Gripla - 2023, Qupperneq 287

HÁ A-ÞÓRA OG ÞORGERÐ UR HÖLGABRÚÐ UR 285
Sá bóndi sem Þorgerður hefur misst er greinilega Hákon jarl og er
hugsunin í sögunni þá að hún hafi verið einhvers konar eiginkona Hákonar
og væntanlega forfeðra hans, Háleygjajarla.25 Einn hirðmanna konungs
bætir þessu við:
„Hví ertu, Þorgerður, svá háðuliga hneist ok óvirðuliga af flett
þínum búnaði þeim er Hákon jarl lét þig hafa þá er hann elskaði
þig?“26
Í Skáldskaparmálum er einnig vikið að sambandi Þorgerðar við jarðneskja
höfðingja á Hálogalandi. Þar segir þetta:
Svá er sagt at konungr sá er Hǫlgi er kallaðr, er Hálogaland er við
nefnt, var faðir Þorgerðar Hǫlgabrúðar.27
Margir hafa talið það kynlegt að hér er Þorgerður sögð dóttir Hölga
enda bendir viðurnefnið til að hún sé brúður hans eða eiginkona.28 Eldri
heimild er Danasaga Saxa hins málspaka en í þriðju bók þess mikla verks
kemur fyrir Helgo Halogiae sem hlýtur að vera sami maður og Hölgi af
Hálogalandi. Saxi segir frá því að Helgo vilji fá fyrir eiginkonu dóttur Guso
sem var konungur Finna og Bjarma. Þessi konungsdóttir heitir Thora og
þau Helgo ná saman eftir að Helgo hefur leitað hjálpar hjá konungi Dana
sem nefnist Høtherus og á í höggi við hálfguðinn Balderus.29
Fræðimenn hafa lengi talið að Helgo og Thora í Danasögu séu sömu
verurnar og Hölgi og Þorgerður Hölgabrúður í íslenskum heimildum.30
Þetta er mikils um vert fyrir samanburðinn því að þar höfum við forna
heimild um að Þorgerður heiti öðru nafni Þóra og kann að vera að Þóra sé
upphaflega gælunafn.
25 Þórdís Edda Jóhannesdóttir (2020) hefur skrifað nánar um samband Hákonar og Þorgerðar.
26 Óláfs saga Tryggvasonar en mesta 2000, bindi III, bls. 12. Ég hef samræmt stafsetningu.
27 Skáldskaparmál 1998, bls. 60.
28 Sjá t.d. Simek 1993, bls. 326–327 og Halvorsen 1976, bls. 383
29 Saxo Grammaticus 2005, bls. 194.
30 Storm 1885, bls. 127–128; Davidson 1999 II, bls. 53; Chadwick 1950, bls. 398.