Fréttir - Eyjafréttir - 20.07.2023, Blaðsíða 11

20. júlí 2023 | | 11
Tveir háaldraðir Eyjamenn áttu
afmæli þann 23. janúar 1973.
Jenný Guðmundsdóttir á Mosfelli
varð 94 ára og Gísli Jónsson á
Arnarhóli varð níræður.
„Mig hefur aldrei langað til
Reykjavikur,” sagði Jenný í viðtali
við Jón Guðna Kristjánsson,
blaðamann á Tímanum þann 26.
janúar 1973. Tilefni viðtalsins
var eldgosið í Heimaey þann 23.
janúar. Jenný neyddist þá til að
yfirgefa heimahagana og fara til
Reykjavíkur í fyrsta skipti á æv-
inni og það á 94. afmælisdaginn.
Hún fæddist á Bakka í Landeyjum
1879 og flutti til Vestmannaeyja
1904 ásamt Jóni Guðmundssyni
manni sínum og jafnaldra. Þau
voru þá 25 ára gömul. Hún sagði
að sér hafi alltaf liðið vel í Eyjum.
Jenný fór svolítið í kaupavinnu
uppi á landi fyrst eftir að þau Jón
fluttu til Eyja. Svo varð nóg að
gera þar við að þurrka saltfisk,
auk þess sem þau voru með
skepnur og ræktuðu kál. Blaða-
maðurinn hafði á orði að Jenný
hefði ekki verið mikið á ferðalög-
um um ævina.
„Nei, og mig langaði ekki til
þess. Viö vorum alltaf heima-
kær, hjónin. Það var lika svo
einstaklega fallegt á Mosfelli, það
stendur alveg upp undir Felli, og
það var sérstaklega kvöldfagurt
þar, þegar sólin var að koma fyrir
Eiðið,” sagði Jenný. Hún dvaldi
á sjúkarhúsinu þegar gosið hófst
og var vakin og beðin að tygja
sig til brottfarar. Jenný var flutt til
Reykjavíkur og kom þá þangað í
fyrsta sinn á ævinni.
„Ég er nú komin hingað til
Reykjavikur, þótt ég hafi aldrei
ætlað mér það, og maður verður
að taka þvi. Ég býst svo við, að ég
fari á Vifilsstaði, segir gamla kon-
an að lokum, og rósemin bregzt
henni ekki, þrátt fyrir allt, sem
yfir hana hefur dunið undanfarna
daga.” Jenný lést á Vífilsstaðaspít-
ala 14. apríl 1985, 106 ára gömul,
og var þá elst Íslendinga.
Hefði aldrei sest að
á þessari eyju
Gísli Jónsson fæddist á Arnarhóli
í V-Landeyjum 1883 á fyrsta
þriðjudegi í þorra, sem þá bar upp
á 23. janúar. Hann kom fyrst á
vertíð í Vestmannaeyjum 1902, 19
ára gamall, fluttist síðan til Eyja,
byggði þar hús, var til sjós og í
útgerð í um 40 ár þrátt fyrir að
losna aldrei við sjóveikina.
Gísli bjó hjá Salóme dóttur sinni
að Heiðarvegi 41 þegar gosið
hófst. Óskar, sonur hans, segir
frá því í viðtali við Aftureldingu
(1.1983) að hann hafi farið heim
til Salóme og föður síns um
gosnóttina. Þangað kom einnig
Friðrik Ásmundsson, skólastjóri
og skipstjóri, á bíl sínum. Svo
segir Óskar:
„Pabbi segir svona: Ég trúi ekki
að þetta séu jarðeldar. Þetta er
bara húsbruni. Friðrik svarar: Við
skulum koma Gísli og ganga úr
skugga um hvort þetta eru jarð-
eldar, eða hvort bara er kviknað
í einhverju fjósinu þarna austur á
Kirkjubæ, eins og þú heldur. Já,
pabbi hélt hann væri til í það.
