Heimili og skóli - 01.04.1953, Qupperneq 20

40
HEIMILI OG SKÓLI
Lestrarnám og lestrarörðugleikar
Eftir ÓLAF GUNNARSSON, sálfræðing.
Erindi flutt í Laugarnesskólanum í Reykjavík í októbermánuði 1952.
Hver er tilgangur lestrarnáms?
Lestrarnám er grundvöllur undir
öðru námi, og má því vera, að sum-
um þyki óþarft að spyrja þess, hver
tilgangur lestrarnáms sé. Okkur fer
oft þannig, þegar spurt er um það,
sem við köllum sjálfsagða hluti, að við
lítum undrandi á spyrjandann og svör-
um engu, ,eða skellum í góm og telj-
um ekki virðingu okkar samboðið að
svara kjánalegum spurningum.
Þegar betur er að gáð, er spurning-
unni: hver er tilgangur lestrarnáms,
alls ekki auðsvarað. í fyrsta lagi vegna
þess, að það er engan veginn alveg
víst, að allt það erfiði og allur sá til-
kostnaður, sem lestrarnámi fvlgir,
borgi sig fyrir þann, sem á að læra
lesturinn og fyrir þjóðfélagið í heild.
í öðru lagi er það ekkert markmið í
sjálfu sér að verða læs, markmiðið
hlýtur að vera fólgið í því að geta
beitt lestrarkunnáttu sinni í þjónustu
annarra markmiða.
Hvað fyrri spurninguna snertir,
skulum við gera okkur ljóst, að þótt
eitt orð sé notað um að vera læs, þá
er mikill munur á lesandanum, sem
stautar sig gegnum smáfréttir Morg-
unblaðsins og vísindamanninum, sem
heyjar sér fróðleik í alls konar fræði-
bókum um margs konar efni.
Sannleikurinn er sá, að mikill hóp-
ur manna getur naumast talizt læs,
þótt þeir þekki alla stafi og geti stór-
slysalaust greint og sagt velflest orð
í léttu ritmáli. Eigi þeir að gera grein
fyrir samhengisbundnu efni orðanna,
fer gamanið að grána. Oft kemur í
ljós, að efnisnámið hefur farið alger-
lega út um þúfur eða brenglast þann-
ig, að efnisþráðurinn liefur orðið al-
rangur. Þetta eru staðreyndir, sem
fjöldi rannsókna sanna, en ef þið vilj-
ið ganga úr skugga um, að þetta sé
rétt, á einfaldan hátt, þá skrifið smá-
grein eða frétt í eitthvert blaðið og
hlustið á nokkra lesendur endursegja
efni þess, sem þið hafið skrifað, þið
munuð fljótlega komast að raun um,
að endursögnin er oft hin undarleg-
asta. Mikið af slíku fólki les sáralítið
og lestrarefni þess er helzt ekki annað
en lítill hluti þess, sem stendur í einu
dagblaði, og ef til vill lélegar viku-
blaðasmásögur. Spurningin um, hvort
réttmætt sé í raun og veru að leggja
mikið á svona fólk við lestrarnám, er
því engin fjarstæða, því að óneitan-
lega er miklum tíma og miklu fé eytt
í slíka kennslu. Eins og almennings-
álitið er nú í menningarlöndum
Evrópu og Ameríku, tel ég samt rétt
að kenna öllum börnum, sem hægt er,
lestur, ekki fyrst og fremst vegna þess
að þau hafi svo mikil not af honum,
heldur miklu fremur vegna þess, að
sá hluti fólks, sem heldur að hann
hafi og hefur gagn af lestrarkunnáttu,
myndi líta þá ólæsu óhýru auga og
telja þá menn að minni, en það myndi