Helgarpósturinn - 16.11.1979, Blaðsíða 10

Helgarpósturinn - 16.11.1979, Blaðsíða 10
10 Föstudagur 16. nóvember 1979 HnllJFirpn^ti irinn Þögli minnihlutinn strætisvögnum, fá þá þjónustu ókeypis. Leigubilakostna&ur r þeirra veröur hins vegar oft ansi r hár. Víöa erlendis mun slíkur t kostnaöur vera niöurgreiddur, en ^ þvi er ekki til aö dreifa hér. ' Möguleikar til endurhæfingar \ blindra eru nær engir hér á landi. t Starfandi eru tveir se'rmennta&ir [ blindrakennarar og hafa þeir nóg f aö starfa viö kennslu barnanna. ^ Hér er enginn sem kann sérstak- i lega endurhæfingu hinna blindu. I Þeir sem fara feröa sinna á eigin , spýtur, án þess aö hafa notiö ein- , hverrar sérkennslu, hafa komist r áfram á eiginn dugnaöi og áræöi. ,/Orðið allt annað síðan við fengum betri vinnuskil- yrði" ■ ,,Ég hef veriö i þessu svo lengi, , aö ég á erfitt meö aö segja hvort . þetta er vel eöa illa gert, þaö er ekki mitt aö dæma um þaö. Aftur , á móti myndi ég telja aö siöan viö fengum betri vinnuskilyröi, er þetta oröiö allt annaö”, segir Brandur Jónsson skólastjóri Hey rnleysing jaskólans um aöbúnaö heyrnarskertra. Hér er starfandi einn skóli fyrir þetta fólk og hann starfar 1 fjór- um deildum. 1 fyrsta lagi er at- hugunardeild fyrir börn, sem eru yngri en 4 ára, I ööru lagi er starfandi forskóli, þar sem börn koma inn 4 ára, i þriöja lagi er sjálft grunnskólanámiö, sem hefst við 6—7 ára aldursmarkið, en milli grunnskólanámsins og forskólans eru engin glögg mörk, þaö fer mikiö eftir hverjum einstaklingi. í grunn- skólanum er fólk til 18 ára aldurs. 1 fjóröa lagi er svo framhalds- deild fyrir þá sem eldri eru en 18 ára og einnig fyrir þá sem vilja koma aftur og læra meira. 1 framhaldsdeildinni er mikiö miö- aö viö þaö, aö fólkiö læri eitthvaö, sem gæti oröiö a& gagni i atvinnu- leit og er þaö einkum i&nnám, þó ekki sé þaö bundiö viö þaö. Aöalhlutverk skóla eins og Heyrnleysingja skólans er aö skapa grundvöll undir þaö sem öll önnur fræösla byggir á, en þaö er sjálft máliö. Viö Heyrnleysingjaskólann starfar heimavist, þar sem börn utan af landi búa. Heimavistin er i þrem húsum og er ein húsmóöir i hverju húsi og tekur aö sér ákveö- inn hóp barna. Heyrnleysingjum er gefinn kostur á a& taka þátt i allri félagsstarfsemi, sem þau geta, i samvinnu viö Æskulýðsráö. Að tryggja þroskaheftum jafnrétti á við aðra þegna „Aöbúnaöur og skipulagning þjónustu þroskaheftra er langt frá þvi aö vera fullnægjandi”, segir Jón Alfonsson hjá Lands- samtökunum Þroskahjálp. Þaö stafar fyrst og fremst af þvi, aö skort hefur stefnumörkun og ákvæöi i lögum er kveöi á um hvernig aö þjónustunni skuli staöiö. Markmiöiö er aö tryggja þroskaheftum fulla jafnréttis- stööu á viö aöra þjó&félagsþegna. Til þess aö svo megi veröa, þarf m.a. aö sjá til þess, aö öll börn geti búiö með fjölskyldum sinum, aö allir fái notiö þeirrar mennt- unar, sem hæfileikar þeirra standa til, aö öllum standi til boöa atvinna viö sitt hæfi og aösta&a til afþreyingar, séu þeir ekki færir um aö stunda vinnu, aö allir fái notiö samskipta viö aöra þjóö- félagsþegna i fristundum sinum. A sréastliönu vori voru sam- þykkt lög á Alþingi „lög um aö- stoö viö þroskahefta” og lita má á þau sem stefnuyfirlýsingu um hvernig má ná framangreindum markmiöum og meö samþykki þessara laga vannst áfangasigur sem fylgja þarf eftir af fullri ein- urö. Þaö sem helst fer aflaga i málefnum þroskaheftra er aö for- eldrar hafa ekki fengiö þá aöstoö sem nauösynleg er, ef þeir eiga aö vera færir um aö hafa börn sin heima. Kynna þarf foreldrum strax og ljóst er aö barn þeirra er þroskaheft, hvaöa leiðir eru færar til aö mæta aðsteöjandi vanda- málum og sjá til þess aö foreldr- arnir þurfi ekki alfariö aö standa i þvf sjálfir aö leita sér aö þjónustunni. Einnig þarf aö sjá til þess, aö þeir sem þjónustuna veita hafi