Helgarpósturinn - 26.10.1979, Blaðsíða 6

6
Föstudagur 26. október 1979 —he/aamósturinrL-
„Þaö þarf sérkunnáttu til að kaupa
ibúö. Hana haföi ég ekki. Ég haföi heldur
ekki tlma, eftir tvær vikur ætlaöi hús-
eigandinn aö mæta meö glimufélagið og
fleygja okkur út. Þess vegna keypti ég
einu ibúöina sem var á réttum staö á réttu
verði, rúmaöi okkur sæmilega og var laus
til ábúöar. Tilkynnti útkastaranum aö ég
bæöi hér meö um einnar viku frest til
viöbótar og fengi ég hann ekki myndi ég
kæra hann fyrir heilbrigðisyfirvöldunum
fyrir aö leigja ibúö þar sem mannaskitur
stæöi I kné i kyndiklefanum og veggirnir
væru lifandi af fleiri pöddutegundum en
mig hafi grunað að gætu búiö á
þetta köldu landi. Ég fékk
frestinn, hringdi I heilbrigöið
og kæröi hann með þriggja
vikna fyrirvara.
Flakið reis upp á endann til
að vita hvað þessir pappa-
kassar væru að gera á gang-
inum.
„Ég er að fara að flytja.”
„Noh. Hvert flytjum við?”
„Ekki viö. Ég og börnin.”
Afall. Þögn.
„Hvar fékkstu leigt.”
„Ég fékk ekki leigt.”
„Af hverju ertu þá að
fara?”
„Af þvi að okkur veröur
annars fleygt út undir bert
loft.”
„Hvert feröu?”
„Kemur þér ekki viö.”
„Feröu til systur þinnar?”
„Nei.”
Þögn á brunalyktinni mátti
merkja aö hann var aö hugsa.
„Hvaö verður þá um mig?
Hvert á ég að fara?”
„Veistu — þú ræöur þvi
bara alveg sjálfur. Ég hef
heyrt að það sé góöur bátur á
lausu úti i örfirisey. Nú, eða
þú getur fariö til mömmu
þinnar, hún er svo hrifin af
þér, veit hvað þú ert góöur
drengur.”
huggulega viö viökomandi og þegar ég
væri búin aö sannfæra umheiminn um að
hér væri allt i bezta lagi, ætlaði hann aö
halda áfram aö drepa mig.
Þetta var systir hans. Þaö korraöi i mér
og hún spuröi hvort eitthvað væri aö mér.
Gunna datt I hug aö fá sér vatn og fór
fram I eldhús. Sturluð af hræöslu hvlslaði
ég:
„Hjálp .
Ég heföi mátt vita aö blindum veröur
ekki gefin sjón meö símahvísli. Hún baul-
aöi hvort ég gæti ekki talað hærra og
skýrar, sér hlyti aö hafa misheyrst. Ég
AuðurHaralds
HVUNNDAGS
HVIIMDAGSHETJAN
Hann sparkabi i tvo pappakassa og eina
feröatösku, klæddi sig og yfirgaf svæðiö.
Kom aftur næsta morgun, sagöi „rotta,”
og sprengdi tvær varir i einu höggi. Ég á
baðiö, klofaöi yfir silfurskotturnar og
þreifaöi tannprýbina. Allar fastar. Hann
ruddist inn.
„Sjá þig fíflið þitt. Nú helduröu aö þaö
sé eitthvað aö þér. Þú ert imyndunar-
veik.”
Orölaust yfirgaf ég baðherbergið og
hann tölti á eftir. 1 stofudyrunum fékk
hann hugmynd. Þaö gerðist nú ekki oft,
svo ég heföi orðið ofsahrifin heföi hug-
dettan ekki verið svona neikvæð. Hann
tók um kverkarnar á mér. Og kreisti.
