Fréttir - Eyjafréttir - 20.07.2023, Blaðsíða 5

20. júlí 2023 | | 5
Hátíðarhöld í Vestmannaeyjum á
sjómannadag 3. júní 1973 voru
látlaus enda eldgosið enn í gangi
og allt á kafi í vikri. Sigmar
Þór Sveinbjörnsson, sem þá var
gjaldkeri Sjómannadagsráðs, segir
að Jóhannes Kristinsson formaður
ráðsins hafi verið mjög ákveðinn í
að athöfnin við minnisvarðann um
hrapaða og drukknaða félli ekki
niður. Tvær leiguflugvélar flugu
með Jóhannes, Einar J. Gíslason
(föður undirritaðs), systurnar Hr-
efnu og Ingibjörgu Guðnadætur,
sem sungu við athöfnina, og fleiri
til Eyja. Þess má geta Hrefna er
móðir stórsöngvarans Páls Rósin-
kranz og Ingibjörg systir hennar
bjó hér eftir gos þegar hún og
þáverandi maður hennar, Gunnar
Þorsteinsson, ráku verslunina
Virkni við Strandveg. Ingibjörg
var þá í Samkór Vestmannaeyja
og söng einsöng með kórnum.
Sjómannadagsblað Vestmanna-
eyja kom ekki út 1973 en árið
eftir kom út blað fyrir árin 1973
og 1974. Þar segir um dagskrá
sjómannadagsins 1973: „Af
eðlilegum orsökum voru ekki
hátíðahöld í Vestmannaeyjum
á sjómannadaginn vorið 1973.
Eldgosið var þá enn í gangi, og
aska og vikur lá yfir mikinn hluta
bæjarins.
Að tilhlutan Sjómannadagsráðs
var vikur hreinsaður frá minn-
isvarða drukknaðra og hrapaðra
og var lagður blómsveigur að
minnisvarðanum.”
Gísli Helgason ræddi við Jóhann-
es Kristinsson í Eyjapistli sem
sendur var út í Ríkisútvarpinu 6.
júní. Þar kom fram að erfiðlega
hefði gengið að komast út í Eyjar
á sjómannadeginum.
„Það var vegna veðursins að við
fengum ekki far fyrr en klukkan
hálf fjögur. Þá fengum við loksins
vélar eftir að hafa verið búnir að
vera suður á velli frá því klukkan
níu,” sagði Jóhannes. Á Heimaey
var norðan kaldi, sól og blíða og
hlýtt. Auk fyrrtalinna var m.a.
Bjarni Sighvatsson tæknimaður
með í för, Athöfnin byrjaði klukk-
an 17.15 og var lokið klukkan
17.45. Einar J. Gíslason hélt ræðu
og systurnar sungu. Um 200-220
manns voru við athöfnina.
„Heimaey, hún skartar dökku
í dag. Hún hefur gert það áður
og ég fullyrði það hér á þessum
sjómannasunnudegi að íbúar
Heimaeyjar hafa séð ástandið
miklu dekkra en það er í dag,”
sagði Einar. Hann kvaðst líta 346
ár til baka og hugsa til atburðanna
í júlí 1627 þegar vítiseldur Tyrkja
brenndi bæ og byggð. Fólki var
eytt og öðrum var rænt.
„En það komu aðrir og tóku við
og vegsemd Eyjanna blómgaðist,
hagurinn batnaði þannig að hér
varð eftirsótt byggð og hér var
gott að vera. Svar þeirra er þá
tóku við vil ég gefa ykkur Vest-
mannaeyingar sem vinnið nú að
björgun og uppbyggingu,” sagði
Einar og vitnaði í ljóð Matthíasar
Jochumssonar:
Græðum saman mein og mein,
metumst ei við grannann,
fellum saman stein við stein,
styðjum hverjir annan;
plöntum, vökvum rein við rein
ræktin skapar framann.
Hvað má höndin ein og ein?
Allir leggi saman.
Einar kvaðst sjá þá framtíð að
Heimaey mundi aftur byggjast og
verða stærri og jafnvel veglegri
en nokkru sinni áður. Hann
minntist giftusamlegrar björgun-
ar áhafna Eyjabátanna Gjafars,
Elíasar Steinssonar og Friggjar og
nefndi sjómenn sem látist höfðu
frá síðasta sjómannadegi. Þeir
Jóhannes Kristinsson og Kristinn
Sigurðsson á Skjaldbreið lögðu
blómsveig að minnisvarðanum.
Sjómenn frá Vestmannaeyjum
héldu fögnuð á Hótel Borg um
kvöldið þar sem aflakóngar voru
heiðraðir og Verðandaúrið afhent
þeim sem hlaut hæstu einkunn á
fiskimannaprófi. Aflakóngur var
Guðmundur Ingi Guðmundsson
á Huganum II og fiskikóngur
Sigurjón Óskarsson á Þórunni
Sveinsdóttur. Lúðvík Einarsson
frá Breiðdalsvík hlaut Verðanda-
úrið. Páll Þorbjörnsson afhenti
viðurkenningarnar og var bjart-
sýnn á að næsti sjómannadagur
yrði haldinn í Vestmannaeyjum.
Sjómannadagur í skugga eldgossins
GUÐNI EINARSSON
gudnieinars@gmail.com
- Lagður blómsveigur að minnisvarða drukknaðra og hrapaðra.
Vikur hreinsaður frá
minnisvarðanum.
Mynd: Guðmundur Sigfússon