Goðasteinn - 01.09.2010, Síða 73

71
Goðasteinn 2010
grænni hánni í hinum gamla árfarvegi. Af hlaðinu blöstu við Vestmannaeyjar
tjaldaðar bláum og gullnum kvöldskuggum í alls konar litbrigðum. Allt er þetta
svo ógleymanlegt augnablik í endurminningunni. Hin góða heyskapartíð gerði
það að verkum að allir voru glaðir og reifir þrátt fyrir erfiðið. Mikill var sá
munur eða þegar rigning var og rosi.
Þegar verið var við heyvinnu átti rakstrarkonan eða sá sem rakaði ávallt að
sæta færis og raka undan vindi og láta hann vinna þannig með sér. Gilti sama
hvort verið var að raka saman þurrhey eða verið að raka ljá. Ef að verið var að
taka saman þurran flekk t.d. á engjum átti alltaf að láta annan enda hans snúa
upp í vindinn. Þá gat sá sem var að sæta staðið rétt við að saxa heyið. Sama
máli gegndi um sáturnar. Þær áttu að snúa öðrum enda í goluna þannig að ekki
blési á þær flatar, eins og sagt var, eða með öðrum orðum ekki á þær þverar.
Það kom tiltöluleg sjaldan fyrir að hey fyki úr sæti að neinu marki nema að
mikið hvessti og vindstaða breyttist skyndilega. Ef að það átti sér stað gat það
kostað miklar tafir og ódrýgindi á heyi.
Þegar tíð var hagstæð og engjahey orðið þurrt var oftast sætt á reipi. Reipa-
kapallinn var leystur sundur reipi tekið greitt úr því og báðir taumar lagðir
endilangir samsíða niður á jörð frá högldum. Bilið milli tauma var álíka breidd
silans. Söxuðum föngum var svo raðað ofan á reipið frá högldum svo að þær
rétt hurfu undir heyið. Tvö föng sem miðslögðust aðeins þar sem þau mættust
voru höfð neðst. Hin föngin voru svo lögð hvort ofan á annað. Í sátu munu
venjulega verið höfð fjögur eða fimm föng.
Þegar fólk var í heybandi eins og oft var sagt var allt laust hey tekið utan af
bagganum þegar búið var að binda. Það hey sem af gekk var saxað og látið ofan
á næstu sátu sem bundin var og svo kolla af kolli. Þetta litla fang var kallað
baggarak.
Ekki var sætt á reipi ef að hey var ekki nægilega þurrt. Ef að tíð reyndist
síðan hagstæð gat heyið verkast það vel í sæti að hægt væri að hirða það. Þegar
svo vildi til varð að setja reipi undir sáturnar, eða "drepa undir". Þannig var
farið að því að þegar búið var að leysa reipið í sundur voru taumarnir aðskildir
settir sitt hvoru megin við sátuna. Hagldir voru fyrir miðju á þeim enda sem
snéri á móti vindi. Reipinu var síðan ýtt undir sátuna frá báðum hliðum. Þetta
þótti hið mesta erfiðisverk.
Ef að mikið var úti af þurru flötu heyi var oft verið að sæta lengi kvölds.
Síðan var farið eldsnemma á fætur morguninn eftir til þess að hirða. Á mínum
bæ tíðkaðist það ekki að hirða á nóttunni enda vorum við fremur fáliðuð. Oft-
ast lánaðist að ná heyinu ef að byrjað var að hirða um morguninn.
Þegar hirðing var ákveðin var það einna fyrst fyrir að sækja hross. Ef að