Helgarpósturinn - 09.01.1981, Blaðsíða 17

17
Buster Keaton í heiðurssessi
Kvikmyndaháti® Listaháti&ar í
Reykjavik hefst 7. febníar og
stendur til 15, febrúar i Regn-
boganum. Á þessari stundu er
ekki útséð um ýmsa pdsta á hátíð-
inni, myndir annaö hvort óstaö-
festar eöa svör viö fyrirspurnum
hafa ekki borist enn. Þð mun
Iiggja fyrir aö á hátföinni veröi
sýnt ítarlegtyfirlit yfir myndir og
feril eins og fremsta gaman-
leikara þöglu myndanna, Buster
Keaton. Veröa sýndar 8-9 myndir
Keatons, auk styttri mynda, og er
þetta safn I eigu Raymond
Rohauer, mannsins sem hvaö
mestan þátt átti í endurreisn
Keatons. Von er á Rohauer til
landsins á hátiöina.
Þá mun ljóst aö tvær af nýjustu
myndum fremstu leikstjóra Pól-
lands, Waijda og Zanussi veröi
sýndar á hátiöinni, — Hljóm-
sveitarstjórinn eftir Waijda meö
John Guilgud i aöalhlutverki, og
Konstant eftir Zanussi, en hún
var númer tvö á lista Intemat-
ional Film Guide yfir bestu
myndir ársins 1980. Onnur mynd
af þeim lista, danska myndin
Johnny Larsen veröur á hátlö-
inni. Solo Sunny er enskur titill
nýlegrar austur-þýskrar myndar,
sem þykiróvenjuleg fyrir myndir
frá þvi landi og veröur á hátiö-
inni, og af öörum staðfestum
myndum má nefna tvær frá fjar-
lægum heimshlutum: mynd frá
Hong Kong eftir King Hu, einn
þekktasta leikstjóra þarlendan,
og egypsku myndina Hvers vegna
Alexandria? eftir þeirra frægasta
mann, Chahne aö nafni, og mun
þetta vera fyrsta arabiska
myndin sem hér er sýnd.
Verið er m.a. aö kanna mögu-
leika á myndum frá Astraliu,
Vestur-Þýskalandi, Frakklandi,
Hollandi, Kanada og Sovelrlkj-
unum. Ekki er ljóst hvort efnt
veriö til keppni Islenskra mynda
Buster Keaton sem gerö veröa sérstök skil á kvikmyndahátiöinni, i
einni þekktustu mynd sinni, Hershöföingjanum.

á hátlöinni nií eins og veriö hefur á þessu stigi. AIls veröa um 20
á fyrri hátlöum, og ekki er heldur myndir á hátiöinni, auk mynda
vitaö um erlenda gesti á hátlöinni Keatons.
„Efnislega eru verkin af
mörgum toga, tvlviö, þriviö, mál-
verk, teikningar, ljósmyndir og
skúlptúrar úr mismundandi
efni”, sagöi Kristinn G. Haröar-
son myndlistarmaöur i samtali
viö Helgarpóstinn, en Kristinn
opnar my ndlist arsýningu f
Asmundarsal á laugardagskvöld.
,,Eg vinn I mjög fjölbreytilegt
efni og reyni aö finna hugmynd-
inni sem heppilegastform og efni
Kristinn vörðu, konu i spegli,
þorp i fjallshllð og logandi
kveikjara undir hendi
— Eiga verk þin eitthvaö sam-
eiginlegt?
„Þess vildi ég nú óska. I
flestum tilfellum tengi ég saman
tvö, þrjú eöa fjögur myndefni og
læt þau tala innbyröis, án þess aö
baki sé nokkur rökhugsun. Þetta
er meira á ljóörænu sviði.”
— Hvernig myndir þú flokka
„Á LJÓÐRÆNU SVIÐI"
segir Kristinn G. Harðarson um sýninguna,
sem hann opnar á Ásmundarsal á laugardag
hverju sinni”. sagöi hann, og
bætti þvi viö, aðhann geröi mikiö
af því aö tengja saman tvo, þrjá
eöa fleiri myndþætti.
— Geturöu nefnt efni, sem þú
notar I skúlptúrana?
