AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.06.1998, Side 56

ORN SIGURÐSSON, ARKITEKT
ÖFUÐBORG
VANDA
essi grein er aö stofni til erindi sem
flutt var á ráöstefnu Miðborgarsam-
takanna um framtíðarstöðu miðborgar
Reykjavíkur á Hótel Borg 19. apríl
1998. Reykjavík er höfuðborg í vanda,
vanda sem er af skipulagslegum toga
og því af manna völdum. Einkenni hans birtast
m.a. í síaukinni útþynningu byggð ar, splundrun á
miðborgarstarfsemi, versnandi rekstrarskilyrðum
almenningssamgangna, vítahring stórkostlegrar
einkabílanotkunar og mikilli hnignun miðborgar-
svæðisins. Orsök vandans er viðvarandi áhuga-
leysi ráðamanna alla þessa öld á skipulagsmálum
almennt og sérstaklega vanræksla þeirra á mark-
vissri stefnumótun til langs tíma, sem er að sjálf-
sögðu grunnforsenda farsællar þróunar allra
borga.
REYKJAVÍK TIL 1940
Frá myndun þéttbýlis við Hafnarstræti og Aðal-
stræti á 18. öld var byggðarþróun í jafnvægi og
miðbærinn og starfsemin þar í samræmi við þarfir
Reykvíkinga á hverjum tíma. Árið 1940 voru
Reykvíkingar um 38 þúsund talsins og bjuggu allir
innan Hringbrautar og Snorrabrautar. í bók Páls
Líndal, Bæirnir byggjast, er að finna umfjöllun um
margar áhugaverðar skipulagshugmyndir í
Reykjavík á fyrri hluta aldarinnar. Þó engin þeirra
hafi orðið að veruleika gefa þær þó til kynna að
Reykjavík hefði á þessari öld átt að geta þróast á
eðlilegan og átakalítinn hátt úr kraftmiklum bæ í
heilbrigða nútímalega borg, ef ekkert óvænt hefði
dunið yfir.
Líklegt er t.d. að mestöll byggð á höfuðborgar-
svæðinu væri nú á Seltjarnarnesi, vestan Elliða-
áa, sem allþétt og kraftmikil byggð með heil-
steyptum samgöngukerfum, vönduðu opinberu
rými og öðru sem prýða má heilbrigða höfuðborg.
Árið 1940 örlaði vart fyrir þéttbýli þar sem nú eru
kaupstaðirnir fjórir, Seltjarnarnes, Mosfellsbær,
Kópavogur og Garðabær, né á Kjalarnesi eða í
Bessastaðahreppi.
TÍMAMÓT
Við hernám Breta það vor og byggingu Reykja-
víkurflugvallar í kjölfarið urðu hins vegar þáttaskil