Goðasteinn - 01.09.2003, Blaðsíða 92

Goðasteinn 2003
Guðni Guðmundsson, Þverlæk
Hagabraut eða
Uppholtavegur
Sumarið 1946 hófst lagning Hagabrautar að austanverðu sem varanlega upp-
byggðs hringvegar um Uppholtin. En nokkuð mörgum árum áður var komin bíl-
fær slóð að vestanverðu upp að Haga og þaðan vagnfær slóð að Stúfholti með
lítilli trébrú á Saurbæjarlæk.
Að vísu var vegspottinn frá Landvegi að Hvammsgryfjum þokkalega sterkur
vegur, en úr þeirri malarnámu sem er í Lýtingsstaðalandi hefur mikið verið tekið
af ofaníburði í nærliggjandi vegi. Margur hefur furðað sig á nafninu Hvamms-
gryfjur sem mun helgast af staðsetningunni, en þær eru rétt vestan við túngarðinn
í Hvammi þar sem hétu Kúadalur og Kúadalshóll. En frá Hvammi var þetta svæði
alltaf kallað „vestur á Grjótum“. Ekki veit ég hvort það hefur haldist. Þarna á
Lýtingsstaðagrjótunum við Hvammsgryfjur höfðu vegavinnuflokkar aðsetur í
fjölmörg ár einhvern hluta sumars, áttu þar bragga fyrir mötuneyti og slógu upp
tjöldum sínurn á sléttum grasbala. Nú eru þessar námur að mestu aflagðar.
Eins og áður sagði hófst lagning Hagabrautar að austanverðu sumarið 1946. En
veturinn áður komst þessi vegaframkvæmd á fast nýbyggingaframlag frá ríkinu
og átti það að haldast þar til vegurinn teldist fullbyggður og ökufær. Kem nánar
að því síðar.
Fengin var jarðýta í verkið. Hófst lagning vegarins við Landveg rétt vestan
Pulutjarnar í hallanum neðan við rústirnar af Gömlu-Pulu, oft nefnd Stóra-Pula,
en rústir þessar eru friðlýstar fornminjar. Sóttist verkið vel, var að sjálfsögðu
byrjað vestan vegstæðis og rutt undan hallanum. En á móts við Tjörnina stefndi
vegurinn það nærri rústunum að ryðja varð upp í veginn neðan frá á dálitlum
kafla eins og sjá má fyrir enn í dag. Einnig má sjá ef grannt er skoðað móta fyrir
hringlaga tóft á hinu óhreyfða svæði vestan vegarins. Þegar svo ýtan nálgaðist
rústirnar og ýtustjórinn ekki farinn að færa sig niður fyrir, missti vélin allt afl og
kom hann engu tauti við hana þrátt fyrir góða kunnáttu. Taldi hann því rétt að
freista þess að mjaka vélinni niður fyrir, fór hún þá að hressast og náði fljótlega
fullu afli að ýta neðan frá.
í þessum gömlu rústum virðist því búa sterkt afl sem fannst ónæði að þessari
vegarlagningu og hefur lrka á stundum amast við umferðinni. Hin undarlegustu