„Einn er t.d. myndaöur úr
stórum klukkuvlsi úr stáli og
varöturni, geröum Ur sykur-
molum.”
— Hver eru viöfangsefni þln?
„Þau eru af ýmsum toga. Ég
vinn mikiö þannig, aö ég fletti
blööum eða timaritum, og ef ég sé
einhverja mynd, sem mér finnst
skemmtileg, leita ég aö ööru
myndefni, sem ég gæti tengt
henni. Slðan vinn ég Ut frá
þessum myndum I annaö hvort
skúlptúr, ljósmyndir, málverk
eöa teikningar.”
Sem dæmi um myndefni nefndi
þaö, sem þú ert aö gera?
„Þaö er kannski hægt að segja,
aö þaö sé I ætt viö „nýja mál-
verkiö” (New Painting). Þaö er
afturhvarf til málverksins, en
komiö aö þvl frá annarri hliö en
áöur. Mér finnst fáránlegt þegar
talaö er um að málverkiö sem
sllkt sé dautt, þvi mér finnst aö'
aöferö eöa efni geti aldrei oröiö
úrelt semslík.Þaö er frekar hugs-
unin að baki notkunar efnisins og
aöferöarinnar sem Ureltist.”
— Attu þér einhverjar fyrir-
myndir?
„Þaö væri eitthvaö skrltiö ef
svo væri ekki. Þaö eru kannski
menn eins og Svisslendingurinn
Urs Luti og Italskir listamenn,
sem margir hverjir eru hressir I
maleríinu”, sagöi Kristinn
Harðarson.
—————----------.—■—|
Njáll Demantur reddar öllu
Rcgnboginn: i kvikmyndasögunni, þar sem hún
Jasssöngvarinn (The Jazz er talin fyrsta talmyndin. Tima-
Singer). Bresk-bandarisk, árgerð mótaverk.

Kvikmyndir
eftir Guðlaug Bergmundsson

1980. Handrit: Herbert Baker,'
eftir leikriti eftir Samson Rapha-
elson. Tónlist: Neil Diamond.
Leikendur: Neil Diamond.Laur-
ence Olivier, Lucie Arnaz, Frank-
lyn Ajaye, Catlin Adams. Leik-
stjóri: Richard Fleischer.
Þaö er ekki á hverjum degi, aö k
kvikmynd er frumsýnd samtlmis *
i Reykjavik og New York, tveim
helstu borgum heimsins aö Paris
undanskilinni. Slikt hefur þó
gerst, er það Jasssöngvarinn,
sem nú er sýnd i Regnboganum.
Rétt er aö vara djassfrikana
strax við. Djass heyrist ekki i
þessari mynd, heldur öldrunar-
popp og dreifbýlistónlist, auk
hefðbundinnar kvikmyndatónlist-
ar og gyðinglegrar trúartónlistar.
Jassöngvarinn heitir kvik-
mynd, sem Alan nokkur Crosland
■ gerði árið 1927. Þótt ekki sé þaö
meö merkilegri kvikmyndum út
frá fagurfræði kvikmyndafil-
anna, þá var hún upphaf nýs tima
Það kann þvi að þykja nokkur
dirfska, á þvi herrans ári 1980, aö
gera kvikmynd, sem i öllum
megindráttum fylgir efni fyrir-
rennarans, sem þrátt fyrir sina
galla, hefur nokkra sérstöðu, eins
og áður segir. I eldri myndinni
makar A1 Jolson skósvertu
.framan i sig, þegar hann syngur.
1 þeirri nýju gerir Neil Diamond
það sama, þegar áhorfendur sjá
hann syngja popp i fyrsta sinn.
Sem sagt, hafi Richard Fleischer
ætlað sinni mynd að vera ámóta
timamótaverk meöal tónlistar-
mynda og fyrri myndin var á sin-
um tima, hefur honum mistekist
alveg hrapallega.
Ekki þar með sagt, aö myndin
sé algjört fisakó, heldur er hún
ósköp heiöarlega unnin mynd, án
nokkurra tilþrifa á neinn hátt.