Lifsferill minn hljóp ekki fram hjá eins
og kvikmynd né heldur iðraðist ég synda
minna. Aöallega hugsaöi ég um aö anda
og hvernig ég gæti komiö þvi svo fyrir aö
þaö yröi kleift á ný. Hversu drukkinn og
vitsmunasnauöur sem karlmaður veröur
þá ver hann ósjálfrátt eina viökvæma
punktinn: punginn á sér. Hvernig sem ég
reyndi aö sparka I þessa safnstöö heila,
mænu og hjarta, stóö hann allt af sér.
Hvert spark verðlaunaði hann meö sparki
i sköflunginn á mér og skellti hausnum
dong-dong i vegginn. Ég reyndi næst aö
setja þumlana i augun á honum i þeim til-
gangi aö þrykkja þeim inn i tómiö fyrir
aftan þau eöa snara þeim út á kinn.
Vonlaust, hann var meö lengri handleggi
en ég. Ég setti klærnar i hendurnar á hon-
um. Klóraði og reif, en hann fann þaö
ekki.
Þaö var svo tilgangslaust aö deyja
þennan morgun, vitandi aö þaö var ekki
einu sinni dauöarefsing á Islandi. Pödd-
urnar myndu éta mig áður en ég fyndist,
börnin myndu detta um morandi hræiö af
einu mömmu sinni þegar þau kæmu inn.
Síminn hringdi. Maöurinn sem var að
kyrkja mig var sami maðurinn og mátti
aldrei veröa uppvls aö neinu. Á þessu
augnabliki var hann óútreiknanlegur og
þegar maöur er einn meö óöum
geösjúklingi þá gerir maöur eins og hann
segir i þeirri von aö hann gleymi hvaö
hann ætlaöi sér. Nú sleppti hann takinu og
skipaöi mér aö svara, halda kjafti og tala
eölilega. Ég átti aö taka upp tóliö, rabba,
hvislaöi enn „hjálp —• komdu” og hvaö
geröi hún nema segja mér langa sögu um,
aö eins og ég vissi, þá heföi hún snúiö upp
á fótinn á sér og væri tæpast ferðafær.
Tónninn sagöi mér hvilik ósvinna þaö
væri að ætlast til aö hún, stórslösuö
manneskjan, rápaöi I húsvitjanir.
örvæntingin bogaöi af mér, ég korraði
„leijubil — lörellu” og hún baö mig að
setjast og segja hægt, rólega og yfirvegað
hvaö ég héldi aö amaöi aö mér.
Sambandið viö mögulega hjálp rofnaöi
þegar Gunnar reif af mér simtólið, hvæsti
„haltu kjafti” og sneri upp á handlegginn
á mér. Hún, hvers vegna þegar hún hafði
séð eigin augum hvernig hann umturn-
aöist, hvers vegna hjálpaöi hún mér ekki
meö einu simtali? hún spuröi hann: „Er
eitthvað aö henni?”
Nei, þaö var ekkert aö, ég var móöur-
sjúk, og hann herti takiö á hendinni á mér.
Síöan lýsti hann hvaö ég væri erfið i
sambúö menn mættu ekki smakka þaö án
þess aö ég yröi bandvitlaus yfir því. Þau
drápu á tiöarfarið. mjólkurverðið og
skattana og kvöddust. Slöan barði hann
höföinu á mér rækilega I vegginn fyrir aö
reyna aö koma óoröi á hann viö fjölskyld-
una og fór og dó i rúminu.
Ef húsmóðir hringir og segir, hvort
heldur stillilega eöa hást korrandi, lögga
maðurinn minn var rétt i þessu aö drepa
mig nærri þvl, þiö vilduð vist ekki vera
svo vænir aö sækja hann og geyma?” þá
segir löggan valdsmannslega, „þetta fell-
ur undir grein fjögurhundruö fjörutiuog-
fjögur og kallast óspektir innan heimilis
og viö megum ekki skipta okkur af þvi.
Hringdu aftur ef þú getur fengiö hann til
aö gera næstu tilraun i garöinum.”
Heföi mágkona min hringt og sagst hafa
heyrt aö einhver væri aö drepa vinkonu
sina, þá heföi ég fengiö aöstoð. Þarna lá
ég þvi á stofugólfinu, fór vel viö rauða
teppiö, og vissi aö þaö var engin von um
aöra hjálp en þá sem ég gæti sjálf veitt
mér.
