Goðasteinn - 01.09.2010, Side 105

103
Samkvæmt frásögnum í elstu ritheimildum
miðalda var Ísland numið á síðari hluta 9. aldar af
heiðnum víkingum sem lögleiddu kristni sem rík-
istrú á Alþingi um árið 1000. Heimildirnar sjálf-
ar, sem og túlkanir á þeim, hafa í gegnum tíðina
haft djúpstæð áhrif á sameiginlegt minni íslensku
þjóðarinnar sem lítur á sig sem afkomendur heið-
inna víkinga frá Noregi, Svíþjóð og Danmörku.
Af heimildunum hefur gjarnan verið dregin sú
ályktun að kristnitakan sjálf hafi markað upphafið
að kristnitökuferlinu eftir stutt, sértækt trúboð af
hendi kristinna manna.1 Litið er svo á að þar með
hafi nýr siður leyst gamlan af hólmi.
Í greininni verður þessi túlkun á texta ritaðra heimilda tekin til endurskoð-
unar og færð rök fyrir því að kristnitakan hafi tekið lengri tíma en þar er ýjað
að. Hér verður gengið út frá því að kristnitökuferlið sjálft hafi hafist löngu fyrir
landnámið meðal þeirra þjóðfélagshópa sem síðar settust að á Íslandi. Hvorki
var hinn heiðni siður eða hin kristna trú heldur einsleit, né yfirtók annar sið-
urinn hinn. Siðir og trú, taka aldrei á sig eina, endanlega mynd, frekar nokkurt
annað menningar- og félagslegt fyrirbæri. Við rannsóknir á félagslegum breyt-
ingum verður að taka mið af ferli blöndunar og hagræðingar sem á sér í sífellu
stað við samskipti ólíkra menningarheima.
Söguleg fornleifafræði
Við þá endurskoðun á kristnitökuferlinu, sem hér er birt, verður stuðst sam-
hliða við ritaðar og fornleifafræðilegar heimildir. Gjarnan er litið svo á að sögu-
1 Orri Vésteinsson 2000.
Steinunn Kristjánsdóttir, dósent í fornleifafræði
Kirkjur og kristni
í nýnumdu landi
Goðasteinn 2010