Læknaneminn - 01.12.1968, Qupperneq 13

LÆKNANEMINN
18
ljós. Mönnum ber almennt saman
um, að þær konur, sem óska eftir
því að bæta við sig fleiri börn-
um, verði fljótlega ófrískar, eftir
að lykkjan er tekin. Enn mun þó
almennt fylgt þeirri reglu að láta
helzt ekki þær konur hafa lykkju,
sem aldrei hafa eignazt barn, og
margir fylgja þeirri reglu að láta
aðeins upp lykkju hjá þeim kon-
um, sem hafa eignast tvö börn eða
fleiri.
Þrátt fyrir rækilegar rannsókn-
ir margra aðila síðastliðinn ára-
tug, hefur enn ekki verið fullskýrt
í hverju frjóvgunarvörn lykkjunn-
ar er fólgin. Hún kemur ekki í veg
fyrir egglos. Það sýna bæði þau
tilfelli, sem frjóvgast, þó að lykkj-
an sé á sínum stað, og einnig geta
konur fengið utanlegsfóstur, þótt
lykkjan sé í legholi. Tilvera lykkj-
unnar í leghoíinu virðist á ein-
hvern hátt valda því, að eggið
festist þar ekki, heldur eyðist eða
gengur niður. Þótt einstaka sinn-
um hafi tekizt að sýna fram á
bólgubreytingar í slímhúð legsins,
sýna rannsóknir á slímhimnunni
þó oftar engar slíkrar breytingar.
Mikill fjöldi annarra tilgáta hefur
komið fram. en sannanir liggja enn
ekki fyrir.
Hvað sem um áðurtalda ga.lla
lykkjunnar má segja, verður því
ekki á móti mælt, að hér er fengin
tiltölulega einföld og hentug vörn
gegn barneignum, sem mörg lönd
heims hafa tekið fegins hendi.
Hefur lykkjan nú verið látin í leg-
hol kvenna í milljónatali í Austur-
löndum, einkum Indlandi, Pak-
istan, Kóreu, Japan, Formósu og
meginlandi Kína. I flestum löndum
heims er nú unniö að áætlunum um
að takmarka fólksfjölgun. Þótt
lykkjan sé notuð í flestum löndum
heims, hefur hún þó komið að
beztum notum í vanþróuðu löndun-
um, þar sem pillan og aðrar getnað-
arvarnir hafa ekki reynzt nothæf-
ar, eins og fyrr er nefnt í grein
þessari.
Hér á landi hefur lykkjan verið
í notkxm s.l. 5 ár. Prófessor Pétur
H. J. Jakobsson hefur um margra
ára skeið haft náið samband við
I. P.P.F. (International Planned
Parenthood Federation) og the
Population Concil í New York og
í samvinnu við þær stofnanir hóf
hann notkun lykkjunnar í nóv-
ember 1963. Á Fæðingadeild Land-
spítalans hafa síðan verið settar
upp lykkjur í völdum tilfellum
undanfarin ár og stendur nú yfir
rannsókn á gagnsemi hennar hér
á landi. Verður þeirra rannsókna
ekki nánar getið hér, en niður-
stöður munu væntanlega liggja
fyrir á miðju ári 1969. Þrátt fyr-
ir ýmsa annmarka, sem nefndir
hafa verið, hefur lykkjan notið
mikilla vinsælda hér sem annars
staðar. Lausleg athugun bendir til,
að nokkuð á annað þúsund konur
hafi nú fengið lykkju hér á landi,
frá byrjun.
Niðurlagsorð.
Hér að framan hefur, auk stutts
yfirlits yfir notkun frjóvgunar-
vama, einkum verið rætt um þau
tvö vamarráð, sem mesta út-
breiðslu hafa hlotið í heiminum að
undanförnu. Með þessu skal alls
ekki haldið fram að þau ráð séu
þau einu, sem nota eigi í dag. Þar
sem grein þessi er ætluð lækna-
nemum fyrst og fremst, mun ég
að lokum reyna að svara þeirri
spurningu, sem margir læknanem-
ar og kandidatar hafa spurt á
undanförnum árum: Hvaða ráð á
að gefa fólki, sem leitar til lækn-
is um upplýsingar um frjóvgunar-
vamir? Spurning þessi er mjög
eðlileg og sjálfsögð, enda er ís-