tækifæri til meiri sam- skipta viö heimili þroskaheftra. Þá stendur þroskaheftum i mörgum tilfellum ekki til boöa menntun viö þeirra hæfi, þó svo ætti að vera samkvæmt ákvæöum grunnskólalaga frá 1975. Á þaö ekki hvaö sist viö um þá vangefnu einstaklinga, sem verst eru settir og þurfa mest á kennslu og þjálf- un aö halda. Breyta þarf þeirri stefnu, sem miöar aö þvi aö vista þroskahefta á stórum stofnunum, þvi fámenn sambýli eru nú álitin heppilegust. Hælisvist hefur I för meö sér ófrelsi, sem hinn þroskahefti þolir mun verr en hinn almenni borgari, vegna fötlunar sinnar. Misjafnir atvinnumöguleikar Atvinnumöguleikar fatlaðra viröast vera mismunandi, eftir þvi hvaöa fötlun menn búa viö. Aö sögn Arnþórs Helgasonar hefur þaö gengiö allvel aö útvega blind- um atvinnu hér á landi og munu hlutfallslega færri blindir ganga atvinnulausir hér en á öörum Noröurlöndum. Þvi hefur hins vegar ekki veriö nægilega sinnt, aö sjá þroska- heftum fyrir atvinnu viö þeirra hæfi. Fjölmargir, sem unnið gætu létt störf á almennum vinnu- markaöi meö eöa án eftirlits, eöa i á vernduöum vinnustöðum hafa ekki fengiö vinnu viö sitt hæfi. 1 þeim tilfellum sem slikt hefur veriö reynt, hefur árangur veriö mjög góður og má i þvi sambandi nefna vinnumiðlun og starfsþjálf- un á vegum öskjuhliöarskóla. Brandur Jónsson, skólastjóri Heyrnieysingjaskólans segir aö þaö hafi ekki þurft aö kvarta yfir þvi aö heyrnardaufir fyndu ekki atvinnu. Honum vitanlega sé ekki neinn heyrnardaufur atvinnu- laus. Fyrir fatlaö fólk, sem þarf aö nota hjólastól, viröist gegn öðru máli, en aö sögn Magnúsar Kjartanssonar eru atvinnumögu- leikar þessa fólks ákaflega erf- iðir. Tryggingabætur skertar ef fatlaður maður fær atvinnu Þaö er ljóst, aö allur aöbúnaöur og þjónusta viö fatlaö fólk á Islandi stendur langt aö baki þvi, sem best gerist á hinum Norður- löndunum, og þá einkum I Svi- þjóö, Noregi og Danmörku. Astæöan fyrir þvi viröist vera sú, aö þjóöfélagiö hefur ekki fylgst nógu vel meö þeirri öru þróun sem hefur orðið i læknavisindun- um á siöustu árum á endurhæf- ingarmöguleikum fatlaöra. Fatlaöir fá greiddar bætur úr Tryggingastofnun rikisins og fer upphæðin eftir þvi hve örorka þeirra er mikil. Fullar bætur munu nema um 150 þúsund krón- um á mánuði, en þaö er vitanlega allt of lágt til þess aö menn geti framfleytt sér, þvf þaö hefur mikinn aukakostnaö i för meö sér aö vera fatla&ur. Ef svo fatlaöir sýna tilburöi i þá átt aö reyna aö vinna fyrir sér á einhvern hátt, vofir yfir þeim aö tryggingabæt- urnar veröi skertar. Þá geta komiö upp tilfelli þar sem ágreiningur veröur um greiöslur Tryggingastofnunar- innar, en hún hefur einræöisvald i þeim efnum. Hinn fatla&i hefur enga möguleika á aö áfrýja þeim dómi. Þess vegna telja menn nauösynlegt aö koma upp trygg- ingadómstól til þess aö leysa ágreining ef hann kemur upp. Hér á undan hefur veriö stiklaö á stóru I sambandi viö málefni fatlaöra og sjálfsagt mörgu sleppt, sem heföi mátt koma fram, en vonandi gefur þetta fólki einhverja hugmynd um þaö hvernig þjóöfélagiö býr að þessum fjölmenna minnihlutahóp og veröi hvatning til þess aö al- þjóölegt ár fatlaöra áriö 1981 veröi ár athafna, en ekki einungis fagurra oröa. „Það verður að vera stöðugur þrýstingur frá okkur sjálfum” segir Þorbjörn Magnússon vistmaður aö Háúni 12 Þorbjörn Magnússon starfar sem bókavör&ur i Sjálfsbjargar- húsinu viö Hátún 12 i Reykjavik. Þorbjörn hefur veriö bundinn við hjólastól i 33 ár, en lömun hans er afleiöing af slysi. Þorbjörn var fyrst spuröur aö þvi hvernig honum fyndistbúiö að fötluöu fólki á íslandi i dag. ,,Mér finnst þaö nú heldur lélegt, þó það hafi farið batnandi”, sagðihann. „Þaö sem helst er aö, eru náttúrulega peningamálin, eins er vinnuaö- staöa viöast hvar slæm.” Þá sagöi hann aö þaö væri miklum erfiöleikum bundiö aö komast