Helgarpósturinn - 16.11.1979, Blaðsíða 9

9
Jie/garpósturinn. Föstudag
ur 16. nóvember 1979
eftir Guðlaug Bergmundsson
myndir: Friðþjófur
Þögli minnihlutinn
kveður sér hljóðs
Milli 30 og 40 þúsund íslendingar eru fatlaðir
Málefni fatlaöra hafa mikiö
veriö til umræöu i fjölmiölum
undanfarnar vikur. Fjöldi fatl-
aöra á islandi er miklu meiri en
menn gera sér ljóst. Þaö er taliö
aö um 15% þjóöarinnar séu fatl-
aöir og er i þeirri tölu reiknaö
meö börnum aö þriggja ára aldri,
sem eru ósjálfbjarga gagnvart
umhverfi sfnu, og einnig fellur
mjög aldurhnigiö fólk I þennan
hóp. Þetta jafngildir þvi, aö hér
séu þaö á milli 30 og 40 þdsund
manns.
Samtök fatlaöra sendu nýlega
öllum stjórnmálaflokkum spurn-
ingalista, þar sem leitaö er eftir
skýrri afstööu flokkanna til
þeirra vandamála, sem fatlaöir
búa viö, en aö áliti forráöamanna
fatlaöra er þetta langstærsta
félagslega vandamál sem viö er
aö striöa á Islandi og hefur þvi
ekki veriö veitt nægilega mikil
athygli. óskaö er eftir þvi, aö allir
flokkar geri sér þetta vandamál
ljóst og fari aö vinna skipulega aö
þvi aö tryggja þessu fólki jafn-
rétti i þjóöfétaginu.
En þaö er ekki bara á Islandi,
sem umræöur um málefni fatlaös
fólks fara fram, þvi aö nýlega
lýsti ailsherjarþing Sameinuöu
þjóöanna þvi yfir, aö áriö 1981
veröi alþjóölegt ár fatlaöra.
Hvernig skyldi svo vera búiö aö
fötluöum I islensku velferöar-
þjóöfélagi i dag? Helgarpósturinn
leitaöi svara viö þessari og ýms-
um öörum spurningum hjá for-
vigismönnum hinna ýmsu sam-
taka fatlaöra.
Vinnumarkaðurinn
gjörsamlega lokaður
Magnús Kjartansson fyrr-
verandi ráöherra telur illa búiö
aö fólki, sem þarf aö notast við
hjólastól. Þaö hefur oröið gjör-
breyting á heilsugæslunni, komiö
hefur veriö upp stofnunum, sem
tryggja þaö, aö fatlaöir geta nýtt
hæfileika sina, þrátt fyrir fötlun-
ina, en þegar út i þjóöfélagiö
kemur, má heita aö vinnumark-
aöurinn sé gjörsamlega lokaöur,
vegna þess hvernig húsakynnum
er háttaö. Þvi er eins fariö meö
allarstofnanir á vegum hins opin-
bera. Fötluöum manni i hjólastól
er illfært eöa ófært aö nota þær,
án utanaökomar.di hjálpar. Þá
eru öll almenningsfarartæki á
sama hátt óaögengileg þessu
fólki. Þegar þetta fólk kemur út
af endurhæfingarstofnunum,
mætir þaö hindrunum alls staöar
og oft kemur þaö fyrir, aö þaö
brotnar saman andlega.
f endurhæfingarmálum hefur
oröiö mikil þróun á sföustu árum,
en endurhæfingarstofnanir eru
einungis I Reykjavík og á Akur-
eyri. Þannig býr fólk, sem þarf á
endurhæfingu aö halda og býr
annars staöar á landinu, viö erf-
iöar aöstæöur og veröur aö flytj-
ast annaö hvort til Reykjavikur
eöa Akureyrar. En i heilbrigöis-
löggjöfinni er gert ráö fyrir, aö
eitt af verkefnum heilsugæslu-
stöövanna út um allt land eigi aö
vera endurhæfingarlækningar.