Daginn eftir spuröi hinn upprennandi
djarfi moröingi hvort ég heföi rekiö mig á,
þaö væru marblettir á hálsinum á
mér.Jafnvel mér blöskraöi þegar ég sá þá
i speglinum. Ot úr fataskápnum dró ég bol
meö hálsmáli sem náöi niöur aö nafla og
sagöist ætla i mjólkurbúðina. Hann gubb-
aöi af skelfingu yfir að hafa gert þetta i
ölæöi og hann varö enn hræddari þegar
hann frétti aö allur heimurinn myndi
njóta útsýnis yfir handarför hans.
Grátbænir hans um aö ég héldi mig innan
dyra þar til blettirnir hyrfu höfðu aöeins
þau áhrif aö ég syndi þá öllum. Þaö var
þvi hann sem faldi sig inni. Og loksins,
loksins, þegar þaö var oröiö milljón sinn-
um of seint horföist hann I augu viö
sjálfan sig og hvaö hann var.
Lúpulegur eins og lúbarinn hundur
væflaöist hann um Ibúöina, ódrukkinn,
hræddur og hrelldur. Hryllilega hræddur,
þvi daginn út og inn gekk marinn háls
fram hjá honum sem hann mundi ekki
eftir aö hafa kreist I lúkunum. Skelkaöur,
þvi höfuöiö fyrir ofan hálsinn hugsaöi ekki
um velferð hans, hendurnar bjuggu ekkii
til mat, og allur þessi handhægi skrokkur
ætlaöi aö flytja eftir nokkra daga, flytja
burt og skilja hann ósjálfbjarga eftir.
Hann fór aö skjálfa og þá bættist við ótt-
inn og delerium tremens Allar þessar
ógnir voru svo þrúgandi að hann þoröi
ekki einu sinni aö drekka til að gá hvort
þær færu i burtu.
Hann grét sig inn á mig. Ég leyföi hon-
um aö flytja með meö því skilyröi aö hann
fyndi herbergi og pillaöi sig siöan á brott.
Flutningsdaginn var hann oröinn nægi:
lega hress til aö halda undir annan
endann. Steig um borð i ibúöina og leit i
kringum sig eins og skipstjóri viö stjórn-
völinn á nýju lystiferöarskipi. Þetta var
ágætt, sagöi hann, raðaöi eftir slnu höföi
og ég endurraöaöi eftir minu, svo hlassaöi
hann sér og spuröi hvaö ég borgaöi I leigu
fyrir þetta.
Ég borgaöi enga leigu, ég hafði keypt
þetta.
Þetta var smiöshöggiö á allt þaö órétt-
læti sem ég haföi dengt yfir hann um dag-
ana. Ég, lítilsigld konan, hafði án hans
mikilvægu aöstoöar keypt heila íbúö. Að
vlsu var hún illa farin og illa haldin, en
það var ekki málið. Máliö var aö ég hafði
lítilsvirt hann með tiltækinu.
1 þrjá daga einbeitti hann sér aö þvi að
rlfa sex tegundir af gylltu veggfóöri innan
úr einu herberginu. Sömu þrjá daga fór ég
þess ljúflega á leit við hann að hann beindi
þreki sinu aö þvl aö fá sér vinnu, finna
herbergi og flytja. Ég gæti sem bezt tætt
niöur veggfóöur sjálf. Reginhissa sagöist
hann vera hættur aö drekka og átti við aö
þá væri öll grundvöllun fyrir þvl aö hann
hypjaði sig brottfallin.
Ég reyndi aö tala skynsamlega viö
hann. Þaö væri ekki lengur eina ástæöan,
þær væru miklu fleiri. Ég heföi ekki
áhuga á honum, hvorki sem manneskju
né sem karlmanni, og hann gæti ekki
þvingaö mig til aö hafa hann búandi á
stofusófanum aö eillfu bara af þvl að
honum þætti fara vel um sig þar.
