AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.2003, Blaðsíða 46

Hrund Skarphéðinsdóttir, verkfræðingur
Bílaborgin
eöa Evrópska
borgin?
Hvað er aðlaðandi borg? Fyrir marga er það hversu
þægilegt það er að komast á milli staða, hvort sem
það er fótgangandi, hjólandi, með almenningssam-
göngum eða á bíl. Einnig tengja margir aðlaðandi
borg við borgarumhverfi, borg með gönguvænum
götum þar sem stutt er á milli staða. Þetta tvennt er
sama hugmyndin að borg þar sem borg með borg-
arumhverfi býður upp á valkosti að velja milli ólíkra
ferðamáta.
Þróunin síðustu áratugi hér á landi hefur verið í átt
að bílaborginni. Þau hverfi sem byggð hafa verið eru
einsleit hverfi á jaðri borgarinnar. Þetta eru hverfi þar
sem landið er flokkað niður í ákveðna notkunar-
flokka, íbúðarhverfi, atvinnuhverfi eða verslunarstaðir,
og umferðarkerfi þeirra skipulagt í kringum þarfir
einkabílsins. Þannig verða til ,,eyjur“ af hverfum sem
tengjast saman með öflugum umferðarmannvirkjum.
Þessi gisna byggð kallar á aukna fjarlægð milli
áfangastaða og aukna umferð.
Úthverfabyggð (ofar) og bæjarmynd (neðar).
Sprawl (above) versus the traditional neighbourhood
(below).
Heimild/source: Andres Duany, Elizabeth Piater-
Zyberk..
Breytt samfélag
Samfélagið hefur breyst mikið síðustu áratugi og
skilin á milli vinnu og einkalífs verða sífellt óljósari hjá
mörgum. Þessi lífsstíll eykur kröfuna fyrir borgarum-
hverfi, hverfi sem hafa verslunar- og þjónustugötur
þar sem þungamiðja athafna, samgangna og
mannlífs er. Vaxandi hópur fólks, sérstaklega ungs
fólks, sér kosti þess að búa og vinna í hverfum sem
gera ekki kröfur um að allar ferðir séu farnar á einka-
bílnum. Þetta er sá hópur sem fyrirtæki og borgir
allstaðar í heiminum eru að keppa um.
Byggð síðustu áratugi hefur gert það að verkum að
eftirspurn eftir húsnæði í miðbæjum verður sífellt
meiri, sem sést best á fasteignaverðinu. Stór hópur
fólks sækir í þessi hverfi sem bjóða upp á fjölbreyti-
leika í byggingarstíl og starfsemi, hvort sem það er í
gegnum vinnu, búsetu eða til að njóta þeirra.
Það ójafnvægi sem komið hefur verið á væri því best
leyst með fleiri hverfum sem byggja á sígildum bæj-
arformum, hafa aðal- og húsagötur, torg og almenn-
ingsgarða.
Ásvallargata. Ljósm./photo: Heimir Skarphéðinsson.
í átt að sjálfbærri byggð
En fyrst það er svona mikil eftirspurn eftir húsnæði í
þéttum, blönduðum og gönguvænum hverfum, af
hverju eru þau þá ekki byggð í dag? Er óraunhæft
að byggja hverfi sem minnka þörfina fyrir einkabílinn?
Eða er það skortur á vilja meðal stjórnmálamanna og
þeirra sem ráða að byggja hverfi sem bjóða upp á
val milli ólíkra ferðamáta og nálgast þannig hugtakið
sjálfbært byggðarmynstur?
Flestir stjórnmálamenn sjá kosti þess að stefna í átt
að sjálfbærri byggðarþróun. Það sem hugsanlega
stöðvar þá þegar í framkvæmdarþáttinn er komið er
óttinn við að útiloka hugsanleg atkvæði og skortur á
upplýsingum varðandi þessar framkvæmdir. Ákvarð-
anirnar sem stjórnmálamenn taka eru oft skamm-
tímalausnir sem eru í andstöðu við sjálfbæra byggð-
arþróun.
44 avs