Heimili og skóli - 01.12.1946, Blaðsíða 7

HEIMILI OG SKÖLI
125
ætíð treystandi á, að sá góði hæfileiki
sé fullkomlega starfhæfur. Verður nú
gerð nánari grein fyrir því.
Auk þess að minnið er tengt greind-
inni, eins og áður er getið, er það háð
öðrum þáttum sálarlífsins, s. s. tilfinn-
ingu og ímyndun.
Mikil geðbrigði, sem skapast t. d. oft
hjá þeim, sem verða sjónarvottar að
slysi, geta hertekið svo athyglina, að
menn taka naumast eftir eða muna
lítilfjörlegri atburði, sem á eftir ger-
ast. Þetta þýðir m. a., að við getum
ekki lært lexíu, þegar skapið er æst
eða dapurt.
Á sams konar hátt getur ímyndunar-
aflið gjörbreytt og umskapað mörg
áhrif, svo að við fáum alranga mynd
af því, sem raunverulega gerðist.
Svipað á sér stað, þar sem maður, og
þó einkum barn, hefur verið undir
áhrifum sefjunar, einkum sjálfssefj-
unar.
Vitnaframburður er sem kunnugt er
oft meira eða minna rangur, m. a.
vegna þess, að minnismyndir hlut-
aðeiganda hafa breytzt eða ranghverfzt
af þeim ástæðum, sem nú voru
nefndar.
Tilfinning, ímyndun og sefjun geta
skapað traustan grundvöll, en einnig
afbakað og umsnúið minnisefni.
Nú segjum við skilið við starfsemi
hugnæmisins og snúum okkur að öðru
Mutverki minnisins: varðveizlunni.
Á þessu svæði liafa vísindin þótzt
geta fært sönnur á það merkilega og
hagkvæma fyrirkomulag, að í minnis-
geymslunni eigi sér stað framför eða
frekari þróun á efni, sem þar hefur
festst, líkt og grænir bananair geta
þroskast, orðið gulir, í þar til gerðri
geymslu.
Þessi staðreynd hefur það í för með
sér, að námsefni, t. d. verkefni í tungu-
máli, sögu eða stærðfræði, getur orðið
skýrara, skiljanlegra og betur í minní
fest að nokkrum tíma liðnum frá því
að lesið var, þó að þeim tíma sé ekki
beiniínis varið til umhugsunar á verk-
©fninu.
Þessi þróun á sér þá einkum stað,
þegar við lærum til þess að byggja á
síðar meir, en ætlum okkur ekki að-
eins að kunna við hugsanlega yfir-
heyrslu morgundagsins.
Af þessu má þó ekki draga þá álykt-
un, að það saki ekki neitt, þó að ung-
mennið hr. Óli kunni ekki lexíuna
sína að kvöldi og treysti á, að henni
skjóti upp í huganum kl. 10 daginn
eftir. Það myndi vera fullmikil
skammsýni, svo auðvelt gengur þetta
ekki.
En vissulega er ekki sjaldgæft, að
lausn eða svari skýtur óvænt upp í vit-
und manna, að því er virðist af sjálfu
sér. Það er undirmeðvitundin, sem
þar hefur starfað í leynum. Eða or-
sökin er sú, að tilviljun vekur eftir-
tektina eða hugsunartengsl (associa-
tur), sem draga svarið upp í ljós vit-
undarinnar.
Samt sem áður gleymum við afar
miklu efni, sem við tæpast getum án
verið. Við verðum því þess vegna að
líta nokkuð nánar á ýmsar aðstæður
viðvíkjandi gleymskunni.
Gleymskan veldur rýrnun í birgða-
forða minnisins.
Til þess að mögulegt sé að draga úr
þessari rýrnun, verðum við fyrst að
finna orsök þess, að forðinn fer þverr-