Bændablaðið - 10.10.2024, Síða 1

18. tölublað 2024 ▯ Fimmtudagur 10. október ▯ Blað nr. 665 ▯ 30 árg. ▯ Upplag 33.000 ▯ Vefur: bbl.is
Bændurnir Zophonías Friðrik Gunnarsson og Hrafnhildur Björk Guðgeirsdóttir hafa byggt upp gulrófnarækt á Læk í Ölfusi frá árinu 2020. Þau stefndu
ekki sérstaklega á þá tegund búskapar en gripu tækifærið þegar þeim bauðst að kaupa allan nauðsynlegan búnað af nágrönnum sínum sem ætluðu að
hætta rófnarækt. Zophonías Friðrik var kjörinn formaður Félags gulrófnabænda á aðalfundi í vor. – Sjá nánar á síðum 22 og 24. Mynd / Ástvaldur Lárusson
Trén lyfta anda
manneskjunnar
30 Heilsa og
velferð búfjár
Kartöflubændur við Eyjafjörð hafa lent í
skakkaföllum út af hreti í byrjun sumars
og kaldri tíð.
Jóhann Ingólfsson, kartöflubóndi á
Lómatjörn í Grýtubakkahreppi, segir tíðina
hafa verið ömurlega allt frá vori til hausts. Hann
hefur stundað kartöflurækt í meira en fjörutíu
ár og segist aldrei hafa lent í jafnslæmu ári. Út
af frosti í jarðvegi voru kartöflurnar settar seint
niður og síðan var snjór á jörðu í langan tíma í
júní. Engin uppskera gafst úr þremur til fjórum
hekturum þar sem kartöflurnar drukknuðu í
bleytu, en ræktarlandið er sautján hektarar í
heild. Uppskeran var í kringum 70 tonn, en í
venjulegu ári er uppskeran úr öllum görðunum
á Lómatjörn í kringum 200 til 250 tonn. Jóhann
fullyrðir að þetta hafi í för með sér algjört
tekjufall, en þau hafi lagt í mikinn kostnað
við jarðvinnu, áburðargjöf og kaup á útsæði.
Geymslurnar óvenju tómar
Björgvin Helgason, kartöflubóndi á Einars-
stöðum og Sílastöðum í Hörgársveit, segir
uppskeruna hjá sér hafa verið í kringum
190 tonn, en í meðalári megi búast við 300
tonnum. Jafnframt kom næturfrost sem
geti valdið kartöflum sem liggja ofarlega í
moldinni skaða, sem geta síðan skemmt út
frá sér í geymslu. Þeim tókst að taka upp
úr öllum kartöflugörðunum í september,
en Björgvin segir að það hafi verið barátta
á tímabili. Tæki festust vegna bleytu og
kom mikil mold á færiböndin sem þurfti
að hreinsa frá uppskerunni.
Kartöflugeymslurnar hafa aldrei verið
jafntómar svona skömmu eftir uppskeru og
reiknar Björgvin með að birgðirnar endist
ekki fram að næsta hausti. Björgvin, sem
hefur verið í kartöflurækt í áratug, segir
þetta versta sumarið síðan hann byrjaði og
hægt að tala um uppskerubrest.
Bjóst ekki við að fá neitt
Jón Helgi Helgason, einn af þeim sem
stendur á bak við kartöfluræktunina á
Þórustöðum í Eyjafjarðarsveit, segist allt
eins hafa búist við því að sleppa upptöku
úr kartöflugörðum frá sér. „Við vorum
bara ánægð að fá einhverja uppskeru miðað
við hvernig veðrið var búið að vera,“
segir hann.
Uppskeran var á bilinu tíu til tólf tonn á
hektarann, samanborið við nálægt 25 til 30
tonn á hektarann í fyrra. Jón Helgi tekur fram
að síðasta sumar hafi verið sérstaklega gott en
eftir því hvaða yrkjum er sáð megi búast við 15
til 25 tonnum á hektarann í venjulegu árferði.
Þetta er slappasta árið frá því hann kom inn
í búreksturinn með föður sínum árið 2018.
Gæði uppskerunnar voru misjöfn milli
tegunda. Fljótsprottnu kartöflurnar af gerðinni
Solist komu best út á meðan hægsprottnari
tegundir eins og Gullauga og Íslenskar rauðar
voru ekki „bjartar yfirlitum“.
Kartöflurnar voru ýmist stórar og fáar
undir hverju kartöflugrasi eða aðeins fleiri
og pínulitlar. „Í Gullauganu vorum við að fá
kannski fimm til sex kartöflur undan grasi á
meðan við vorum með tólf til fjórtán kartöflur
í fyrra,“ segir Jón Helgi.
Ætluðu að hætta búskap
Í ofanálag við að fá dræma uppskeru hafa
bændurnir á Þórustöðum dregið búreksturinn
talsvert saman. Í fyrra voru kartöflugarðarnir
fjörutíu hektarar, en eingöngu níu hektarar í ár.
Ástæðan fyrir þessari miklu minnkun er sú að
þau eru hætt að selja beint í verslanir, sem Jón
Helgi segir ekki hafa boðið nógu gott verð og
verið erfiðar við að eiga. Í staðinn fara allar
þeirra afurðir á markað í gegnum Sölufélag
garðyrkjumanna.
„Hugmyndin var að hætta þessu en við
erum með stór og mikil tæki og það gekk ekki
að selja þau. Það var því ákveðið að setja niður
eitt ár í viðbót og sjá hvernig það kæmi út að
vera bara í viðskiptum við Sölufélagið,“ segir
Jón Helgi. Þau viðskipti voru þau einu sem
skiluðu hagnaði, en bændurnir á Þórustöðum
hafa verið hluti af Sölufélaginu um árabil.
Hann kallar eftir bættu tollaumhverfi til þess
að vernda kartöflurækt á Íslandi, en eins og
umhverfið er núna hafa bændur lítinn slagkraft
gegn innflutningi. /ál
Eyjafjörður:
Uppskerubrestur á kartöflum
Ólík sjónarmið togast á í umræðum
um eftirlit með dýravelferð. Forstjóri
Matvælastofnunar og formaður
Bændasamtakanna ræða samskipti
bænda og eftirlitsmanna.
– 20 –
Á nýjum vef, 1703.is, má sjá öll
lögbýli Íslands árið 1703, ásamt
upplýsingum um ábúendur, skepnur,
jarðadýrleika o.fl. Vefurinn er
afrakstur afar yfirgripsmikils
sagnfræðilegs verkefnis, auk bókar.

– 50 –
Lífið 1703
Eftirlitið
55
Sauðfé passleg stærð
Með bjartsýni
og gleði að vopni
42 32