Úrval - 01.10.1968, Page 104

102
ÚRVAL
Þegar að uppskerutímanum kem-
ur, hafa valmúajurtirnar náð
þriggja eða næstum fjðgurra feta
hæð. Þegar skorið er í fræbelgina,
vætlar ópíumið upp að yfirborðinu,
hleypur svo í kökk á fræbelgshylk-
inu og sýrist smám saman í loft-
inu. Við það myndast uppgufun, og
getur hún orðið alveg yfirþyrm-
andi. Þar er um að ræða lofttegund,
sem er þyngri en andrúmsloftið.
Lofttegund þessi leitar ekki upp,
heldur loðir næstum við jörðina.
Og því verður uppskerufólkið að
vera vel upprétt eða bera andlits-
grímur. Það má ekki lúta niður.
Bændurnir kunna sögur um smá-
börn, sem uppgufunin hafði yfir-
bugað og kafnað höfðu úti á ökr-
unum. Sá, sem leggst niður á
valmúaakri um uppskerutíma,
hvort sem hann er ungur að ár-
um eður ei, má vænta þess, að hann
rísi aldrei upp framar.
Eftir að ópíumið hefur vætlað
út að yfirborði fræbelgsins og
storknað þar, verður að skafa það
burt með hníf. Þetta er mjög erfitt
verk, vegna þess að afraksturinn
úr einum fræbelg er ekki meiri en
aska framan á venjulegmn vindl-
ingi. Ópíumið verður að skafa burt
innan 10 tíma frá því að skorið hef-
ur verið í fræbelginn, því að ann-
ars verður það of hart til þess að
hægt sé að ná nema litlu einu af
því.
Að lokum er svo ópíum það, sem
safnað hefur verið saman, hnoðað
saman í hringlaga kekki, sem lík-
astir eru stórum bolta í laginu. Síð-
ar safnar bóndinn líka saman fræ-
belgshylkjunum, sem eru notuð
sem eldiviður, og fræjunum. Sum-
ar frætegundir eru fluttar út og
notaðar í brauð og kökur. Aðrar
eru malaðar til þess að ná olíunni
úr þeim, en hún hefur verið fastur
þáttur matseldar í Afyon öldum
saman. Sú staðreynd mundi gera
það næstum óframkvæmanlegt að
banna ræktun valmúans í Tyrk-
landi.
Samkvæmt tyrkneskum lögum
verður bóndinn að selja ríkisstjórn-
inni allt það ópíum, sem hann hef-
ur fengið af ekrum sínum. En hið
opinbera getur ekki haft nákvæmt
og stöðugt eftirlit með 150.000
bændum og talið fjölda þeirra
valmúafræja, sem sáð er á hverri
ekru. Ríkisstjórnin áætlar, að 10%
af ópíuminu komi ekki til skila,
heldur sé það selt til ólöglegra
nota, en enginn getur vitað hina
réttu tölu með vissu. Það eina, sem
hægt er um þetta að segja, er, að
þúsundir bænda bíða heimsóknar
manna eins og Emins og Mustafa
á ári hverju.
Ökumaðurinn á bifhjólinu beygði
út af þjóðveginum og ók heim að
bæ Hasans Gokmens, sem heilsaði
gestunum og bauð þeim inn til te-
drykkju. Emin tilkynnti, að Mustafa
vildi gjarnan kaupa ópíum, og
bóndinn gaf syni sínum merki um
að sækja sýnishorn af uppskerunni.
Þegar drengurinn kom til baka,
skoðaði Mustafa þemian dökka
kökk, þefaði af honum og skar hann
í tvennt til þess að ganga úr skugga
um, að hann hefði ekki verið
drýgður með blöðum eða sprek-
um. Sýnishornið var alveg ómeng-
að, hreint og ferskt.