Helgarpósturinn - 26.10.1979, Blaðsíða 2

2

s?jSí*æí-

Föstudagur 26. október 1979 hnlrjarpnciti irinn

w<VSt. •*»£%»** .» 4«'** ann„
N\VVV v£V«* \ft vvo^ ^ vo^" vet^ ö
tttW*v eV c>_
-63^SS«Sfe23£SS2tf&

I,
;
ts^sas^a^'
•mmmsz
ó\\o°' • ft sV»ta
re^a *
' .
/

'
k* r
Hefur ekki þak yfir höfuöiö — Ungi maöurinn fær hvergi inni þrátt fyrir ótal tilraunir. Engar ibúöir falar
fyrir þá upphæö sem hann getur borgaö. Niöurstaöan veröur þvi sú, aö hann situr á gangstéttinni meö
allt sitt innbú.
NÝJU HÚSALEIGULÖG-
IN ERU ÞVERBROTIN
Þar að auglýsa oft
Þaö hefur ekki fariö framhjá
neinum, er les smáauglýsingar
dagblaöanna, aö auglýsingar eru
fjölmargar upp á hvern dag.
Helgarpústurinn haföi sam-
band viö auglýsingadeildir
siödegisblaöanna tveggja, Visis
og Dagblaösins. Var þar kannað
hvernig fjöldahlutfalliö væri milli
auglýsinganna „húsnæöi i boöi”
og „húsnæöi óskast”.
Á Dagblaöinu fengust þær
upplýsingar, að siðastliöiö ár
heföi eftirspurn eftir leiguhús-
næöi veriö mun meira, en fram-
'boöiö. Væri hlutfalliö milli
auglýsinga i flokknum „húsnæöi i
boði” og „húsnæöi óskast” lik-
legast nálægt 1 á móti 4.
Þá sögöu viömælendur blaösins
á auglýsingadeild Dagblaösins,
aö allt aö 30-70 umsóknir bærust i
ibúðir sem i boöi væru, en mjög
algengt er að leigusalar láti
leggja inn tilboö á afgreiöslu
blaösins. Ollu minna viröist vera
um, aö fólki gefist kostur á þvi aö
hringja i leigusala og makka viö
hann beint. Hin leiöin er, aö lyst-
hafendur sendi skrifleg tilboð sin
og leigusali velji siöan úr hópi
umsækjenda, I ró og næöi.
Starfsfólk auglýsingadeildar
Visis haföi sömu sögu aö segja.
Þó var hlutfalliö milii framboös
og eftirspurnar leiguhúsnæöis,
enn óhagstæöara þeim sem i hús-
næöisleit eru. Gæti hlutfallið —
þegar verst væri — oröið allt upp i
1 á móti 10.
Það var samdóma álit
auglýsingadeildanna, aö sá er
væri i húsnæöisleit þyrfti yfirleitt
aö auglýsa oftar en einu sinni
áöur en hann næði i ibúö.
Bætum ekki
á listann
Fyrir nokkrum árum voru ekki
ófáar leigumiölanir starfandi hér
i bæ. Nú hafa þær týnt tölunni og
eftir þvi sem Helgarpósturinn
kemst næst, er aðeins ein slik
starfandi núna. Það er Leigu-
miölunin, Mjóluhliö 2. Helgar-
pósturinn náöi tali af starfsmanni
leigumiölunarinnar, Val Magnús-
syni. Hann haföi þetta aö segja:
„Þaö gengur brösuglega
aö útvega Ibúðir fyrir fólk. Viö
höfum ekki tekiö fólk á okkar lista
1 þessari blokk viö Hátúniö eru
einungis leiguibúöir, einar 50
talsins. Jón Fannberg eigandi
hússins, leigir þær út eftir „sinum
reglum”.
undanfarna tvo mánuði. Listinn
hjá okkur var orðinn þaö langur,
aö okkur þótti sýnt að litlum til-
gangi þjónaöi aö bæta á hann.
Þaö eru um þaö bil 25 manns á
skrá hjá okkur núna, sem bíöa
eftir að leiguhúsnæöi losni,” sagöi
Valur Magnússon.
Tiu þúsund krónur kostar aö
komast á skrá hjá leigumiölun-
inni og fær fólk þessa peninga
endurgreidda, ef miöluninni tekst
ekki að útvega þvi húsnæði
Jón frá Pálmholti er formaöur
Leigjendasamtakanna, en þau
samtök voru stofnuö ekki alls
fyrir löngu og er hagsmunafélag
leigjenda.
„Ástandiö i húsnæöismálum
leigjenda er mjög slæmt um
þessar mundir og er búiö aö vera
þaö alllengi. Þaö eru alls staöar
langir biölistar af fólki sem leitar
leiguhúsnæðis,” sagði Jón.
Á götunni?
En hvar skyldi þaö fólk, sem er
húsnæöislaust, ala manninn. Jón
var beðinn um svör viö þvi.
„Ég veit þaö ekki gjörla,”
svaraöi Jón frá Pálmholti. „Sumt
af þessu fólki býr inni hjá ættingj-
um og vinum og dvelst þá gjarnan
stutt á hverjum staö til aö valda
