Úrval - 01.04.1983, Síða 72

70
faðir þessara mannlegu athafna, Max-
well, væri þess ekki umkominn að ná
þeim. Hvað hefðu þessir vísinda-
menn liðna tímans getað séð með
sjónaukum sínum? Þeir gætu séð
blossa kjarnorkusprenginga. Hvernig
myndu þeir túlka það fyrirbæri? Að
sjálfsögðu sem eitthvert náttúrlegt
ljósfyrirbæri. Þegar allt kæmi til alls
myndi þá ekki gruna tilvist kjarnork-
unnar.
Eitt er hægt að segja með fullri
vissu: Margt af athöfnum okkar
myndi orka á vísindamenn þess tíma
sem hugarórar, sem miklu meiri fjar-
stæða og miklu óvísindalegra heldur
en öll rit Jules Verne.
Það er engin ástæða til þess að
halda að heimurinn árið 2082 muni
orka eitthvað öðruvísi á okkur, fólk
nútímans, ef þróunin heldur áfram
með sama hætti og verið hefur. Vafa-
laust myndi hann líka virðast furðu-
legur, sennilega enn furðuiegri
heldur en nútíminn hefði virst 19-
aldar fólki, vegna þess að við hagstæð
skilyrði verða framfarirnar örari með
hverjum áratug sem líður og líklegt er
að slík tilhneiging haldi áfram lengi
enn. En síðan. . .
Ég sé fyrir tvær mótbárur: I fyrsta
lagi eru lögmál náttúrunnar hin
sömu, eins og við sögðum áður, og
allar athafnir byggjast á þeim og það
er hlutlægur þáttur sem er sameigin-
legur öllum menningarverum. Afrek
kunna að vera óskiljanleg og algerlega
fjarstæð en sumir þættir þeirra munu
ÚRVAL
óhjákvæmilega koma heim við eitt-
hvað sem þegar er þekkt.
Almennt séð er þetta rétt. En hið
sama hefur átt við gervalla sögu
mannlegs skilnings. Það þýðir hins
vegar ekki að menn fyrr á öldum
hefðu getað náð sjónvarpssendingum
20. aldar eða útskýrt eðli kjarnorku-
sprengingar.
Hin mótbáran er sú að kjarni
athafna „ímyndaðra menningar-
vera”, sem væm 100 árum á undan
okkur í þróuninni, væri tvímælalaust
eitthvað sem við erum vanir. Þegar
allt kemur til alls er ritsíminn I dag
ekki svo frábrugðinn því sem hann
var fyrir einni öld og hjólið I Róm
hinni fornu var enn hjól.
Allt er þetta rétt. En þessar
kunnuglegu staðreyndir skera aðeins I
augum þegar horft er á þær úr ná-
lægð. Á hinn bóginn erum við að
horfa þvert yfir víðáttur geimsins.
En útvarpsbylgjur og lasergeislar,
þessir nú þegar þekktu miðlar til fjar-
skipta milli stjarna, munu áreiðan-
lega ekki úr sögunni árið 2083! Þar
höfum við eitthvað til að festa hönd
á.
En er það svo? Það væri óhyggilegt
að ætla að útvarpsbylgjur séu síðasta
skrefið í fjarskiptum allra tíma. Rit-
síminn var eitt sinn álitinn hátindur-
inn á sviði fjarskipta. Við skulum
ekki endurtaka mistökin, hversu
sannfærð sem við erum um það nú að
fjarskiptum sé aðeins hægt að halda
uppi með rafsegulbylgjum um víðátt-
ur geimsins.