Helgarpósturinn - 08.08.1980, Blaðsíða 9

Ht=>/r/Firpn<=;tl irinn Föstudagur 8. ágúst 1980.
9
um — húsbyggingamál Rikisút-
varpsins. En þessi grein var meö
öörum hætti skrifuö en ég hef átt
aö venjast i Helgarpósti. Greinar-
höfundur fer ekki i launkofa meö
skoöanir sinar. Þær koma þessu
máli hreint ekkert viö. I greininni
er buslaö i yfirboröi málsins og
engin tilraun gerö til aö brjóta
þaö til mergjar. Hér er um aö
ræöa mál sem ég hefi áhuga á og
þvi langar mig i allri vinsemd aö
biöja ritstjóra Helgarpóstsins aö
HALLARGLÝJA
Hugleiðing um útvarpshús
Um margt finnst mér Helgar-
póstur vera öndvegisblaö. Þaö
bregst ekki aö i hverju blaöi, er
eitthvað verulega áhugavert og
þar hefur oftlega veriö fjallað um
mál ’meö nokkuö öörum hætti, en
venja hefur veriö i islenzkum
blööum. Birtar hafa verið vel
unnar greinar þar sem blaöa-
menn hafa gert sér far um að
kynna sér mál — og greinilega
lagt i það meiri vinnu en lesendur
hafa átt að venjast annars staöar.
Sföasti Helgarpóstur olli mér
nokkrum vonbrigðum. Þar var
skrifað um áhugavert mál, sem
vissulega er ástæöa til aö fjalla
birta þessar athugasemdir
minar.
Útvarpið þarf nýtt húsnæði
Um það stendur engin deila, aö
útvarpiö þarf nýtt húsnæöi. Nú-
verandi aöstaöa er gjörsamlega
óviöunandi. Um þetta hygg ég að
hvergi sé minnsti ágreiningur.
Deilurstanda hins vegar um aöra
hluti.
Sú bygging, sem nú er verið aö
ræöa um aö reisa fyrir útvarp og
sjónvarp á aö risa milli Háaleitis-
brautar og Kringlumýrarbraut-
ar.
Fyrsta áfanga hússins af
(NýJ* útvarpshusið;
Var rekunum kast
bð meö fyrstu
skóflustungunni?
Haunitiagð UtkUúlvarpite* j
>ý«gí«fíármáittm er nú wftin ért$
Artó IW6 triknaö, aœ<.-
i.luir arhítrkl í,rir aitlur út-
urpshús ««, U| sUHl *
Muaata a þefrrl ÞMðhf'
0kkl.»«.u, w,.
«5»»*« *» *
Nu át búiö a&itlkm, aom6 ht»
áö m mctra «6 bibð zi>
lín KTn K ma ulan
$ 2 1 bÖS* W *** rsö fyrir
6 bæöi ulvwrp og sjónvaro fái
mf. Aö þvfyröi mfkÆSíS
M“ yfiraljórn
og sjónvarps kæmút ut
»*«ut þak
^S™***1' *****
alitr o*
vtröart feeidur ektt vUa «.
míkiö um þaö Vm*«r ifigttr ti
immíst á krnk um sta-rö or fát
lcika byggingarinnar s
hvsrjar crv hrtin
Kinkwm eru þaö sjónvat
Kietm scm hala tekUJ þvi fiU
flytia ar sintt eigm htísnröt
tat«8ye» m I bráöabirgöah
1,1 óákvéöins tltm», öfvar
þremur er ætlaö a6 hýsa bæöi út-
varp og sjónvarp. Siöar á aö
byggja þá tvo þriöju sem eftir
eru. Hönnuöir hússins lýstu þvi
yfir á fundi meö Útvarpsráöi i
vetur, að hér væri um það aö ræöa
aö byggja hús fyrir starfsemi
Rikisútvarpsins, sem duga mundi
um alla framtfö! Þaö þótti fleir-
um en mér merkileg yfirlýsing. I
Helgarpósti segir um daginn:
„Ýmsar sögur hafa komist á
kreik um stærð og fáránleika
byggingarinnar, sem margar
hverjar eru hrein vitleysa”. I
langri grein Helgarpóstsins er
hins vegar ekki vikið einu oröi aö
'5)
c
3.
ru
c
o
v>
m
t_
ro
C
c
5 ••
° D
c *°
£ is
< £
lögbundnar tekjur. Andstæðingar
útvarpshúss höföu allt á hornum
sér og nutu góðs stuönings þeirra
manna, sem vilja fá „frjálst út-
varp”, þ.e. útvarp f jármagnsins.