Þriggja vikna bindindiö sprakk á þvi aö
ég ætlaöist til aö hann færi á eigin tveim
býfum út i lifið og liföi sjálfstætt I staö
þess aö vera snikjudýr á mér. Fullur
skilaöi hann sér, valt i sófann, upp næsta
morgun, drakk áfram og slagaöi þannig
inn og út dögum saman. Ég læsti
dyrunum meö slánni sem þjófhræddir
fyrri eigendur höföu sett upp, hann kleif
þá inn um gluggana og danglaöi I mig
fyrir aö meina honum inngöngu I sitt eigið
hús.
Hann vakti einlægan viðbjóö minn. Ég
fyrirleit hann fyrir aö neyöa upp á okkur
návist sinni eftir aö hafa veriö lýstur
óferjandi, óalandi og óhýsandi. Og ég fór
að hata innilega þessa illa þefjandi návist
á sófanum sem var hætt aö þvo sér og lá
annaöhvort rænulaus af drykkju og for-
pestaöi súrefnið eöa hjaröi og ruddi úr sér
rotnu innrætinu. Mest hataöi ég hann fyrir
yfirburði hans, ég var algjörlega varnar-
laus og sá ekki fram á annað en aö ég
myndi aö eillfu búa viö þessa lifandi rot-
þró.
Ég reyndi lögregluna, vitandi aö það
var mitt mál hvaö myglaöi á sófunum. Ég
reyndi systur hans, sem eins og fyrri
daginn vissi að ég var bara móðursjúk,
hvaöa önnur ástæöa gæti veriö fyrir þvi aö
ég vildi ekki búa meö ástrikum bróöur
hennar. Ég reyndi meira aö segja aö tala
viö lfkiö.
Og þegar ég var búinn aö tala nóg, fæst
af þvi fallegt reis hann upp og sló mig I
fyrsta sinn síðan hálsfestina fögru.
Taugakerfiö gaf sig loksins undan álag-
inu. Fingurnir krepptust, neglurnar
stungust i lófana. Fæturnir drógust undir
mig og ég gat ekki staöiö. Og ég var aö
kafna. Hvernig sem þindin þandi sig og
lungun reyndu aö sjúga aö sér lifs-
nauösynjar þá opnaöist ventillinn i háls-
inum ekki. Ég varð að fá loft. Ég varö aö
komast út i dyr og fá loft. Blóöiö baröi
geigvænlegan takt I höföinu, ég lagöi slag-
andi af staö og ófreskjan kastaði sér yfir
mig á ganginum, felldi mig og öskraöi:
„Þú skalt sko ekki vera aö kalla á
nágrannana til aö láta þá vorkenna þér.”
A gólfinu krepptist ég I fósturstellingar,
kviövöðvarnir hnýttust og lungun voru aö
leggja ævistarfiö á hilluna. Gunnar stóö
yfir mér og lét spörkin ganga taktfast
meöan sorinn gekk út um efra sauropiö.
Ég missti meövitund. Þegar ég sneri
aftur til llfsins sat hann á hækjum og
hristi mig, spyrjandi, trúr sinum fáu
starfandi heilafrumum. „Er eitthvaö aö
þér? -”
Nei, hvaö skyldi vera aö mér, lagöi ég
mig ekki reglulega á ganginn og leiö yfir I
betra llf?
Hann gnæföi þarna yfir mig, byrgöi
allan heiminn og ég var vitstola af
hræðslu. Velti mér undan, skreiö útl horn,
bar hendurnar fyrir andlitiö og öskraöi og
öskraöi og öskraöi, stanzlaust, hamslaust,
ómóttækileg fyrir öllu öðru en þvl aö verja
lif mitt og öskra og öskra.
Hann stóð magnvana og staröi á full-
komnun sköpunarverks sins. Stóö and-
spænis hrárri geösýki, þetta var vanda-
mál sem þurfti aö takast á viö og hann tók
það föstum tökum. Hann fór.
Ég skreiö aö dyrunum, læsti, skreiö aö
rúminu og missti meövitund aftur.