Við fórum austur á Eyju, eins
og leið lá. Þegar við komum að
Vilborgarstöðum mætum við kúa-
hópnum hans Þorbjarnar á Kirkju-
bæ, var verið að reka kýmar niður
í Hraðfrystistöð þar sem þeim var
lógað. Friðrik segir: Jæja Gisli,
það er nú gott að líta aðeins út.
Þegar við stigum út, þá bara
rigndi yfir okkur glóandi ösku. Þá
sagði pabbi gamli, eins og hann
kvað að: Ef mér hefði dottið þetta
í hug, þá hefði ég aldrei sest að á
þessari eyju. En þá var hann búinn
að vera í Eyjum yfir sjötíu ár.”
Gísli lést á Sjúkrahúsinu í Vest-
mannaeyjum 26. október 1977 á
95. aldursári.
Öldungar fengu óvænta afmælisgjöf
Jenný Guðmundsdóttir á Mosfelli varð 94 ára og Gísli Jónsson
á Arnarhóli níræður þann 23. janúar 1973
Jenný Guðmundsdóttir. Gísli Jónsson.
Í byrjun áttunda áratugarins
náðust samningar við Japani
um raðsmíði tíu skuttogara sem
voru afhentir á árinu 1973. Þetta
voru Japanstogararnir svoköll-
uðu sem reyndust mjög vel. Eru
flestir sammála um að Japanir
hafi skilað afar góðu verki enda
skipin vel hönnuð og gæðasmíði.
Er mörg þeirra enn við veiðar
fimmtíu árum síðar. Fyrsta skipið
var Vestmannaey VE 54 sem var á
leið til Íslands þegar Heimaeyjar-
gosið hófst.
Á afar áhugaverðri dagskrá er
bar heitið Siglt heim í skugga eld-
goss. Málþing um smíði Japans-
togarana fyrir fimmtíu árum síðan
og eldgosið í Eyjum er haldið
var í Safnahúsinu á sunnudaginn
og Eyjamaðurinn Stefán Haukur
Jóhannesson, sendiherra Íslands í
Japan stóð fyrir.
Fram kom að kaupin á Jap-
anstogurunum tíu voru stærstu
viðskiptasamningar sem Ís-
lendingar höfðu gert fram að þeim
tíma og voru þeir markvert skref í
samskiptasögu Íslands og Japans.
Í Vestmannaeyjum var það út-
gerðarfyrirtækið Bergur – Huginn
hf. sem keypti Vestmannaey.
Reyndist Vestmannaey vel í alla
staði.
Þau sem tóku til máls voru
auk Stefáns Hauks þeir Eyjólfur
Pétursson, fyrsti skipstjóri Vest-
mannaeyjar og Egill Þórðarson,
loftskeytamaður sem hefur sökkt
sér í sögu skuttogaranna tíu og
samningagerðina um smíði þeirra.
Á dagskránni voru einnig sýndar
upptökur með íslenskum texta.
Þar kom fyrstur Takeshi Ayoama,
borgarstjóri í Muroran þar sem
Japanstogararnir voru smíðaðir,
þá Tomoko Nakayama, aðal-
samningamaður fyrir japönsku
fyrirtækin sem tóku að sér smíði
togarana. Að lokum kom stutt
framlag frá Kawase og Wada sem
tóku þátt í undirbúningi og fram-
kvæmd verkefnisins. Að lokum
tóku til máls Ryotaro Suzuki,
sendiherra Japans á Íslandi og
Íris Róbertsdóttir, bæjarstjóri sem
lokaði þessu vel heppnaða og
áhugaverðu málþingi sem var vel
sótt.
Japanstogurum siglt heim í skugga eldgoss í Eyjum
Erindið var vel sótt líkt og flest allir viðburðir Goslokaátíðar.
GUÐNI EINARSSON
gudnieinars@gmail.com