Byggingarsaga Rikisút-
varpsins er bæöi sorgleg og
hörmuleg og til skammar þingi og
fjárveitingavaldi á hverjum
tima. Gylfi Þ. Gislason og Vil-
hjálmur Hjálmarsson geröu
heiöarlegar tilraunir til aö bæta
úr, en sjóöir voru nánast geröir
endastöövarinnar hýsti likaniö.
Byggingasjóöur útvarpsins hvarf
i rikishitina. — Vilhjálmur Þ.
Gislason útvarpsstjóri, geröi
itrekaðar tilraunir til aö koma
viti fyrir ráöamenn, en án
árangurs. Útvarpiö hélt áfram
vergangi sinum og forráöamenn
þess fóru ávallt bónleiöir til búöar
eftir heimsóknir til forystu-
manna mennmgar- og fjármála.
Þaö hefur Andrés Björnsson nú-
verandi útvarpsstjóri reynt. Þó á
Byggingamál Ríkisútvarpsins:
Hvar eru forkólfar menningarinnar?
í tilefni greinar i siðasta Helgarpósti
Vilhjálmur Hjálmarsson, fyrr-
um menntamálaráðherra, tók
fyrstu skóflustunguna aö nýju út-
varpshúsi. Til verksins notaöi
hann skóflu sem útvarpsmenn
sendu honum aö gjöf, er hann tók
viö embætti. Skóflan var keypt
hjá Ziemsen i Hafnarstræti og
skóflublaöið málaö meö gull-
bronsi. Við þessa skóflu voru
bundnar miklar vonir starfs-
manna útvarpsins, sem um ára-
tuga skeið hafa starfaö i ófull-
komnu og alls ófullnægjandi
leiguhúsnæði, sem hefur staöið
starfi stofnunarinnar fyrir þrifum
og fullnægir ekki reglugeröum
um heilbrigöishætti á vinnu-
stööum.
Svo var grunnurinn grafinn og
flestir bjuggust viö aö stórátak
yröi gert á merkisafmæli út-
varpsins. Þaö eina, sem geröist
var þaö, að grunnurinn fylltist af
vatni. Svo var haldið áfram aö
rýra sjóöi útvarpsins og skeröa
upptækir og útvarpinu var haldiö
i látlausu fjársvelti.
Þáttur Jónasar Þorbergs-
sonar
Jónas heitinn Þorbergsson,
fyrrum útvarpsstjóri, var fram-
sýnn, ákveðinn og umdeildur.
Hann lét teikna vandaö og glæsi-
legt útvarpshús, sem var ætlaður
staöur á Melunum. (Skammt frá
Hótel Sögu). Færustu sérfræö-
ingar þeirra tíma voru fengnir til
aö teikna húsiö og innréttingar.
Þar var gert ráö fyrir sjónvarpi.
Snilldar-handbragö er á þessum
teikningum og fróöir menn telja,
aö samkvæmt þeim heföi verið
reist eitt fullkomnasta útvarps-
hús i Evrópu.
Teikningar eru ennþá til og
einnig likan af húsinu. En lengra
náöi máliö ekki. Pólitískar svipt-
ingar ollu þvi, aö allt var læst
ofan I skúffum og kjallari Vatns-
Rikisútvarpið i orði kveönu aö
hafa stjórn á eigin fjármáíum.
Menningin og framtíðin
A hátiölegum stundum eru
notuö stór orö um hlutverk Rikis-
útvarpsins á sviöi menningar- og
kennslumála, upplýsinga og
fræöslu og siöast en ekki sist er
bent á afþreyingar-og öryggis-
þáttinn. — Útvarpið tengi saman
hinar dreiföu byggöir landsins og
sé öflugasti fjölmiöill þjóöar-
innar. En ekkert bólar á ræktar-
seminni viö þessa merku stofnun.
Hún fær aö starfa áfram viö ótrú-
lega slæmar aöstæöur og ónýtan
tækjakost. Þó er ekkert lát á þeim
kröfum, sem til . hennar eru
gerðar.
Nú viröast ráöamenn enn á ný
ætla aö stööva eölilegar og sjálf-
sagöar framkvæmdir viö nýtt út-
varpshús. Hver er ástæöan? Hafa
forkólfar menningarinnar gleymt
o
m
vt
■O
i_
3
oi._-
<75 o
3
— 3
■o V)
c
>- at
£ m
co -C
1 grein Helgarpóstsins um út-
varpshús komust ekki til skila
þær ástæður, sem hafa leitt til
þess aö Samstarfsnefnd um opin-
berar framkvæmdir hefur ekki
veitt samþykki til aö bjóöa út
næsta verkáfanga útvarpshúss-
ins.