Næsta morgun gat ég gert mér grein
fyrir hvað haföi gerst. Ég hafði lesið um
þetta og vissi aö fólki sem verður fyrir
þessu er dembt á spltala og sprautaö meö
alls kyns efnum, einu til aö slaka á vööv-
unum, ööru til aö opna öndunarfærin, enn
einu til aö létta álagiö á hjartanu, þvi
fjóröa svo þaö geti hvilst, og eflaust
fleirum. Ég var ekki viss um aö þessi
krampaköst væru lifshættuleg, ég gæti
haft sterkt hjarta og þolaö eitt á dag. En
hræðslan viö möguleikann er alveg jafn
raunveruleg og hræösla viö staöreynd.
Ég vissi aö geröist þetta aftur myndi
göfugmennið sizt hringja á lækni eða
sjúkrabíl, hann myndi uröa likiö á lóöinni
og dylja dularfullt hvarf mitt. Þvi mann-
orð hans út á viö var meira áriðandi en llf
mitt.
Ég haföi aftur snert á landamærum lifs
og dauöa og lifiö varö svo undarlega verð-
mætt. Tvö börn sem áttu engan annan aö
en mig. Tvö börn sem ég haföi engan rétt
á aö eyöileggja. Sem hann haföi engan
rétt á aö eyöileggja gegnum mig. Þaö
hlaut aö vera leiö út, ef ekki, þá myndi ég
búa hana til rétt eins og þegar ég möndl-
aði Islenzkt réttarfar.
Svo ég lyfti simtólinu og hringdi I skil-
orösprelátann sem átti að fylgjast meö
þvi aö delinkventinn hagaöi sér I sam-
ræmi við skilyröin. Og kærði hann fyrir
áfengisneyzlu, innbrot i mlna ibúð, mis-
þyrmingar og siöast sagöist ég heimta aö
þeir sæktu hann og sendu til Djöflaeyjar,
ég yrði aö losna undan farginu. Hvilikt
guödómlegt sakleysi I manni sem fæst viö
smáglæpamenn og rudda, hann spurði:
„Hefuröu reynt aö biöja hann um aö
fara?”
Og hann varö aönjótandi eins af glæsi-
legri móöursýkisköstum i manna
minnum. Hálftima seinna lofaöi hann aö
tala viö hann, hvort ég vildi biöja
fúlmenniö um aö hringja i sig.
Ég sættist á aö reyna þaö og meldaði
meö mér aö reifa málið við dómsmála-
ráðuneytiö.
Þegar skepnan skilaöi sér gáöi hann
varlega hvortsú geggjaöa væri búin aö ná
sér og fór siðan aö huga að mat. Ég sagöi
kuldalega:
„Þú ert beöinn aö hringja i skilorðs-
eftirlitiö.”
„Hringdu þeir?” Beygur i röddinni,
hvaö hafa þeir frétt?
„Nei, ég hringdi i þá og kæröi þig fyrir
brot. Og ég kæri þig lika fyrir likams-
árásir og hætti ekki fyrr en þú veröur
fjarlægöur héöan. Mér er tvö hundruö
prósent sama þótt ég hafi eyðilagt mögu-
leika þina I lifinu, það snertir mig ekki
hversu falskt þér finnst þetta, þaö er
ekkert viö þig sem snertir mig nema eitt,
dauöi þinn myndi gleöja mig. Þú getur
ekki ætlast til aö fá aö eyöileggja f jögur líf
þegar þú getur komist af meö aö eyöi-
leggja eitt, þitt eigið. Þú ræöur hvaö þú
gerir viö þaö, en geröu þaö annars staöar
en hér.”
„Þú getur ekki gertþetta. Þú getur ekki
tekiö frá mér allt sem ég á...” og hann
baðaöi út höndunum og benti i kringum
sig. „Þú getur ekki tekiö frá mér allt sem
mér þykir vænt um, þú getur ekki rekiö
mig burtu....”
Ég hýddi hann meö svipunni sem hann
haföi sjálfur hnýtt úr blindum karlmanns-
rig og stolti.
„Ég get rekið þig burtu. En ég get ekki