
yrkjustjóri Reykjavíkurborgar,
notaði orlofsfé sitt til að kaupa
þrjár sitkagreniplöntur. Hann var
þá aðeins 15 ára en átti eftir að
sinna svæðinu vel í yfir sex áratugi,
en Jóhann lést nýverið 92 ára að
aldri. Í gegnum tíðina bætti hann
við mjög mörgum tegundum bæði
trjáa, runna og annarra plantna
svo úr varð ótrúlega fjölskrúðugt
svæði með yfir 500 mismunandi
tegundum.
Margrét Valdimarsdóttir,
verkefnastjóri Viðburða hjá Skóg-
ræktarfélagi Reykjavíkur, segir að
Kálfamói sé einstakt gróðurlendi
sem varð til á löngum tíma vegna
framsýni eins manns.
„Nú er verið að undirbúa íbúa-
byggð í landi Keldna og er það
ánægjuefni að við fyrirhugaða
uppbyggingu er lögð áhersla á að
nýta og taka mið af náttúrugæðum
svæðisins. Ómetanleg auðlind
er fólgin í Kálfamóa fyrir íbúa
komandi hverfis enda eru jákvæð
áhrif trjágróðurs og grænna svæða
á lýðheilsu ótvíræð,“ segir hún.
„Svæðið í Kálfamóa er 3,5
hektarar en til samanburðar er
Klambr atún 10 hektarar. Hér er
um að ræða einstakt tækifæri til að
flétta gróðurlendi sem er til staðar
inn í íbúðabyggð.“
Vekja athygli á mikilvægi skóga
Sameinuðu þjóðirnar útnefna
21. mars sem alþjóðadag skóga en
dagurinn var fyrst haldinn árið
2012. Yfirskriftin er ólík á milli ára
en hún tekur að þessu sinni mið
af 3. heimsmarkmiðinu sem er
„Heilsa og vellíðan“. Markmiðið
með deginum er að vekja athygli
á mikilvægi skóga á heimsvísu
og hvernig þeir tengjast ólíkum
heimsmarkmiðum um sjálfbæra
þróun.
„Á síðasta ári var tekið mið af
12. heimsmarkmiðinu „Ábyrg
neysla og framleiðsla“. Þá bauð
Skógræktarfélag Reykjavíkur
gestum að kynnast viðarvinnslu
félagsins í Heiðmörk en þar er
meðal annars unninn bæði eldi-
viður og borðviður úr skóginum,“
segir Margrét. Hún segir mikilvægt
að rækta tré í borg þar sem þau
hafa margs konar jákvæð áhrif á
umhverfi og líf borgarbúa.
„Trén mynda skjól og draga úr
mengun, bæði hljóðmengun og
efnamengun. Tré og runnar auka
líffræðilega fjölbreytni í borgum
meðal annars með því að vera
heimkenni fugla og skordýra.
Síðast en ekki síst ýtir trjá-
gróður undir útivist og gerir hana
skemmtilegri, hvort sem er vegna
fjölbreyttara umhverfis eða vegna
þess að gaman er að klifra í trjám.“
Margrét útskýrir að trjágróður
hafi óáþreifanleg en margsönnuð
heilsufarsleg áhrif á bæði andlega
líðan og líkamlega heilsu.
„Til að mynda hefur verið
sannað í erlendum rannsóknum
að sjúklingum sem hafa útsýni
yfir gróður batnar fyrr og að
heilsufar er mælanlega betra
í þeim borgarhlutum þar sem
gróðurfar er meira. Það er því til
mikils að vinna að stuðla að því
að gera svæði eins og Kálfamóa
við Keldur í Grafarvogi aðgengileg
fyrir borgarbúa því þannig
fær fólk notið margra áratuga
ræktunarstarfs og óviðjafnanlegs
gróðurs.“
Skógræktarfélag Reykja-
víkur býður til fræðslugöngu um
Kálfamóa í kvöld en gangan hefst
klukkan 18.00. Gangan er stutt
og þægileg að sögn Margrétar.
Hópurinn hittist á bílastæðinu við
aðalinngang tilraunastöðvarinnar
að Keldum í Grafarvogi og öll eru
velkomin.
Fræðslan er í höndum Samsonar
Harðarsonar landslagsarkitekts,
Hörpu Þorsteinsdóttur, verkefna-
stjóra í lýðheilsu hjá Reykjavíkur-
borg, og Aðalsteins Sigurgeirs-
sonar og Þorsteins Tómassonar frá
Skógræktarfélagi Reykjavíkur. n
Gróður í borgum bætir heilsu
Margrét Valdimarsdóttir, verkefnastjóri viðburða hjá Skógræktarfélagi
Reykjavíkur. MYNDIR/AÐSENDAR
Kálfamói í Keldum er einstakt gróðurlendi.
4 kynningarblað A L LT 21. mars 2023 ÞRIÐJUDAGUR