Samstarfsnefnd um opinberar
framkvæmdir starfar eftir lögum
nr. 63/1970. í 7. gr. laganna segir
m.a. að áætlunargerö um fram-
kvæmdir skuli fela i sér nákvæma
kostnaöaráætlun um verkiö,
timaáætlun um framkvæmd þess
og greiöslu- og fjáröflunaráætlun
fyrir framkvæmdatimabiliö.
Sá hluti útvarpshússins, sem
rætt hefur veriö um aö byggja er
rúmlega 14.000 fermetrar aö
stærö og er þaö þriöjungur alls
hússins. Aætlaöur bygginga-
kostnaöur þessa þriöjungs er 7,2
milljaröar króna á verölagi I júli
1980. Ef viö þaö er miöað aö smiö-
in tæki 7 ár og Framkvæmdasjóð-
ur rikisútvarpsins væri notaöur
til aö fjármagna framkvæmdina,
lætur nærri aö sjóöurinn yröi upp-
urinn eftir tvö og hálft ár. Þá er
miöað viö, aö sjóöurinn hafi
<mnn»ri»n aö út
ftn tóronr címj!
«• aö byggja st
|Ra«»»iúg»rgrun»»'*Br stó«r. E» byi
xtn&»r>t«iMia»e *gr»tt» upp einsog g
.srfsnfflkjjgpFhéit cínníg
»m 8<®p|Rxikv*mdasfóöi
fftíBútvnrJsns, þeim lem hclr
vafþsmenn haf« viijaft kalta
ygfttngarijóh. v#n vinníg *ttaö
) stónda undir (jártwingum t
tmbandl v»ö drciftk»rfi Rikuuti-
trpaiaa, sarokv*mt Iðguro.
1 lögunura uœ Frarokv*mda-
ötvarpaíaa segfr svo:
„i s)óð er nefníat Kram-
æmdaaíWwr ftflmútvarpate*
*) 10% *f bröítótókjuro
stna A.wnu Læftjaböna&ír _
Hörður Viihjálroi&oa, fjArrí
atjdrf Rikíaötvajfpslns, .^a 1}
Jiölja þcsatr pcaingar Ind
viuttaaukarcikningum bjá Laj
bankaaum."
Þar Mut mönóum bar <
samán um. tíl þvarí f
kvæmdasjóöar Riktsötváj
vatri *tlaöur sncrt Hclgam....
im**r UJGyffa Þ. Gfsfas<m«rl
s.tofnaÖí sjóöinn f menntómL
ráMwrratfb sinní og apurfii hf
tekjur i samræmiTlö gildandi lög.
Þaö er þvi augljóst, aö afla þarf
Rikisútvarpinu verulegs fjár-
magns eöa um þaö bil 2,5
Fáein orð um útvarpshús
VETTVANGUR
þvi hversu stór bygging þetta eigi
að veröa, hvorki fyrsti áfanginn
né hinir tveir.
Fyrir þá lesendur, sem eitthvaö
fýsir aö vita um þetta er rétt aö
upplýsa, aö þessi fyrsti áfangi út-
varpshússins er rúmlega 14 þús-
und fermetrar. Þaö er næstum
þvi tvisvar sinnum stærra hús-
rými en útvarp og sjónvarp til
samans ráöa nú yfir og eru þá
einnig taldar meö leigugeymslur
úti um bæ.
1 upphafi þessa árs var áætlaö
aö þessi fyrsti áfangi mundi
kosta: Fimm milljaröa og sjö
hundruö og fimmtiu miiljónir.
Fyrir utan tæknibúnaö, A núver-
andi byggingarvisitölu kostar
þessi áfangi 7,2 milljaröa. Eitt-
hvaö hlýtur tæknibúnaðurinn aö
kosta og treysti ég mér ekki til aö
nefna tölur i þvf sambandi, en
þær eru örugglega ekki af lægri
gráðunni. Þótt gott húsnæöi sé
auövitaö brýnt, þá er tækni-
búnaöurinn auövitaö forsenda
þess að unnt sé aö senda út dag-
skrá. 1 þvi sambandi er rétt aö
hafa i huga aö allur búnaöur af
þessu tagi fer nú smækkandi aö
umfangi og kallar ekki i sjálfu sér
á aukiö húsrými. Enn skulum viö
hafa i huga aö hér er aöeins veriö
að tala um fyrsta áfanga af þrem-
ur og samkvæmt áætlunum var
ætlunin aö ljúka honum i byrjun
árs 1986 og væri þá Fram-
kvæmdasjóöur Rikisútvarpsins i
skuld upp á rúman milljarð.
