Gripla - 2023, Side 54

52 GRIPLA
má sérstaklega nefna vísur 53–56, sem túlka má þannig að best sé að vita
hvorki meira né minna en hið sæla líf krefst. Glaðværðin væri þeim utan
seilingar sem allt veit og hefur aðeins snoturs manns hjarta (v. 55).
Einnig má ræða vísu 45 nánar í þessu samhengi en ég minntist á hana
stuttlega hér að framan.
45.
1. Ef þú átt annan
2. þann er þú illa trúir,
3. viltu af honum þó gott geta.
4. Fagurt skaltu við þann mæla
5. en flátt hyggja
6. og gjalda lausung við lygi.
Svipaður er boðskapur 92. vísu, sem býður körlum að mæla fagurt og
bjóða fram fé sitt, til að tæla til sín kvenfólk. Í vísunni á undan er gefið
berlega í ljós að heiðarleiki er ekkert skilyrði: Þá vér fegurst mælum / er vér
flást hyggjum, / það tælir horska hugi. En 92. vísa tilheyrir ekki Gestaþætti,
heldur vísnaröð um ástarævintýri Óðins, og má vel leiða að því líkur að
nokkur áherslumunur sé á milli þessara þátta. Óháð því er ekki ósennilegt
að túlka 45. vísu sem eins konar spegilmynd sæluvísu hinnar fyrri. Ef þú
vilt nýta þér kunningsskap þess sem þú treystir ekki skaltu hugsa eitt og
segja annað, alveg eins og hann gerir sjálfur. Þú eykur þína eigin sælu ef þú
getur af honum lof og líknstafi, jafnvel þótt lofið sé lygi. Boðskapurinn er
því að sumu leyti í ætt við stóuspeki fornaldar. Það er best að reyna ekki
að hafa áhrif á innstu skoðanir og viðhorf annarra enda er það afar erfitt
eða ómögulegt. Orðstír er afar mikilvægur og því er til mikils að vinna ef
þér tekst að fá aðra til að veita þér meðmæli sín, jafnvel með óheiðarlegum
fagurgala og óháð því hvort þú trúir mælandanum eða ekki. Því skaltu
mæla fagurt en hyggja flátt við þá sem þú treystir ekki, ef þú ávinnur þér
þannig gott orð.
Seinni partur 9. vísu (Því að ill ráð / hefir maður oft þegið / annars
brjóstum úr) er auðskiljanlegasti hluti vísnapartsins. Í sem stystu máli er
meiningin sú að ráðin sem aðrir gefa séu oft fjarri því að vera góð og þess
vegna felist sælan sumpart í því að geta reitt sig á sín eigin meðmæli og sína
eigin skynsemi. En túlkunin sem ég hef nú sett fram á 8.4–6 hjálpar okkur