Læknaneminn - 01.12.1968, Blaðsíða 6

6
LÆKNANEMINN
hræðilega vopni, atómsprengjunni,
á þéttbýlar borgir heimsins með
jöfnu millibili í framtíðinni. Þetta
eru að sjálfsögðu hræðilegar öfg-
ar, sem enginn heilbrigður maður
vildi beita til takmörkunar fólks-
f jölda. Hinn möguleikinn, og raun-
ar sá eini, er að kenna þjóðum
heims notkun getnaðarvarna,
þannig að hægt sé að hafa hemil
á fólksfjölgun í framtíðinni".
Eldri tegundir frjóvgunarvama.
Notkun kemiskra efna til frjóvg-
unarvarna er æfagömul. Meðal
annars er getið um slík efni í
egypzkum ritum frá 1550 f.Kr.-
burð. I efnum, sem þar er minnzt
á, er m. a. mjólkursýra, sem
er notuð í ýmsum samsetningum
enn þann dag 1 dag. 1 meira en 3
þús. ára gömlum indverskum rit-
um og ennfremur í gömlum ritum
Gyðinga er minnzt á kemisk efni,
sem geti komið í veg fyrir frjógv-
un.
Grískir kvensjúkdómalæknar
hafa samkv. gömlum heimildum
veitt athygh og lýst mismunandi
frjósemi kvenna eftir því, hvenær
í tíðahring þær hefðu samfarir.
Þeir höfðu þó rangt fyrir sér í einu,
er þeir héldu því fram, að konan
væri ófrjósöm nokkra daga í miðj-
um tíðahring.
Ýmis ráð, sem felast í því að
setja hluti eins og klæði, svamp
eða annað upp í leggöng konunn-
ar, hafa verið þekkt mn aldaraðir.
Getnaðarvarnir, eins og ýmsar
tegundir af hettum og verjum eiga
sér ekki lengri sögu en til loka síð-
ustu aldar. Það er fyrst, þegar
,,vulkanisering“ á gúmmíi er fund-
in upp, að farið er að framleiða
slíkar getnaðarvamir. Flest þau
kemisku efni, sem notuð eru í dag
(að undantekinni mjólkursýrunni),
eiga sér álíka langa sögu.
Mat á gildi frjóvgunarvarna.
Á undanfömum ámm hefur það
tíðkazt við mat á gildi frjóvgunar-
vama að miða við líkingu, sem
kennd er við Pearl, en endurskoð-
uð af Stix-Notestein, en hún tekur
fram meðgöngutíðni pr. 100 ,,ex-
positionsár“.
Pearls-jafnan er þannig:
G X 1200
K = ------------
M
K er meðgöngutíðnin, G er saman-
lagður f jöldi meðgöngutilfella, tal-
an 1200 er mánaðarfjöldinn í 100
ár og M er fjöldi mánaða, sem
,,expositionsáhætta“ er til staðar.
Líking þessi er notuð til þess
að reikna f jölda þeirra meðgangna,
sem koma fyrir á 100 „expositions-
árum“ (risk-years). Er þá bæði
tekið tillit til þeirra tímabila, sem
frjóvgunarvarnir hafa verið not-
aðar, og tímabila án þeirra. Með
því að bera síðan saman fjölda
meðgangna innan þessara 2ja
hópa, þ.e. með eða án notkunar
frjóvgunarvarna, kemur í ljós, hve
áhrifarík viðkomandi frjóvgunar-
vöm er. Samkvæmt niðurstöðum
af rannsóknum Stix-Notestein, er
meðgöngutíðnin 80 pr. 100 ,,ex-
positionsár“, ef engin varnarráð
em notuð. Ef ákveðin frjóvgunar-
vöm er notuð og við athugun kem-
ur í ljós, að meðgöngutíðnin eftir
Pearls-líkingunni verður 4, þýðir
það, að komið hefur verið í veg
fyrir 76 af 80 mögulegum með-
göngum, sem gefur til kynna, að
áreiðanleiki viðkomandi ráðs hefur
verið ca. 95-96.%
Önnur aðferð hefur einnig verið
mikið notuð á undanförnum árum
við mat á öryggi getnaðarvarna,
en það er að gefa upp fjölda með-
gangna pr. „Women-months“ í