þessum ættingjum og vinum
sinum ekki of miklum vand-
ræöum. Þetta er liklegast algeng-
asta lausn þessa fólks.”
„Orsökin fyrir þessum
húsnæöisskorti er einfaldlega sú,
að það hefur ekki verið byggt
nægilega mikiö af leiguhúsnæöi á
félagslegum grundvelli”, hélt Jón
frá Pálmholti áfram.” 1973 var
gerö könnun á þvi hve mikiö væri
byggt af leiguhúsnæði á félags-
legum grundvelli. Kom þá i ljós
aö 6 leiguíbúöir höföu veriö
byggöar á hverja 1000 ibúa. Hlut-
fallið á öörum Noröurlöndum er
9-10 á móti 1000 ibúum og Sviþjóö
skar sig þar úr meö hlutfallið 13,6
á móti 1000. Þaö er þvi ljóst aö viö
erum aftarlega á merinni i
þessum efnum.”
Nýja löggjöfin bætir
ekki ástandiö
i einni svipan
Hiö opinbera hefur nokkuð látiö
leigumál til sín taka aö undan-
förnu. Félagsmálaráöherra
skipaöi nefnd á siöasta' ári, sem
var gert að semja lög um húsa-
leigusamninga, en þau atriöi hafa
á undanförnum árum verið
losaraleg og allur gangur veriö á
slikum samningum. Nefndin lauk
þessu verkefni sinu um siöustu
áramót og á siðasta þingi sam-
þykkti Alþingi löggjöf um húsa-
leigusamninga.
Löggjöf þessi er ýtarleg — I 69
greinum og 12 köflum. Þar er
fjallaö um gildissviö laganna, -
gerö leigumála, uppsögn leigu-
mála, riftun leigumála,
. afhendingu og skil leiguhúsnæöis,
viöhald leiguhúsnæöis, um
greiöslu reksturskostnaöar,
umgengisskyldur og réttindi,
greiðslu húsaleigu, tryggingarfé,
úttektarmenn, leigumiðlun og
fleira. Sé fariö eftir lögunum ætti
réttur beggja aðila aö vera
nokkuö vel tryggöur. Þar er m.a.
kveöið á um þaö, aö leigutaka
skuli ekki gert aö greiöa fyrir-
fram nema l/4hluta leigutimans.
Af smáauglýsingum dagblaöanna
er þó fullljost aö þessi lög eru
þverbrotin. Fyrirframgreiöslur i
hálft ár eða eitt virðast mjög
algengar og er leigutiminn þá oft
litlu lengri.
Georg Tryggvason einn þeirra
erstóö aö samningu nefndrar lög-
gjafar játaði aö mjög erfitt væri
að fylgjast með þvi aö löggjöfin
væri haldin. „Þessi löggjöf bætir
ekki ástandið i einni svipan, en
meö tiö og tima standa vonir til aö
reglurnar veröi fólki eðlilegar og
sjálfsagöar.
Það er ljóst aö meöan hús-
næðisekla er eins mikil og raun
ber vitni, þá er leigusölum unnt
aö krefjast hárrar leigu og mik-
illar fyrirframgreiöslu — og
komast upp meö þaö. Fólk greiöir
fremur eitt ár fram I timann,
heldur en aö standa á götunni.
Þaö er hins vegar mögulegt fyrir
leigutaka að kæra leigusala ef
hann krefst hærri fyrirfram-
greiðslu en lögin gera ráö fyrir.
Varðar það brot leigusala
sektum. Brot á reglum húsaleigu-
löggjafar má kæra til húsaleigu-
nefndar Reykjavikurborgar.
Viku uppsagnarfrestur
1 Reykjavik eru þeir menn sem
lifa af þvi aö leigja ibúöir út,
innan viö tiu. Einn þeirra er Jón
Fannberg, sem á fjölbýlishús við
Hátún og annað viö Garöarstræti
2.
í húsi hans viö Hátún eru 50
ibúöir, sem allar eru mjög
svipaðar. Þær eru leigöar á 49
þúsund á mánuöi sem viö bætast 9
þúsund i hita, rafmagn og
annarskonar sameiginlegan
kostnaö.
Jón var spuröur um hvernig
hann hagaöi leigu Ibúöa sinna.
„Þetta gengur þannig fyrir sig”,
sagöi Jón, „aö ég segi viö leigj-
andann aö hann geti fengiö
ibúöina, gangi hann aö minum
skilmálum. Leigan i dag sé þetta,
leigutiminn sé óákveöinn og upp-
sagnarfrestur ein vika. Hann fær
að skoða húsnæöiö og sætti hann
sig viö þaö getur hann flutt inn.
Þaö er siöan hans mál að halda
. þvi viö. Ef hann er óánægöur meö
eitthvaö, þá set ég hann i sam-
band viö fyrrverandi leigjanda,
og þaö er þeirra aö gera upp
málin sin á milli”.
Þetta sagöi Jón Fannberg. Ef