Að fleiru ber að huga
Þegar hönnuöir útvarpshússins
mættu á fundi Útvarpsráös i
vetur sló i brýnu milli undirritaös
og formanns útvarpsráös. Hönn-
unarstjóri ætlaði að afhenda út-
varpsráðsmönnum teikningar
nýja hússins til skoöunar, en for-
maöur hafnaöi þvi. Teikningarn-
ar fengu ráösmenn þó afhentar
siöar.
Viö athugun þeirra sýnist mér
aö sumir þættir starfseminnar
veröi ekki betur settir hvaö hús-
næði snertir i hinu nýja húsi. Ég
sét.d. ekki betur en hljóðsetningu
kvikmynda sé ætlaö iviö minna
pláss en sú starfsemi nú hefur i
sjónvarpshúsinu viö Laugaveg.
Margt annaö orkar tvímælis.
Mergurinn málsins er þó sá eins
og raunar kemur fram i grein
Helgarpóstsins, aö sáralitiö sam-
starf var haft viö þá sem eiga aö
starfa i hinu nýja húsi, fyrr en
þessi fyrsti áfangi var nánast
fullhannaöur. Þaö er miður.
1 Framkvæmdasjóöi Ríkisút-
varpsins munu nú vera um 1100
milljónir króna. Lögum sam-
kvæmt skal nota þann sjóð til aö
„tryggja viöunandi húsnæöi og
tækjakost fyrir starfsemi Rikis-
útvarpsins”.
Þetta eru lög hvort sem mönn-
um likar þaö betur eða verr. Nú
háttar svo til aö langbylgjustööin
♦ 11
kao» *( ðivwp*bd«lB»
ýmstó i VatóaWÍ
***<rí6 ***• «r®b‘»r »*
r*m ú&whKmT;
„Þeger maliö var tókfft fv
wbtító m þrn aö Hfk
útvárpiöyrbi jafnfranu að fart.
Sfirar /r»mkvæn>(Ur, Möelrlr
V«te*e»dá reynd««t vcra
feftítti kómin og feaö var súöJ
bygRÍB þyrtti nyja tójjgbyiJ
stóð. Afitaöa nefndarmjur vaA
að hún taJdi ófejdkv*w»tfeRt ’
bsra f sarobandl m tftvarpshtu
befejnr f sarofeandivjö reksturiro
fieftd. Kvafi þyxftj alt gers, hv>
•ttiaðgefa fyrst o.e.frv, gvar v
þc«su feefur aldrei fengiet. {wum
[í»ö£»eðBraHfcrajsg&. Þess
fna Jfy&ú rod^ hverju sero
H am feflaið. Afi þetta v*ri
(aplegt bita> þar fraœ eftfr
«ntu».
'ilhiáfenur Hjálmarjwon arkl-
*«mbandi vjÖ kynnlngu,
.Vffi feöfuro kvertóð yfít þvl við
mr fefinnunarstjúra Kari Guð-
ndssen vwkfrrting, aö tek-
rkófeur fedjmr sUrtómanna
I koroiö þ»ma viö sögu” *agöi
bjáJœur. „Akvarðanir *ru
öfanfrá og þ»*
> vbbU eittfevert
kfe roáftð er búifi að vara fkyr
álöfiu.''
^plýsrog;
hlutverki sinu? Eöa hafa post-
ular hins frjálsa útvarps, tals-
menn áhrifa fjármagnsins á
frjálsa skoöanamyndun, meiri
áhrif en okkur haföi grunaö? Eöa
er ástæöan bara sú, að fjár-
veitingavaldiö og rlkissjóöur vill
halda áfram aö blóömjólka þessa
stofnun, eins og gert hefur verið
um áratuga skeiö?
Andstæöingar nýs útvarpshúss
halda þvi fram, að teikningar
geri ráö fyrir alítof dýrri bygg-
ingu og aö unnt sé aö reisa ein-
hverskonar skemmu, sem full-
nægi öllum þörfum útvarpsins.
Þetta er i anda þess hugsunar-
háttar, sem rikt hefur. Bara aö
hola útvarpinu niöur I Lands-
simahúsinu, á Klapparstignum
og hjá Hafrannsókn. Svo mega
öll verðmætin, gamla plötusafniö,
bókasafniö og handritasafniö
dúsa i kjallara og geymslum viöa
um bæ. En hvilikt kvein, ef þessi
óbætanlegu verömæti yrðu eyöi-
leggingunni að bráö. Svo ekki sé
nú talaö um loftnetsstangirnar á
Vatnsendahæö, sem eru aö hruni
komnar.
