Goðasteinn - 01.09.2010, Page 78

76
Goðasteinn 2010
stundum að bregða gjarðir og lék það í höndum hans. Sem lítið barn hef ég
ugglaust verið að rísla mér úti í horni með dótið mitt. Þegar maður varð eldri,
var kennt að taka lykkjuna, eins og sagt var eða prjóna. Maður var látin prjóna
barða (leppa) í skó, vinda hnykil eða kemba fyrstu umferð. Það þurfti leikni til
þess að útbúa fallegar kembur. Ullin varð að vera góð að upplagi og búið að
taka ofan af henni eða klippa burtu togið. Undir var þelið sem er það mýksta
og besta af ullinni sem var svo kembt þangað til hún var orðin fislétt. Þá voru
myndaðar snotrar rúllur sem voru kallaðar kembur. Síðan var ullin tilbúin til
þess að hægt væri að spinna hana.
Móður minni féll helst aldrei verk úr hendi. Hún gat lesið í bók eða blaði og
prjónað um leið. Hún var einnig ein þeirra sem gat prjónað gangandi. Ég hygg
að hún hafi prjónað öll sokkaplögg á allt sitt heimilisfólk. Nærföt voru hins
vegar prjónuð á prjónavél hjá góðu fólki. Nokkuð af ull var sent í ullarverk-
smiðju til þess að vinna í lopa svo að ekki þurfti að kemba alla ull í höndum.
Á vetrin var stöku sinnum settur upp vefur og ofið. Var það að mig minnir
fremur seinni hluta vetrar. Stundum var þá ofinn svokallaður vormeldúkur.
Það var klæði í sauðarlitum sem notað var í ytri buxur karlmana einkum hinna
eldri. Fremur var það hversdagsbúningur. Klæðið var ljósmórautt með dekkri
langröndum. Þegar búið var að vefa það var það þvegið og síðan þæft á gólfi
undir fótum. Síðan var það þurrkað og var þá tilbúið sem dúkur í fat. Annað
það sem ofið var voru salúnsofin rúmteppi eða rúmábreiður. Oftast var notað
litað band ívaf, oft rautt og algengt var að hafa rendur af öðrum lit. Þar sem lítið
var um stóla varð að nota rúmin sem sæti og þess vegna varð að hafa slitgóða
en þokkalega ábreiðu yfir þeim. Að sjálfsögðu fannst mér gaman þegar verið
var að undirbúa vefnað. Maður var látin hjálpa til við það þegar hægt var. Fyrst
þegar ég man eftir var það konan í austurbænum sem sjálf var góður vefari sem
aðstoðaði mömmu við að draga í höföld. Síðar var það svo önnur kona í sveit-
inni sem aðstoðaði hana við það verk.
Á þeim árum sem ég man fyrst eftir var lítil eða engin mjólk seld í mjólk-
urbú í minni sveit. Áður en langt um leið fóru þó stöku menn að selja mjólk.
Samgöngur voru erfiðar á þessum árum og sumir þurftu að fara langan og
misjafnan veg til þess að komast í veg fyrir mjólkurbíl. Bændur höfðu yfirleitt
fáar kýr miðað við það sem síðar varð. Gott þótti að hafa næga mjólk til heim-
ilis árið um kring en það gat stundum orðið knappt áður en kýr fóru að bera.
Þar sem mjólkin var ekki seld var hún skilin og búið til skyr og stundum ostur.
Rjóminn var strokkaður og búið til smjör og það selt ef afgangur var. Segja
mátti að það væri enn gjaldmiðill ásamt sauðfé og var hvort tveggja látið í leigu
eða landskuld. Á þessum árum var það ekki algild regla að menn ættu þær