Það væri ekki néma þá leikur
Lárusar Oliviers, sem alltaf er
góður. Aðrir standa sig alveg
takk bærilega.
Tónlistinni má ekki gleyma, þvi
hún er jú það sem allt snýst um.
Mér hefur nú aldrei þótt öldr-
unarpoppið hans Njáls Demants
meö skemmtilegri tónlist til aö
hlustaá,eniþessarimynd á hann
þó góða spretti. Lifgar hún mjög
upp á myndina, sem án tónlistar-
innar væri hvorki fugl né fiskur.
Ég held það sé engin goðgá að
segja, að þessi mynd muni
fremur höföa til pabbanna og
mammanna, fólks af minni kyn-
slóð og þaðan af eldra.
—GB
Neil Diamond
Af hverju er hlegið að blaðamönnum?
„You’re all full of bullshit and journalistic jive
you have no idea of what it is to be alive
You’re blinded by how important
you think you oughta be
You’re so well informed
that you can’t even see.” Úr „The Big Print”
eftir Mike Pollock utangarösmann.
Fjölmiðlun
eftir Þröst Haraldsson .
Þannig senda Utangarös-
menn tóninn á nýjustu plötu
sinni og skotmarkiö er blaöa-
mannastéttin. Þessi tónn er orö-
inn býsna algengur I seinni tíö.
Til dæmis fannst öllum þaö
fyndiö þegar Carter forseti
harmaöi sáran að ættfræöingar
skyldu hafa fundiö blaöamenn i
langfeögatali hans. En ekki hef
ég enn séð blaöamenn rlsa upp
til andsvara. Er þaö af því aö
viö vitum upp á okkur sökina?
Ég held aö fáar stéttir myndu
sitja þegjandi undir öllum þeim
vömmum og skömmum sem
blaöamenn viröast þola mögl-
unarlaust. Starf þeirra er lika
nokkuö sérstætt. Þaö sem þeir
láta frá sér fara er lagt undir
dóm almennings strax á morg-
un og raunveruleg áfrýjun er
varla til: Þaö er miklu auöveld-
ara aö svipta mann ærunni á
prenti en veita þeim hana aftur.
Ef viö tökum dæmi af manni
sem kaupir gallaöan stól af tré-
smiö, þá bölvar hann trésmiðn-
um (en ekki allri stéttinni)
svolitiö og skilar svo stólnum.
Ef þessi sami maöur lendir I þvi
aö blaöamaöur nföir hann niöur
i svaöiö og lýgur upp á hann er
ekki málið leyst meö því að
skila blaöinu eöa henda þvi.
Lygin stendur óhögguö I hinum
eintökunum 20 þúsund.
Þessi staöreynd krefst þess af
blaöamönnum aö þeirathugi vel
sinn gang áöur en þeir setjast
viö ritvélina. Þeir eiga sér
nefnilega enga gilda afsökun
fyrir því aö sýna léttúö i um-
gengni viö sannleikann, hvorki
tlmaskort né peningaleysi, og
allra síst geta þeir skýlt sér bak
viö þá kenningu aö veruleikinn
sé svo leiöinlegur aö nauösyn
beri til aö krydda hann svo hann
seljist betur. Þaö siöasttalda er
þó án efa algengasta orsökin
fyrir skreytni blaöamanna.
Blaöamenn guma gjarnan af
þvi að þeir beri svo mikla
ábyrgö. Hver kannast ekki viö
frasana um aö viö berum
ábyrgö á skoöanamyndun al-
mennings, aö viö séum tengiliö-
ir yfirvalda og almennings,
„fjóröi armur rlkisvaldsins”
osfrv. Þessir frasar eru einkum
viöhaföir af yfirvöldum og öör-
um þeim valdsmönnum sem
þurfa aö hafa gagn af okkur.
