Úrval - 01.06.1950, Blaðsíða 80

78
TjRVAL
hvenær Ágústus keisari Róm-
verja kom til valda. Forn sagn-
fræðingur, sem Díonysíus hefur
tekið trúanlegan, segir að Krist-
ur hafi fæðzt á 28. stjórnarári
Ágústusar. En Díonysíusi virð-
ist ekki hafa verið kunnugt um,
að Ágústus hafi verið keisari 1
fjögur ár undir hinu upphaf-
lega nafni sínu Octavíus, áður
en hann tók sér Ágústusarnafn-
ið. Þar er því fundinn nokkur
hluti skekkjunnar.
En við skulum líka minnast
þess, að það eru ekki allir sem
skrifa 1950 núna. Sumir skrifa
5710, aðrir 1369 og enn aðrir
2610. 5710 er ártal gyðinga,
1369 ártal múhammeðstrúar-
manna og 2610 ártal japana;
auk þess er nú 2703 a. u. c. sam-
kvæmt rómversku tímatali.
Það sem einkum hefur valdið
mönnum erfiðleikum við út-
reikning tímatalsins er sú stað-
reynd, að við verðum að miða
við náttúrlegar stærðir, sem
ekki falla reikningslega saman.
I einum metra eru 10 desímetrar
nákvæmlega, en ekki 10 desí-
metrar og eitthvert lítið brot,
og í einum desímetra eru 10
sentímetrar o. s. frv. Þetta eru
stærðahlutföll sem mennirnir
hafa búið til og látið vera tölu-
lega rétt. En tímann mælum við
í dögum, sem ákvarðast af
snúningi jarðarinnar, mánuðum
sem upphaflega voru miðaðir
við gang tungls, og árum sem
miðast við gang jarðar um-
hverfis sólina. Það eru því sem
næst 291/2 dagur í tunglmánuði
og 365 V4 dagur í ári, en hvor-
ug talan er nákvæm. Raunveru-
lega getur ekkert brot gefið ná-
kvæmlega til kynna hin réttu
hlutföll. Sérhvert tímatal varð
því að vera einskonar mála-
miðlun milli þess sem réttast
var talið og handhægt þótti á
hverjum tíma.
Aðaltimatölin eru þrjú.
Grundvallareining þeirra ailra
er dagurinn. Þau eru tungl-
tímatal, sem tengir saman dag-
ana og tunglmánuðina, sólar-
dagatal, sem tengir saman daga
og ár, og loks sólar-tungl-tíma-
tal þar sem leitast er við að
tengja saman allar þessar þrjár
tímaeiningar.
Tímatal múhammeðstrúar-
manna miðar við gang tungls-
ins. Mánuðurnir eru til skiptis
29 og 30 dagar, eða 291/<, dag-
ur að meðaltali, sem er nokkurn-
veginn jafnlangur tími og einn
gangur tunglsins kringum jörð-
ina. Mánuðurnir í árinu, sem.