Helgarpósturinn - 07.03.1980, Side 11

n
halrjarph^ti irinn F6studa9ur 7. mars i9eo
Elisabeth Degn, dönsk kennslu-
kona, sem ætiar aö gefa fsienska
rlkinu verk sem hiin á eftir
Dunganon.
af fátæklegum húsgögnum, sitt úr
hvorri áttinni, og þaö var likast,
sem þessi húsgögn heföu komiö
sér fyrir sjálf eftir bestu getu.
Greifinn hélt aö sjálfsögöu
veislur, eöa menn fóru I veislu til
hans. Þaö var gjarnan aö kvöld-
lagi og þá breyttist þessi
óhrjálega Ibúö I töfraheim, sem
var öllum sem honum kynntust
ógleymanlegur. Honum tókst
meö einhverjum göldrum aö
skapa þannig andrúmsloft aö
fólki fannst þaö sitja veislu i höll,
en ekki hreysi. Þetta var faliö i
lýsingagaldri og ýmsum töfra-'
brögöum, sem honum voru eigin-
leg. Auk þess var hann snilldar
matreiöslumaöur og lét aldrei inn
fyrir slnar varir, þaö sem ekki
var aöaismanni sæmandi. Hann
svalt heldur dögum saman til aö
geta boröaö nautasteik ogdre-kka
dýr vln. Þannig hélt hann reisn
sinni og sjálfsviröingu I allri sinni
fatækt.
A þessum tlma hefur hann I
fyrsta skipti á ævinni örlitlar
fasta r og öruggar tek jur, sem var
danskur ellilifeyrir.”
— En hvernig haföi hann fram-
fleytt sér fram aö þvl?
„Hann varö aö hafa úti allar
klær til aö veröa ekki hungur-
moröa. Hann notfæröi sér hik-
laust hégómagirnd fólks. Hann
var m.a. tlöur géStir I villunum I
Hellerup, hjá þessu fólki, sem er
svo Utiö I sjálfu sér, en fullt af
hégómagimd og alltaf reiöubúiö
til aö þóknast henni. Þetta kunni
greifinn allra manna best aö not-
færa sér út i ystu æsar.
Hann var heldur aldrei algjör
einstæöingur. Hann átti ma. syst-
ur, sem var prestmaddama I
Sviþjóö, og dóttur I Danmörku.
Þá má ekki gleyma þeirri kven-
hylli, sem hann naut alla tiö, og
siöustu árin átti hann mikil Itök
og stoö I ungri kennslukonu úr
Stenlöse, Elisabeth Degn.
Af mönnum sem hann mat mik-
ils, var Kjarval efstur á blaöi.
Hann dýrkaöi Kjarval og skrifaöi
um hann heilt verk. Af yngri
myndlistarmönnum mat hann
Flóka mest. Þaö er ekki hægt aö
segja aö hann hafi veriö umtals-
frómur um vinstri intelligensiu
sinnar kynslóöar, en þó var
a.m.k. einn maöur I þeim hópi,
sem hann talaöi aldrei um nema
af nokkurri viröingu, en þaö var
Jón Helgason prófessor.”
Að láta verkin standa
undir sér
— Hvernig bar svo dauöa hans
aö höndum?
„Hann var lagöur mjög snögg-
lega inn á sjúkrahús, meö blóö-
tappa I höföi, og vegna þess aö
hann haföi um þetta leyti einna
nánust tengsl viö okkur Helgu vor-
um viö kvödd til. Þá var hann
búinn aö taka þá ákvöröun aö
gera íslenska rikiö aö erfingja
sinum og ánafna þvl öll sin lista-
verk. Þaö vildi svo til aö Helga
vann hjá Karli Viuff lögmanni I
Kaupmannahöfn, sem ekki kem-
ur svo litiö viö þessa sögu. Hann
fór upp á spitala aö kvöldlagi, og
þaö má segja, aö þaö hafi veriö á
elleftu stundu, og skrifaöi löglega
erföaskrá, þvl þaö dró mjög af
Dunganon eftir þetta, þó hann lét-
ist ekki fyrr en tæpum mánuöi
seinna.
Eftir aö hann hefur veriö jarö-
settur, upphefst dálitiö strlö og
ýmsir höföu fullan hug á þvi aö
gera þessa erföaskrá ógilda.
Menn voru á tlmabili hræddir um
aö þaö myndi takast, vegna þess
aö þaö var haldiö, aö Dunganon
heföi veriö danskur rlkisborgari,
sem heföi oröiö til aö flækja mál-
iö. En sem betur fer kom þaö
strax á daginn, aö greifinn, sem
fór þriggja ára alfarinn frá
islandi, haföi alla tiö haldiö
Islensku rlkisfangi.”
— Hver er ástæöan fyrir þvl, aö
hann gefur islenska rikinu verk
sin?
„lsland er I gegnum þykkt og
þunnt hans fööurland, sem hann
heldur tryggö viö. Þetta mynda-
safn var oftar en einu sinni I hættu
og þaö er m.a. skjalfest, aö á
meöan örbirgö hans var* sem
mest og hann oröinn gamall, þá
bauö hann Kaupmannahafnar-
kommúnu þessár myndir gegn
framfærslu, og meö sömu skil-
yröum og islendingum eru nú sett
en sem betur fer sinnti kommún-
an þessu aldrei, og eins og áöur
hefur komjö fram, leystist þetta
meö ellilifeyrinn á farsælan
hátt.”
— En haföi ekki oft veriö falast
eftir þessum myndum?
„Þaö var aö sjálfsögöu ótal
sinnum falast eftir myndum úr
þessu safni, en hann lét aldrei
undan þeim freistingum. Hann
vildi halda þeim á einum staö.
Meöal annars var reynt aö fá þær
til skreytinga á nýju Hilton hóteli.
Vafalaust heföu þeir, sem eru I
minjagripabransanum viljaö fá
aö gramsa I þessu lfka.
Hann vildi aö islenska rlkiö
sýndi þessu sóma og gætti þess aö
þaö kæmist ekki I hendurnar á
minjagripabröskurum. Ríkiö hef-
ur enga afsökun fyrir því aö láta
þessi verömæti liggja, vegna þess
aö þaö er fullvlst, aö þessi
ómetanlegu andlegu verömæti
gætu ef rétt er á haldiö, staöiö
undir sér á veraldarvlsu.”
v.
Það er sama hvar þú átt heima á landinu,
þú þarft ekki aó borga neinn auka flutn-
ingskostnaó þegar þú kaupir nýjan Skoda.
Vió sendum þér einfaldlega bílinn á næstu
höfn og þaó kostar þig ekki krónu.
Hins vegar - ef þú vilt heldur koma suóur
til þess aó sækja nýja Skodann, þá lætur
þú okkur vita og vió greiðum aó sjálfsögóu
flugfarió. Þannig njóta allir landsmenn
sömu kjara hjá okkur.
Umboósmenn á Akureyri:
SNIÐILL HF.
Óseyri 8 - Sími (96) 22255
Nýbýlavegi 2 - Kópavogi - Simi 42600