Tímarit lögfræðinga - 01.08.2024, Síða 106

252
Frávik og skýringar á tilboðum
1. INNGANGUR
Opinber útboð eru stór og mikilvægur þáttur í hagkerfinu hér
á landi líkt og víðast hvar annars staðar. Hlutfall opinberra
innkaupa af vergri landsframleiðslu Evrópulanda hefur verið
metið um 14%, og því augljóst að huga þarf að því hvernig
framkvæmd innkaupanna fer fram. Almennt markmið löggjafar
á þessu sviði er að stuðla að því að samskipti opinberra kaupenda
og markaðarins séu markviss, að gagnsæis og jafnræðis sé gætt
við innkaupin og stuðlað sé að heilbrigðri samkeppni.
Við framkvæmd opinberra innkaupa og þá einkum við mat
hins opinbera kaupanda á framlögðum tilboðum koma iðulega
upp álitaefni er lúta að frávikum í tilboðum bjóðenda. Grein
þessari er ætlað að varpa ljósi á þær reglur sem gilda við þær
aðstæður og er tilgangur greinarinnar að skýra hvernig fara
skuli með tilboð sem víkja frá kröfum útboðsgagna, sem og að
rekja þær heimildir sem kaupandi hefur til að óska skýringa á
óljósum atriðum í tilboðum.
Í greininni verður þannig annars vegar gerð grein fyrir þeim
reglum opinbers útboðsréttar sem gilda um frávik í tilboðum
bjóðenda í útboðum og hins vegar þeim reglum sem gilda um
skýringarviðræður milli kaupenda og bjóðenda í útboðum.
Líkt og rakið verður hér að neðan þá er það oftar en ekki svo að
kaupandi getur þurft að óska skýringa á tilboðum bjóðenda ef
tilboð þeirra virðast ekki að fullu í samræmi við útboðsgögn. Það
er því rétt að mati höfundar að gera því samhliða skil hvað felst í
fráviki frá útboðsgögnum og hvar mörkin liggja og hvaða reglur
gilda um óskir kaupenda um skýringar á tilboðum bjóðenda.
Greinin er þannig uppbyggð að í 2. kafla er fjallað almennt
um þau lög sem gilda um opinber innkaup og þær reglur sem
þýðingu hafa fyrir umfjöllunarefni greinarinnar. Í 3. kafla skýrir
höfundur hvað felst í frávikstilboði í opinberu útboði og hvenær
heimilt er að leggja slík tilboð fram. Í 4. kafla greinarinnar er
fjallað um þær reglur og viðmið sem gilda um frávik í tilboðum
þegar frávikstilboð hafa ekki verið sérstaklega leyfð í opinberu
útboði, með vísan til réttarframkvæmdar á þessu sviði. Í 5. kafla
er svo vikið að heimildum opinbers kaupanda til þess að óska
skýringa á tilboðum bjóðenda og mörk þess hversu viðamiklar