Goðasteinn - 01.09.2010, Blaðsíða 70

68
Goðasteinn 2010
vinnuaðferðir verið svipaðar í sveitum þessa lands. En auðvitað hefur það verið
háð umhverfi og aðstæðum.
Að loknum túnaslætti og þegar hirðingu var lokið af túnum var haft dálítið
töðugilli. Var þá venjulega haft eitthvað gott með kaffi. Stekkatúnið var alltaf
slegið síðast áður en farið var að slá í engjum. Þetta var lítill túnblettur sem var
í kringum ærhúsin. Þau voru eins og ég hef áður minnst á dálítinn spöl norð-
an við bæinn. Þangað var eitthvað um tíu mínútna gangur. Leiðin var vörðuð
stiklum yfir mýrina sem voru kallaðar stíflur.
Eftir túnaslátt var farið að heyja í engjum. Mun það oftast hafa verið fyrir
eða eftir mánaðamótin júlí-ágúst. Best þótti að vera búinn að hirða allt af túni
þegar engjasláttur hófst.
Útengjar frá Stóru-Hildisey og nokkrum öðrum bæjum sem voru miðsveit-
is eins og sagt var voru að mestum hluta meðfram því sem syðst var kallað
Krossfljót. Það var augljóslega gamall árfarvegur sem að mestu hafði gróið í
tímans rás. Kom það vel í ljós síðar þegar farið var að grafa á þessu svæði með
skurðgröfu þegar verið var að þurrka upp landið. Reyndist þá grunnt niður
á malarframburð. Fljót þetta eða á hefur trúlega komið frá vatnakerfi Mark-
arfljóts og runnið þaðan niður í gegnum sveitina til sjávar. Engjar sem voru á
þessum gamla árfarvegi eða árbotni voru víða sléttar og greiðfærar. Víða mátti
ennþá sjá leifar af þessu gamla vatnsfalli sem lá suður um allar engjar. Mátti
vel ímynda sér að þar hefði dýpsti állinn verið. Sums staðar voru djúpir pyttir
sem sagt var að væru botnlausir. Ef til vill var þetta sagt til þess að við krakk-
arnir færum þarna með gát. Það kom fyrir að sannleiksgildi þessa var prófað
með því að pota hrífusköftum niður í dýpstu pyttina til þess að kanna málið.
Engjar beggja bæja voru norðaustur, austur og suðaustur af bænum heima.
Meðfram þeim að vestanverðu voru svokallaðar Brúnir. Þær voru mishár rimi
sem lá eins og engjarnar frá norðri til suðurs. Sums staðar mátti geta sér þess
til að einhvern tíma hefði þar verið árbakki. Brúnir gengdu mikilvægu hlut-
verki í samgöngumálum sveitarinnar. Um þær lá einn aðalvegurinn til kirkju
og samkomuhús eða þinghúss eins og oft var sagt einkum þeirra sem bjuggu
miðsveitis. Upprunalega hafa þarna verið reiðgötur sem svo voru lagfærðar
þannig að hægt var að fara þar með hestvagna. Síðar komu svo bílar til sögunn-
ar. Nú eru Brúnir aðeins vegur að hluta. Fyrir austan bæ er búið að slétta þær
út. Sem fyrr segir áttu allnokkrir bæir engjar í hinum gamla árfarvegi. Þessi
engjastykki munu hafa heitið ýmsum nöfnum þar á meðal engjar Stóru-Hild-
iseyjarbæja. Þau heiti sem koma fram í hugann eru: Fossar, Víti, Siggastykki
og Uppengjar. Trúlega hafa einhver fleiri heiti verið þarna á engjaskákum sem
þarna voru í grennd. Ég heyrði talað um það að í Fossum væru góðar slægjur.