Læknablaðið : fylgirit - 21.11.2014, Blaðsíða 31

LÆKNAblaðið/Fylgirit 81 2014/100 33
niðurstöður: Endurteknar mælingar á SKr fundust fyrir 14.572 þátt-
takendur. Af þeim voru 47,1% karlkyns, 28,7% höfðu háþrýsting, 2,9%
voru með sykursýki og 5,9% höfðu LNS við upphaf rannsóknarinnar.
Eftirfylgnitími var 29,6 (spönn 0,4-45,5) ár og greindust alls 3065 ein-
staklingar (21,1%; 95% CI 20,4-21,8) með BNS. Af þeim voru 51,1%
karlar. BNS tengdist marktækt aldri (OR 1,012, 95% CI 1,007-1,018), kyni
(OR 1,25, 95% CI 1,16-1,37 fyrir karla) og r-GSH <60 ml/mín./1,73 m2
(OR 1,24, 95% CI 1,05-1,46) en ekki fundust tengsl við háþrýsting eða
sykursýki.
ályktun: Áætluð æviáhætta á BNS í almennu þýði er nokkuð há en
virðist að mestu bundin við efri ár. Karlar og einstaklingar með LNS eru
einnig í aukinni áhættu. Sérstakrar aðgátar er þörf hjá þessum hópum.
v69 Hnignun nýrnastarfsemi með aldri: Líkön byggð
á endurteknum kreatínínmælingum yfir langt tímabil
Runólfur Pálsson1,2, Bjarni Gunnarsson3, Anna A. Kjeld2, Hrefna Guðmundsdóttir1,2,
Margrét Birna Andrésdóttir1, Vilmundur Guðnason2,3, Thor Aspelund2,3, Ólafur S.
Indriðason1
1Nýrnalækningaeiningu lyflækningasviðs Landspítala, 2læknadeild Háskóla Íslands,
3Hjartavernd
bakgrunnur: Hnignun á starfsemi nýrna með aldrinum tengist ýmsum
langvinnum sjúkdómum, einkum hjarta- og æðasjúkdómum, en er
einnig talin afleiðing eðlilegrar öldrunar. Tilgangur þessarar rannsóknar
var að kanna aldurstengdar breytingar á nýrnastarfsemi í almennu þýði
á Íslandi
aðferðir: Þetta var afturskyggn rannsókn þar sem leitað var allra
mælinga á kreatíníni í sermi (SKr) á rannsóknarstofum á höfuð-
borgarsvæðinu er tilheyrðu einstaklingum sem tóku þátt í hóprannsókn
Hjartverndar á árunum 1967-1996. Aldur við fyrstu mælingu SKr var
33-75 ára og 36-95 ára við síðustu mælingu. Reiknaður gaukulsíunar-
hraði (r-GSH) var metinn með MDRD-jöfnunni og tölfræðilíkön notuð
til að skilgreina ferli breytinga á r-GSH og kanna tengsl við áhættuþætti
hjarta- og æðasjúkdóma.
niðurstöður: Endurteknar SKr-mælingar fundust fyrir 14.572 þátt-
takendur, þar af voru konur 51,6%. Miðgildi (spönn) eftirfylgnitíma var
27,8 (0,4-45,5) ár og fjöldi SKr-mælinga 16 (2-316). Hnignun r-GSH með
hækkandi aldri var ekki línuleg og fékkst besta líkanið með „generalized
additive mixed models“ sem sýndi hraðari lækkun r-GSH eftir 70 ára
aldur. Aldur, hærri aldur við fyrstu skoðun í Hjartavernd og sykursýki
tengdust hraðari hnignun r-GSH hjá körlum og konum, og einnig hærri
hlébilsþrýstingur og prótínmiga hjá konum. Við 70 ára aldur var r-GSH
<60, <45 og<30 ml/mín./1,73 m2 hjá 29,5%, 6,6% og 1,3% þátttakenda og
við 80 ára aldur hjá 45,1%, 17,9% og 4,3% þátttakenda.
ályktanir: Nýrnastarfsemi hnignar með aldri en ekki með jöfnum línu-
legum hætti. Tölfræðilegt mat á aldursbundnum breytingum á nýrna-
starfsemi krefst því nálgunar með líkönum sem meta ólínuleg ferli.
Hnignun nýrnastarfsemi tengist að vissu leyti þekktum áhættuþáttum
hjarta- og æðasjúkdóma.
v70 Tengslin milli líkamlegrar færni og vitsmunastarfs sjúklinga
með MS
Sólveig Jónsdóttir, Haukur Hjaltason, Sóley Þráinsdóttir
Landspítala
inngangur: Algengasta aðferð við að meta líkamlega færni sjúklinga
með MS er með notkun Expanded Disability Status Scale (EDSS).
Vitsmunastarf skerðist hjá um helmingi sjúklinga með MS. Markmið
rannsóknarinnar var að kanna tengslin á milli skertrar líkamlegrar færni
og skerts vitsmunastarfs sjúklinga með kastaform MS sjúkdómsins
(relapsing-remitting multiple sclerosis).
efniviður og aðferðir: Fimmtíu og níu sjúklingar á taugalækningadeild
Landspítala tóku þátt í rannsókninni. Þeir voru allir með kastaform
MS og voru um það bil að hefja meðferð með natalizumab (Tysabri).
Líkamleg færni var metin með EDSS kvarðanum og vitsmunastarf var
metið með taugasálfræðilegum prófum.
niðurstöður: Fylgni kom fram á milli skertrar líkamlegrar færni og
skertrar frammistöðu á flestum taugasálfræðilegum prófum. Mest var
fylgnin við próf sem reyndu á notkun handar og úrvinnsluhraða upp-
lýsinga, en einnig kom fram fylgni við orðaminnispróf, sem reyndi á
hvorugt. Engin fylgni var við próf sem reyndu á yrta og óyrta athyglis-
spönn og engin fylgni var við sjónræna rökhugsun. Þau próf sem spáðu
best fyrir líkamlegri skerðingu eins og hún var metin með EDSS kvarð-
anum, voru Symbol Digit Modalities Test (SDMT), Slóðarpróf-A og
Stroop prófið, sem öll reyna á úrvinnsluhraða upplýsinga. Líkamleg
skerðing var marktækt tengd árafjölda með sjúkdóm. Fylgni milli
skerts vitsmunastarfs og árafjölda með sjúkdóm einskorðaðist við
taugasálfræðileg próf, sem reyndu á notkun handar og úrvinnsluhraða
upplýsinga. Ekki var marktæk fylgni við yrta og óyrta athyglisspönn,
skammtíma- og langtímaorðaminni eða sjónræna rökhugsun.
ályktanir: Skert líkamleg færni er marktækt tengd skertri frammistöðu
á taugasálfræðilegum prófum, einkum þeim sem reyna á notkun handar
og úrvinnsluhraða.
x x I þ I n g l y f l æ k n a
f y l g I R I T 8 1