Heimili og skóli - 01.04.1962, Qupperneq 16

44
HEIMILI OG SKÓLI
barnsins. Loks getur ólíkt umhverfi
haft sitt að segja í þessu efni. En
grundvallaratriði eru þó til.
Málið okkar á orð um ýmiss konar
tón — raddblæ. Það er til nöldurtónn,
reiðitónn, háðstónn, önugur tónn, en
einnig blíðutónn, mildur tónn o. s.
frv. Að senda einhverjum tóninn
þýddi í minni sveit að skamma hann.
Hvaða tónn á þá að vera ríkjandi
— grunntónn — í uppeldinu? Mér
virðist þroskavænlegt uppeldi einkum
hvíla á þrem meginstoðum: skynsemi,
vilja og kærleika. Og ég hef tilhneig-
ingu til að segja með orðum postul-
ans: „Þeirra er kærleikurinn mestur“.
Og í samræmi við það svara ég spurn-
ingunni svo:. Grunntónn uppeldisins
á að vera tónn kærleikans.
Með því er ekki átt við það, að
aldrei megi tala við börn öðruvísi en
með gælurómi. Alvöruþungi verður
oft að heyrast, örvunarhreimur er
nauðsynlegur til hvatningar, van-
þókknun má heyrast á raddblænum
og oft er nauðsynlegt að hasta á börn.
En þá er komið á tæpustu nöf, því að
um leið og talað er höstuglega, ólga
tilfinningar þess, sem það gerir. Hon-
um hættir þá til að segja fleira en æski-
legt er, jafnvel að láta skammir dynja
og þá venjulega með vaxandi hraða og
auknum áherzlum. Engu að síður
mun það reynast óhjákvæmilegt að
hasta á börn og það stundum all -
snöggt, t. d. þegar þau eru að því kom-
in að valda stórskemmdum eða slys-
um. Með því er þeim kippt frá því,
sem komið er að. En það, sem á eftir
fer, má ekki vera ávítur sagðar í reiði-
tón með vaxandi æsingi, lieldur róleg,
alvarleg áminning.
Ég vil taka eitt dæmi, ef það mætti
verða til skýringar.
Óli, þriggja ára, og Nonni, bróðir
hans, sem er tæpra tveggja ára, eru
úti að leika sér. Allt í einu heyrir
mamma angistaróp. Hún lítur út og
sér, hvar Óli neytir aflsmunar og
þjarmar að litla bróður. Henni verður
það auðvitað fyrst fyrir að kalla hátt
og snöggt: „Óli, þetta máttu ekki.“
Það nægir til þess, að Óli sleppir tök-
ur. En ekki er öllu lokið enn. Mömmu
hefur runnið í skap. Hún er á leiðinni
út og hefur skammadembuna til-
búna. Þetta flýgur henni í hug:
„Nokkrum sinnum er ég búin að
biðja Óla að gera þetta ekki, og hann
er nú orðinn svo stór, að hann á að
skilja jrað. Nú er bezt að taka dug-
lega í hann.“ En hún gerir það ekki,
því að þessi mamrna er skynsöm kona,
og nú hefur önnur hugsun komið
fram hjá henni: „Veiztu, hvemig það
er að vera þriggja ára drengur? Skil-
urðu drenginn þinn fullkomlega?“
Og hún verður að svara hvorutveggja
neitandi. Hún gengur til drengjanna
alvarleg á svip en róleg, tekur Nonna
litla í fangið og þaggar grátinn með
hlýjum atlotum. Síðan snýr hún sér
að Óla. Hann reynir ekki að hlaupa
burtu, því að mamma er ekki „vond“,
það sér hann á svipnum. En mamma
er alvarleg, þegar hún tekur Óla og
sezt með hann, og raddblærinn sam-
einar alvöruþunga og mildi. „Óla
þykir vænt um litla bróður. Er það
ekki? Þá vill hann ekki meiða hann,