Heimili og skóli - 01.12.1946, Blaðsíða 16

134
HEIMILI OG SKÖLl
ar á íslandi, sem skortir innra, and-
legn jaifnvægi, sem gefur lífinu rósemi
og festu, en nú. Og þó að æskan hafi
aldrei setið við jafn hlaðið borð af
þægindum, líkamlegum þörfum og
uppfræðslu, er hún samt ekki ánægð.
Hún leitar og finnur ekki.
Það hefur tvímælalaust orðið ein-
hver eyða í uppeldi þessara æsku-
manna. Það hefur þrátt fyrir allt eitt-
hvað orðið út undan af hinum and-
legu þörfum, og þá ,kemur mér fyrst í
hug vanrækt trúaruppeldi.
Þeir, sem einhverja nasasjón hafa
haft af uppeldismálum þjóðarinnar á
síðari árum, vita, að þar hefur um
a'll mikið undanhald verið að ræða.
Hitt er svo meir getgáta en staðreynd,
að þessi eyða í uppeldi æskunnar sé að
einhverju miklu eða litlu leyti orsök
þess kjölfestuleysis, sem hún virðist
nú búa við.
Það væri dálítið ihæpið að halda því
fram, að húslestrarnir, Passíusálma-
söngur, , hugvekjulestur og tíðar
kirkjugöngur hefðu haft djúp áhrif á
trúarlíf barna og unglinga á sínum
tíma. En ,eitt er þó víst. Þessi arf-
bundna venja skapaði þó yfirleitt lotn-
ingu barnanna fyrir þessum huldu og
helgu dómum, sem entist þeim lengi.
Hún var arfur, sem gekk frá einni
kynslóð til annarrar, og var þýðingar-
mikil kjölfesta í andlegu lífi þjóðar-
innar. Og hljóðum bænastundum með
föður og móður gleyma fáir. Þó að
þeir strengir, sem þá voru hrærðir,
verði hljóðir eða þagni með öllu á
mesta annatíma manndómsáranna,
býr þó andinn lengi að þeim stundum.
Það væri dálítið ógætilegt að halda
því fram, að feður og mæður væru
'hætt að lifa slíkar stundir með börn-
um sínum, en þeim heifur áreiðanlega
fækkað.
Sumir telja, að útvarpsguðsþjónust-
urnar hafi fyllt í allar þessar eyður,
síðan þær voru upp teknar. Það er
satt, að þær hafa verið vinsælar af öllu
eldra fólki, en mér er þó næst að
halda, að þær hafi á tvennan hátt orð-
ið til ills. í fyrsta lagi hafa þær orðið
til að fækka kirkjugöngum, en geta
þó aldrei komið í staðinn fyrir venju-
legar guðsþjónustur. Til þess eru þær
of ópersónuegar. Og í öðru lagi hafa
þær bókstaflega orðið til að skapa
óvirðingu fyrir þessum helgiathöfn-
um. Fjöldinn allur hlustar á þetta,
eins og allt annað útvarpsefni, með
öðru eyranu. En gefur sér þó tíma til
að eta og drekka, skrafa og skeggræða
um alla heima og geyma á meðan, og
má nærri geta, hvaða áhrif slíkar
guðsþjónustur hafa.
En þó að heimlin hafi slakað þarna
mikið á klónni, hefur hlutur kirkj-
unnar í trúaruppeldi æskunnar einnig
minnkað, bæði vegna þess, að æskan
kemur ekki til kirkjunnar, og kirkjan
hefur þá heldur ekki komið til æsk-
unnar. Kirkjan gerir allt of lítið að
því að ala sér upp söfnuði. Einræðis-
herrarnir vita, hvernig þeir eiga að
fara að því að afla sér liðsmanna,
kirkjan er miklu tómlátari í því efni.
Og eitt imættum við öll athuga, bæði
lærðir og leikir, að andlegt uppeldi
æskunnar frá fermingu til tvítugs er
allt of mikið vanækt. Á þessum við-
kvæma og hættulega aldri þyrftu
ungu mennirnir þó sannarlega sterka
og hlutvanda andlega leiðsögu, sem