A höfuöborgarsvæöinu eru þaö
Reykjalundur, Landsspltalinn,
Sjálfsbjargarhúsiö, Grensás-
deildin og æfingastöö Styrktar-
félags lamaöra og fatlaöra viö
Háaleitisbraut.
Þarf að kenna blindum
að verða
að fullu sjálfbjarga
„Þaö er alls ekki hægt aö segja,
aö þaö sé illa aö blindu fólki búiö á
fslandi, þó svo aö þaö sé ýmislegt
sem mætti bæta”, sagöi Arnþór
Helgason.
Hér á landi er star.andi einn
blindraskóli, sem annast grunn-
skólakennslu, en eftir aö þvi námi
lýkur, er ekki um neitt skipulegt
nám aö ræöa.
1 bókasafns- og menningar-
málum er þannig aö blindum
búiö, aö Blindrafélagiö gefur át
valdar greinar úr blööum og
timaritum hálfsmánaöarlega. Þá
er einnig starfrækt hljóöbókasafn
I samvinnu viö Borgarbókasafn-
iö, en opinber fjárveiting til þess
hefur ekki enn fengist viöur-
kennd. Reykjavikurborg veitir
styrk til Borgarbókasafnsins til
þess aö standa straum af þeim
kostnaði, sem aö því snýr, en
Blindrafélagiö hefur ekki fengiö
neina opinbera styrki, til hljóö-
bókasafnsins, nema rekstrar-
styrk.
Þar sem skórinn helst kreppir
aö i málefnum blindra hér á
landi, aö mati Arnþórs Helgason-
ar, er aö þaö er ekki hægt aö
kenna blindum til fulls aö verða
sjálfbjarga, vegna þess aö
kennsla 1 svokölluöu umferli, þ.e.
hvernig á aö bera sig aö i um-
hverfi innan og utan dyra, er eng-
in hér. Þvi veröa blindir aö fara
erlendis til aö læra þaö. Þá er
einnig skortur á aðstoö viö blind
börn og blint aldraö fólk.
Eins og annað fólk þurfa blindir
aö komast leiöar sinnar um borg-
ina. Þeir sem geta feröast meö
0
Svikamyllan
SVIKAMYLLAN
Lítil grein um ofboöslega leiftursókn
verðbólgna lukkuriddarans
Þegar ég var litill tilheyrði
eplalykt jólunum. Þá rikti hér
hafta og afturhaldsstefna, og
innflutningur á ávöxtum var svo
flókið fyrirbæri i rikiskerfinu,
að hátið ljóssins ein náöi aö
stofnunar speglast allt þaö geö-
leysi og sú eymd sem einkennir
islenska stjórnmálamenn.
Skoöum máliö ögn nánar: 1
september flutti Grænmetis-
verlunin inn danskar kartöflur,
Helgi Sæmundsson— Hraf n Gunnlaugsson — Jónas Jónasson
Magnea J. Matthtasdóttlr — Páll Heiðar Jónsson — Steinunn
Sigurðardóttir — Þráinn Bertelsson
Hringborðið_________________
( dag skrifar Hrafn Gunnlaugsson
Jóhann Jónasson, forstjóri
Grænmetisverslunarinnar.
töfra fram epliog glóandi aldin i
búðirnar. Hvort sem Viöreisnin
var góö eða vond, eöa greiöslu-
jöfnuöur viö Seölabankann var
uppi eða niöri eöa i kross, eöa
þeir kappar voru i leiftursókn
gegn Veröbólgunni, þá skal ég
þó alltaf muna Viöreisninni eitt:
á hennar tima uröu ávextir
daglegt brauö.
