Læknaneminn - 01.12.1968, Side 40

J,0
LÆKNANEMINN
Tarmútdráttur í efri gómi,
hægra megin.
sér í hauskúpu. Hana þarf hann
til að geta rifjað upp anatomi
tauganna, sem liggja að tönnun-
um, gerð beinsins, sem umlykur
þær og fjölda róta hinna ýmissu
tanna. Ekki skal hefja tannút-
drátt, fyrr en könnun hefur leitt í
ljós, að tönn eða tennur, sem
nema skal burt, séu vel deyfðar.
Það hefur mörgum önnum köfn-
um lækni og tannlækni orðið hált
á því „at prove at gore pinen
kort“ með því að rykkja tönninni
út í einni svipan. Það endar oft-
ast með því, að tönnin brotnar við
kjálkabeinsbrúnina, og það getur
tekið óratíma að ná burtu þeim
rótum, sem sitja á kafi í kjálka-
beininu og eru oft á tíðum vel
fastar.
Ég vík ekki frekar að deyfi-
tækni hér, því ég tel víst, að Val-
týr Bjarnason hafi séð vel fyrir
þeim hluta, er að tannútdrætti
lýtur.
Önnur meginregla er að fara sér
að engu óðslega, rifja upp með
sjálfum sér rótarlögun og kjálka-
beinsgerðina, áður en hafizt er
handa.
Þriðja atriðið er svo að velja
þau verkfæri, sem bezt henta til
aðgerðarinnar hverju sinni. I
rauninni er nú ekki að öllu jöfnu
um nema tvær tegundir tannút-
dráttarverkfæra að ræða, tann-
tengurnar og svonefnda tannlyft-
ara. Notkun lyftara og tanga hvíl-
ir á þeim forsendum, að margfalda
má átakið á tönnina með þessum
verkfærum, og um tanntöngina
gildir sú regla, að kraftur hennar
verður jafn mörgum sinnum
meiri, sem handfangið er lengra
en tannfangið. Tanntengur eru því
alla jafna með löngu handfangi og
stuttu tannfangi.
Tengurnar eru mismunandi eftir
því, hvort á að nota þær í efri eða
neðri góm. Segja má, að á
töngum, sem ætlaðar eru til
notkunar í efri gómi, er tannfang-
ið í beinu framhaldi af handfang-
inu. Á töngum, sem notaðar eru
við neðri góm, myndar tannfang-
ið hins vegar 90 gráðu horn við
handfangið. Tannfangið er mis-
munandi að lögun, einkum þó
brúnir þess, er grípa um tönnina.
Tanntengur þær, er smíðaðar hafa
verið á síðari árum, hafa verið
nefndar anatomiskar tengur og er
nafngiftin þannig til komin, að
þær brúnir tangarinnar, sem
grípa um tönnina, eru að lögun og
fyrirferð líkar þeim hlutum tann-
anna, sem gripið er um. Aftur á
móti eiga tannfangsarmarnir að
vera svo víðir, að þótt brúnir
þeirra liggi þétt að tannhálsinum,
eiga armarnir sjálfir ekki að
snerta tannkrónuna.
Sjúklingnum á að hagræða
þannig, að lýsing og yfirlit yfir