Af hverju heyrist ekkert frá
fulltrúum menningarinnar, rit-
höfundum, hljómlistarmönnum
og öörum slikum? Af hverju mót-
mæla hlustendur ekki? Hvar er
nú áhuginn fyrir hinu mikilvæga
hlutverki Rikisútvarpsins? Getur
veriö aö allt endurtekna efniö i út-
varpinu i júli-mánuöi sé sýnis-
horn af þvi sem koma skal? Eru i
þvi falin mótmæli útvarpsmanna
gegn slæmum aöbúnaöi og óþol-
andi vinnuaöstööu, eöa er bara
ekki hægt aö gera betur? Er
hengingarólin farin aö heröa
svona rækilega aö?
Afdráttarlaus krafa
Þaö hlýtur aö vera afdráttar-
laus krafa allra þeirra er unna út-
varpinu og njóta þjónustu þess,
aö yfirvöld móti nýja stefnu i ein-
hverju mesta menningarmáli
þjóöarinnar og þrýsti á svo smiöi
nýs útvarpshúss geti hafist þegar
i staö. Það er óþolandi að mikil-
vægu hlutverki útvarpsins verði
stefnt í voða vegna þröngsýni
nokkurra stjórnmálamanna. Nú-
verandi menntamálaráöherra,
Ingvar Gislason, veröur aö hafa
forystu i þessu máli og knýja þaö
áfram, ef hann vill standa við þau
orö, er hann lét falla þegar hann
tók við embætti. Og núverandi
fjármálaráöherra er fyrrverandi
menntamálaráöherra og ætti þvi
aö hafa nokkurn skilning á mál-
inu.
Nú er ekkert nauösynlegra en
aö kveöa úrtölumennina i kútinn
og gera gamlan draum aö veru-
leika. —AG—
milljaröa króna til aö standa
undir framkvæmdum viö þennan
fyrsta áfanga. 1 þeim tölum, sem
hér eru nefndar er ekki tekið tillit
til kostnaöar vegna tækja sem
sennilega veröur óskaö eftir i nýtt
hús.
Um svipaö leyti og samstarfs-
nefnd um opinberar framkvæmd-
ir var aö fjalla um útboð á næsta
verkáfanga útvarpshúss komu
fram óskir frá Rikisútvarpinu um
smiöi nýrrar langbylgjustöövar.
A þaö var bent að möstrin á
Vatnsendahæö væru aö falli kom-
in. Ekki var lögö fram nein kostn-
aðaráætlun eöa timaáætlun um
smiöi langbylgjustöðvar. Aftur á
móti hefur heyrst á skotspónum,
aðhún gætikostaö 2,5-3 milljaröa
króna.
Samstarfsnefnd um opinberar
framkvæmdir taldi þaö ábyrgö-
arleysi aö hleypa af staö fram-
kvæmdumviöútvarpshúsán þess
aö stjórnvöld heföu tekiö ákvörö-
un um, hvernig Rikisútvarpinu
yröi útvegaö fjármagn. Fjárút-
vegun á næstu árum aö upphæö 5-
6 milljaröar króna hlýtur aö
snerta fjárútvegun til ýmissa
annarra opinberra framkvæmda
ekki sist þegar þröngt er um. láns-
fé á innlendum markaði og reynt
er aö draga úr erlendum lántök-
um. Fjármagnsþörfin ræöst aö
sjálfsögöu af þvi, hvernig aö
framkvæmdum er staöið.
Akvöröun þarf aö taka, hvort
byggja skuli útvarpshús á undan
langbylgjustöö. Til þess aö unnt
væri aö leggja máliö i heild fyrir
stjórnvöld óskaöi samstarfsnefnd
um opinberar framkvæmdir eftir
upplýsingum um heildarfjárfest-
ingarþörf Rikisútvarpsins og þar
meö hvernig raöa skyldi fram-
kvæmdum eftir forgangi og
hvernig þær skyldu fjármagn-
aðar. Þrátt fyrir itrekuð tilmæli
allt frá byrjun árs 1979, hafa upp-
lýsingar um ofangreind atriöi
hvorki borist til Fjárlaga- og hag-
sýslustofnunar né Samstarfs-
nefndar um opinberar fram-
kvæmdir. Brynjólfur Sigurösson