Læknaneminn - 01.12.1968, Side 55

LÆKNANEMINN
55
fer sjúklingur í bað og þvær
urogenital-svæðið rækilega
með vatni og hexochlorophen-
sápu.
b) Sjúklingur kastar þvagi seint
að kvöldi og eftir það neytir
hann ekki matar og helzt ekki
drykkjar, þar til sýni er tekið
næsta morgun.
c) Heppilegast er að 6 klst. líði
frá því að þvagi er kastað og
þar til sýni er tekið. Ekki má
tími þessi vera minni en 4 klst.
sé þess nokkur kostur. Um
morguninn, áður en þvagsýni
er tekið, er svæðið kringum
urethraop þvegið með sápu og
volgu vatni og þerrað með
hreinni, helzt sterilli grisju.
d) Þá kastar sjúklingur þvagi og
er sýni tekið um leið í dauð-
hreinsaðan plastbikar. Sýni-
töku er hagað þannig, að ekki
er tekið það þvag, sem fyrst
kemur, heldur sem næst miðju
eða síðari hluta þvagláta.
Hæfilegt magn fyrir þessa
rannsókn er 40—-60 ml.
e) Plastbikarnum er síðan lokað
vandlega, hann merktur og
sendur strax til rannsóknar,
eða sýnið kælt niður í + 4° C.
Við það hitastig er hægt að
geyma það í nokkra daga, án
þess að sýklafjöldi breytist að
ráði. Þannig er hægt að senda
sýnið um langan veg (t. d. í
hitaeinangrunarflösku). Þeg-
ar um katheter-þvag er að
ræða, gilda sömu reglur um
kælingu og sendingartíma.
Þær aðferðir við sýnitöku á
þvagi, sem á undan er lýst, mið-
ast við sýklatalningu með ræktun
og almenna sýklarannsókn á þvagi.
En einnig eru til efnafræðilegar
aðferðir til þess að ákvarða með
sæmilegri nákvæmni sýklafjölda í
þvagi (t. d. uriglox-aðferðir).
Yfirleitt þarf undirbúningur
sjúklings fyrir sýnitökur slíkra
rannsókna ekki að vera eins ná-
kvæmur og þegar um ræktanir er
að ræða. Próf þessi eru svo ein-
föld, fljótleg og handhæg, að hægt
er að gera þau strax eftir sýni-
töku. Sé það ekki gert, þarf að
sjálfsögðu að hindra vöxt sýkla í
þvagi, eftir að sýni hefur verið
tekið, með sömu aðferðum (kæl-
ingu) eins og notaðar eru fyrir
ræktun eða með öðrum aðferðum,
sem henta því efnaprófi, sem gera
skal.
Af þeim sýklum, sem algengast
er að finna í þvagi, eru í
gramnegativa flokknum: b, coli,
b. coli ærogenes, parcolon, pro-
teus, pseudomonas pyocyanea. í
gram-positiva flokknum: str. non-
hæmolytikus, str. hæmolytikus
fæcalis, staph. aur., staph. alb.
Ýmis sýni.
Hér að framan hefur verið lýst
hinum algengustu sýnum, sem um
er að ræða fyrir sýklarannsóknir.
Um aðrar sjaldgæfari tegundir
sýna gilda í grundvallaratriðum
sömu reglur og að framan er lýst.
Má þar nefna sýni, sem taka þarf
til sýklarannsókna, þegar óeðli-
legur vökvi safnast í ýmis hol-
rúm líkamans, t. d. brjósthol,
kviðarhol, gollurshús, liði, bursur
o. fl. Þá eru sýni tekin með dauð-
hreinsaðri sprautu og holnál. En
áður en sýnitaka fer fram, þarf
að hreinsa húð á stungusvæði og
er heppilegast að gera það á
þann hátt, að þvo svæðið með
hexochlorophen-sápu og hreinsa
það síðan með spritti og láta það
þorna, áður en stungan er fram-
kvæmd. Joðáburð má einnig nota,
en síður kvikasilfursambönd
(merthiolate), sem verka bakteríu-
statiskt í litlum skömmtum og