Goðasteinn - 01.09.2010, Side 60

58
Goðasteinn 2010
Oft hefi ég hugsað um það hvað allar aðstæður voru erfiðar á þessum árum.
Allt neysluvatn í bæ og einnig oft í fjós og gripahús varð að sækja langar leiðir
niður í brunn sem var í horni undir kálgarðsvegg sunnan við bæinn.Til þess að
ná í vatn var notuð svokölluð ponta sem var eiginlega stór fata með sterklegum
kilp. Í hann var festur langur og sterkur kaðall svo að hægt væri að sökkva
pontunni ofan í brunninn og hífa hana upp aftur. Úr pontunni var vatninu svo
hellt í fötur sem voru venjulega tréfötur eða skjólur eins og oftast var sagt í
daglegu tali. Á vetrin þurfti oft að sækja vatn í brunninn og bera það í fjós og
önnur gripahús. Vatni var þó safnað af þaki í tunnu sem var undir skúrvegg
milli fjóss og hlöðu. Í vætutíð nægði það oft til þvotta og hreingerninga og
stundum í gripahús.
Úr brunninum kom kalt og gott vatn en mér stóð alltaf stuggur af hon-
um enda var hann bæði djúpur og dimmur. Þess var ávallt gætt að hann væri
vandlega lokaður með mjög þungum hlera milli þess að hann var notaður. Mér
og öðrum krökkum var tekinn strangur vari á brunninum og svo var hann líka
á afviknum stað. Á þessum árum var börnum kennt að hlýða. Maður bar virð-
ingu fyrir þeim fullorðnu.
Hver árstíð hefur sín sérkenni og hverri árstíð fylgdi ákveðinn verkahringur.
Það vorar snemma í Landeyjum ef tíð er góð. Maður heyrði jafnvel talað um
það í marsmánuði að komin væri nál í mýrina væri tíð hagstæð. Vorið er eitt af
því sem maður saknar ef annars staðar er búið á landinu.
Vorkoman boðaði að senn yrði að hefjast handa við útistörf. Fyrst þegar
ég man eftir var eingöngu notaður húsdýraáburður á tún svo sem kúamykja
og hrossatað. Hlandfor var svo borin síðast á skákir og bletti þegar leið fram
á vor. Mjög vel spratt undan forinni. Kúamykjan eða haugurinn eins og oftast
var sagt var stundum borinn út á tún á haustin og stóð þar óhreyfður í hlössum
til vors. Hann var fluttur út á tún í svonefndum kláfum sem hengdir voru til
klakks á reiðingshest. Kláfarnir voru þannig útbúnir í botninn að hleypa mátti
úr þeim með einu handtaki og var það eðlilega gert samtímis beggja vegna.
Á vorin var taðið orðið gegnþurrt og blásið og var þá malað í svonefndri tað-
kvörn áður en rótað var úr því. Það má heita svo að ég rétt muni eftir þessari
vinnuaðferð. Síðan var farið að slóðadraga sem sagt var. Hesti var beitt fyrir
vírdrögu sem svo var þyngd með torfi. Eftir að rótað hafði verið gróft úr hlöss-
unum var farið yfir með dröguna og taðið muldist ofan í svörðinn. Það þótti
mikil framför þegar farið var að slóðadraga.
Um og eftir vetrarvertíðarlok þann 11. maí, fóru menn að koma heim úr veri.
Í mínu ungdæmi fóru ungir menn gjarnan til Eyja og unnu þar á vertíð við
sjóróðra eða aðgerð á fiski. Þeir komu svo aftur um lokin og voru þá dálítið