inn á stofnanir, skemmti- staöi, leikhús, söfn o.fl. — Hvaö finnst þér aö helst ætti aö bæta? „Þaö þyrfti aö greiöa fyrir þeim, sem hafa starfsgetu, þannig aö þeir geti unniö og þá meira á almennum vinnu- markaöi. Ef menn eru góöir i höndunum, þá geta þeir unnið viö skrifstofu- störf, en þaö ererfiöleikum bund- iö aö komast á vinnustaöina. Þaö eru fæstir sem geta þaö án hjálpar. Þá þyrfti aö bæta al- menningsfarartækin. Þaö var mjög mikiö spor i rétta átt, þegar viö fengum bila, sem geta flutt hjólastóla. Einnig eru lyftur viöa of þröngar.” — Hvaö finnst þér um tryggingabæturnar? „Þaö þyrfti aö hækka þær og ekki síst fyrir þá sem ekki eru á stofnunum. Eldra fólkiö er nægjusamara, en auðvitað þyrfti þaö meiri vasapeninga. Við, sem erum hér, fáum 16 þúsund krónur I vasapeninga á mánuöi. Þaö eru einu peningarnir, sem viö fáum frá rikinu ogþeir erumargir, sem ekki fá neinn annan pening. Mað- ur veröur aö láta sér þetta nægja, eöa þá aö skyldmenni hlaupa undir bagga. Við megum hafa 297 þúsund krónur I tekjur á ári án þess aö bæturnar skerðist.’ — Hvernig er endurhæfingar- aöstaöan hér? „Hún er alveg sæmileg, en sundlaugineraö visuekkikomin i gagniö. En með þá sem eru hér, aöégheld,þáerfrekarum þaðað ræöa aö halda þeim viö, en aö framfarir eigi sér staö.” — Ertu bjartsýnn á aö ástandiö batni? „Ég segi þaö fyrir mig, aö ég held aö ég teljist frekar nægju- samur, en með stööugum þrýst- ingi er von um þaöaö ástandiö batni. Það veröur aö vera stööug- ur þrýstingur frá okkur sjálfum”, sagöi Þorbjiýn Magnússon aö lokum. „Heyrnleys- ingjar hafa greind á við annað fólk” segir Sigurður Jóelsson Siguröur Jóelsson kennari er formaöur foreldra- og styrktar- félags heyrnardaufra og á hann 15 ára heyrnarskerta dóttur. Sigurður var spuröur aö þvl hvernig honum fyndist búiö aö heyrnardaufum á tslandi. „Þaö hafa orðiö mjög miklar breytingar undanfarin tiu ár og er þar fyrst að nefna nýja Heyrn- leysingjaskólann, sem aö minu viti er mjög góöur. Það var mikil barátta aðfá þennan skóla. Siöan var þaö mikilsvert þegar á Alþingi 1978 fengust samþykkt lög um framhaldsmenntun heyrar- daufra. Þaö komu fram vissir agnúar á þessum lögum, og er nU búiö aö skipa nefnd til þess aö endurskoöa þau.” Siguröur sagöi ennfremur aö þaö heföi oröiö mikil breyting fyrir fulloröna heyrnardaufa eftir aö þeir heföu komist i samband viö heyrnardaufa á Noröur- löndum. Heyrnardaufir hér hafa eignast húsnæöi við Skólavör&u- stig og eru þar meö félags- miöstöö. „Nemendur Heyrnleysingja- skólans hafa tekið þátt i starfi Æskulýösráös. Það má segja aö þaö hafi vorið nokkurn árangur, en þetta gerist ekki nema á m jög löngum tima. Þeim er sjónvarp mikils viröi og viö höfum verið aö reyna aö berjast fyrir þvi aö fá meiri texta meö þáttum og þá einkum með fréttum. A Noröurlöndunum eru einstaka þættir fyrir þá, en hér hefur Sjónvarpiö ekki séö sér fært um að veröa viö þeim óskum og er þaö eina sjónvarpiö á Noröur- löndunum. Þaö sem háir heyrnardaufu fólki einna mest, er einangrunin, sem getur veriö erfiö. Ef þeir hafa ekki aðstandendur, eins og margir þeir eldri, eru þeir illa settir. Þvi vantar skipulega ráö- gjöf og túlka. Þaö kæmi aö mestum notum aö byggja upp þesskonar aöstoö. 1 þessu sam- bandi stöndum við langt aö baki Norðurlandsþjó&unum, sem mest er miðað viö. Þar leggur hiö opin- bera meira af mörkum. Heyrnleysingjar hafa greind á viö annaö fólk, og þaö sem viö förum fyrst og fremst fram á, er aö þeir fái aöstööu til þeirrar menntunar sem hugur þeirra stefnir til og hæfileikar þeirra leyfa og viröist þaö vera á góöri leiö. Eins aö rfkiö kostaöi túlk og félagsráögjöf fyrir þá. Svo er þaö höfuðatriöið aö þeir finni aö þeir eru menn með mönnum og á meöal manna, sagöi Sigurður Jóelsson.

x

Helgarpósturinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.