Nú þykír sjálfsagt aö ávextir
séti bornir á borö allan ársins
’hring og eflaust muna fáir
þegar þeir voru aöeins jóla-
glaöningur. Þaö hlýtur að vekja
nokkra furðu, aö löngu eftir aö
nóg er til af góöum ávöxtum, er ,
enn þá ekki hægt aö fá ætar
kartöflur á Islandi, hvaö þá
grænmeti.
En hvers vegna? Svariö er
einfalt: Þaö er aðeins einn aöili
sem má flytja inn kartöflur og
þessi aöili þarf ekki aö taka
neitt tillit til neytenda, heldur
hendir i þá hvaða óþverra sem
er. Neytendur geta aöeinskeypt
sitt grænmeti frá þessum eina
aöila, ellegar fá þeir ekkert.
Þessi aöili nefnist Grænmetis-
verslun landbúnaöarins og er
illræmdasta einokunarstofnun
okkar litla þjóöfélags. Þessi
stofnun flytur ekki aðeins inn
myglaöar og ónýtar kartöflur,
heldur er hún undanþegin verö-
lagsef tirliti og getur selt
óþverran á hvaöa veröi sem
henni dettur i hug.
En hvers vegna aðergjasig út
af þessari endemis stofnun sem
menn eru búnir að reyna aö
berja á, án nokkurs árangurs,
árum saman. Jú, einfaldlega
vegna þess, aö I tilveru þessarar
með sérstaklega viökunnanleg-
an sveppasjúkdóm (sem menn
fengu i kaupbæti). Þessar
kartöflur voru keyptar á 1,20
danskar kilóið, þegar markaös-
verö var 0,85 kr. danskar.
Aöeins var leitaö til eins aöilja
eftir kaupum og honum greitt
verölangt yfir markaösveröi. A
sama tima voru seldar kartöflur
til Færeyja á 0.85 kr. kilóiö viö
skipshliö.
Þessi verslun einokunarfyrir-
tækisins kostaöi Islenska
neytendur margar miljónir.
Þetta dæmi og fjöldi annarra
hafa verið rakin i fjölmiölum. —
En hvar eru nú hanar Alþýðu-
flokksins, sem sitja i öllum ráö-
herrastólum þegar þetta mál
kemur upp á yfirboröið? Var
ekki Alþýöuflokkurinn aö boöa
nýja stefnu i landbúnaöar-
málum? Eöa er allt þeirra tal,
ómerkilegt gagg vindhana?
Spyr sá sem horfir á.
Og hvar er flokkur frjálsrar
verslunar?
Hann er kannski i slikri
leiftursókn gegn veröbólgu aö
hann heyrir ekki fyrir vopna-
braki, eöa sér ekkert fyrir jó-
reyk. Trúlega er þó jóreyknum
einum um að kenna, þvi leiftur-
sóknin virðist gerö af ein-
hverjum sem likist frekar
pólskuriddaraliði á hrossum, en
brynvörðum drekum.
Og hvar eru yfirleitt allir þeir
sem láta sig heilbrigt mannlif
snerta, hvar I flokki sem þeir
standa. Hversu lengi á þetta
nátttröll, Grænmetisverslun
landbúnaðarins, aö leggja sinn
kalda hramm yfir okkar dag-
lega brauö?
Þvi miður hefur maður það á
tilfinningunni, aö nátttrölliö
muni standa áfram á meöan
tóm nátttröll veljast til forystu i
öllum flokkum, jafnvel þótt þau
hreyki sér á haug og gali hátt:
Sókn gegn veröbólgu á öllum
vigstöövum.
Hvenær eignumst viö pólitík-
usa sem hafa áhuga á mannllf-
inu og því umhverfi sem viö Kf-
um I? Hvenær veröum viö orön-
ir svo hundleiöir á þessum mal-
andi tölvum og þrýstilofts-
belgjum, aö viö hættum að
halda að okkur höndum og
hóum okkur samanum mannlif-
iö sjálft, hvað svo sem öllum
teórium um lausnir á alheims-
vandanum og veröbólgukjaftæöi
lföur?