litið er i nýju lögin um húsaleigu-
samninga,kemuriljósaðþau eru
þverbrotin með svona sam-
komulagi.
1 fyrsta lagi gefur félagsmála-
ráöuneytiö út sérstök eyöublöö
fyrir leiguskilmála um ibúöar-
húsnæöi, og annarskonar eyðu-
blöö þarfnast staöfestingar ráðu-
neytisins. Uppsagnarfresturinn
er lögum samkvæmt þrir mánúö-
ir, og sex mánuöir, hafi leigutak-
haft Ibúöina i leigu i meira en
eitt ár. Þaö er einnig hlutverk
leigusalans aö sjá um viöhald,
eins og til dæmis aö mála, sjá um
gólfteppi og dúka, og annaö sem
ekki má beinlinis rekja til van-
rækslu leigjenda.
Sögur úr frumskóginum
»„Ég er búin aö reyna aö ná i
2ja til 3ja herbergja Ibúð núna i
10 mánuði og ekkert hefur
gegniö. Þó hef ég auglýst nánast
um hverja helgi i siödegis-
blöðunum,” sagði Guörún
Einarsdóttir. sem er ásamt
þremur börnum sinum
húsnæöislaus. Þessa tiu mánuöi
hefur hún búið inni á móöur
sinni. „Þaö er farið fram á
i miklar fyrirframgreiöslur og
þær á ég erfitt meö aö ráöa viö.
1/2 ár og l ár fyrirfram er
venjulegast krafist. Tilboö mitt
i þessar ibúöir hefur almennt
veriö upp á 100 þúsund krónur á
mánuöi og þá kannski 3 mánuöir
fyrirfram. En þessu tilboöi
hefur sem sé veriö hafnaö i 10
mánuði og þær fbúöir sem ég hef
sóttumhafa oftast farið á þetta
140 þúsund. En ég held áfram aö
reyna — ekki þýöir aö gefast
upp.” .
■ „Mitt erfiöi við aö ná I íbúö
hefur veriö árangurslaust sagði
Hrönn Siguröardóttir 21 árs.
„Ég er aö leita eftir 3ja
herbergja ibúð og býö 100 þús-
und á mánuöi, en enga fyrir-
framgreiöslu. Þessu tilboöi
hefur vart veriö litiö viö. Ég hef
nú staðið i þessu streöi I mánuö
og um næstu mánaöarmót missi
ég ibúöina sem ég er i og verö
þá á götunni. Það má segja aö
eina boöiö sem ég hef fengib
kom fra karlmanni, sem hringdi
á dögunum eftir aö auglýsingar
minar höföu birst. Hann bauö
ibúö en lét þess getið aö hann
fylgdi meö. Bauö sem sagt upp á
sambúö — sem ég þáöi aö sjálf-
sögöu ekki.”
«„Nei það hefur enginn
hringt”, sagöi kona sem aug-
lýsti eftir 2 herb. ibúö fyrir
skyldfólk sitt. „Þau hafa hins-
vegar hringt f tvo aöila. Annar
vildi fá eina til tvær milljónir
fyrirfram — hann ætlaöi að taka
hæsta boöi — og 100 til 150
þúsund á mánuði. Hinn vildi fá
Milljón fyrirfram og hundrað á
mánuöi. Og þaö var i lélegri
ibúö I gömlu húsi i vestur-
bænum.”
• „Jú þaö hefur verið hringt”,
sagöi ungur maöur sem auglýsti
eftir íbúö fyrir sig og konu sina.
„Þaö hefur bara veriö sett upp
svoddan óhemju verö. Ein
þriggja herbergja ibúö i austur-
bænum f Kópavogi átti t.d. aö
kosta hundraö á mánuöí og áriö
fyrirfram. Eina tveggja her-
bergja gátum viö fengiö á 60
þúsund á mánuði og áriö fyrir-
fram, en viö höfum bara ekki
bolmagn i slikt.”
• „Þær eru búnar aö auglýsa
stööugt siöan i september en
ekkert fengiö”, sagöi kona sem
tók viö simanum fyrir tvær
frænkur — skólastúlkur utan af
landi. „Þær voru i fyrra i ibúð
hjá systur annarrar, og nú er
önnur hjá frænku sinni. Það
hefur einn hringt, og bauö 5 her-
bergja Ibúö, en þær þurfa
tveggja eöa þriggja herbergja.”
• Ef tekiö er miö af þeim sem
Helgarpósturinn ræddi viö, má
áætla aö meöal leiga i dag fyrir
tveggja herbergja ibúö sé milli
50 og 90 þúsund. Algengast er
milli 60 og 70. Fyrir þriggja her-
bergja, milli 70 og 110. Fyrir
stærri íbúðir lækkar veröiö hlut-
fallslega og sjaldgæft er að leiga
fari yfir 150 þúsund á mánuði,
nema kannski á einbýlishúsum!
Þaö hefur þó sýnt sig aö auövelt
er aö fá mun hærra verö en hér
er lýst fyrir minni ibúöir. Sem
betur fer eru ekki allir okrarar.