Og þeim blaðamönnum sem
Pollock lýsir I 3. og 4. hendingu
textans. Ég þekki nefnilega
sorglega mörg dæmi um kollega
sem haldnir eru þeirri firru, aö
af þvi aö þeir umgangast yfir-
stéttina og áhrifamenn í starfi
sinu, þá séu þeir sjálfir hluti af
þessari sömu yfirstétt. Þetta á
ekki viö nema um örfáa blaöa-
menn — og þeir eru kannski
miklu fremur pólitikusar en
blaöamenn
En hvaöa ábyrgö bera blaöa-
menn eiginlega? í raun og veru
eru þeir ekki ábyrgir fyrir neinu
öðru en eigin samvisku. Rit-
stjórinn tekur á sig meiöyröa-
málin. Og blaöamaöur sem vill
vera langlifur á sinum vinnu-
staö kemst fljótlega að þvi aö
hann veröur vesgU aö falla inn i
ákveöinn ramma sem sniöinn er
hverjum fjölmiöli. Hann getur
ekki sagt hvaö sem er, hvernig
sem er.
Þessir rammar geta bæöi átt
sér pólitlskar og efnahagslegar
forsendur — beggja blands er
algengast. Ef þU segir svona frá
einhverju veröur þingmaðurinn
eöa hluthafinn vitlaus, ef þú
hagar oröum þínum ööruvisi
selst blaðiö ekki — aö mati rit-
stjórans eöa fréttastjórans.
Flestir eru fljótir aö snlöa af
sér þá kanta sem falla utan
rammans. En þaö þarf ekki aö
vera blaöamanninum fyllilega
ljóst. Til dæmis er þaö Utbreidd
kenning meöal blaöamanna á
Morgunblaöinu og slödegisblöö-
unum aö þeirra blöö stundi eitt-
hvaö sem heitir „hlutlaus
fréttamennska”. Þeir lifa i
þeirri góöu trú aö þeir búi viö
óskert tjáningafrelsi. Þetta
heitir sjálfsblekking og hún er
töluvert Utbreidd I stéttinni.
HUn veldur þvl til dæmis aö
blaöamenn eiga ansi erfitt meö
að horfast I augu viö þá staö-
reynd, aö i launum eru þeir
állka háttskrifaöir á almennum
vinnumarkaði og faglæröir
verkamenn. Ekki megna þau
laun aö lyfta iönaðarmönnum
upp i yfirstétttina. Af hverju
skyldi eitthvaö annaö gilda um
blaöamenn?
Viö erum I raun og veru ósköp
venjulegir handverksmenn.
Mér finnst þaö lika alveg nógu
merkilegt. Ég ber ólíkt meiri
viröingu fyrir smekkvfsum
prentara sem kann sitt fag og
leggur metnaö I þaö en ómerki-
legum blaöamanni með alltof
háar hugmyndir um sjálfan sig.
Okkar faglega markmiö á aö
vera heiöarleg fréttamiölun, aö
koma fréttum, upplýsingum og
skoöunum á framfæri á fallegu
og auöskiljanlegu máli Ef menn
vilja komast til valda og met-
oröa er miklu heiöarlegra að
vinda sér beint Ut i pólitik eöa
bisn iss.
Ég held að Islenskir blaöa-
menn geri sér öllu frumstæöari
og óraunhæfari hugmyndir um
stööu sína og starf en erlendir
starfsbræður þeirra. Fyrir þvi
eru ýmsar ástæöur.
Ein er sú aö á Islandi er ekki
hægtaöveröa sér úti um mennt-
un I faginu. NU er menntun i
sjálfu sér ekkert algilt lausnar-
orö. En ég held aö hUn gæti samt
kveöiö niður verstu einkenni
sjálfsbldckingarinnar og glætt
meö stéttinni faglegan metnaö
sem þvímiöurer svo sjaldgæfur
i dag.
Reynslan frá Danmörku sýnir
lika aö menntun blaöamanna er
haldgott vopn i baráttunni gegn
þeirra nesjamennsku sem er
svo algeng I íslenskum fjölmiöl-
um. Hér segja blaöamenn aö
slöan reglulegur blaöamanna-
skóli komst á laggimar hafi
gæði allrar fjölmiölunar batnað
verulega.
En meöan blaöamenn eru
uppfullir af sjálfsblekkingum og
meira og minna óraunhæfir
draumar um völd og áhrif koma
i veg fyrir að blaöamenn setji
sér fagleg markmiö veröur
hlegið að okkur um aldur og
ævi.
”Look into the mirror
Don’t you give me no lip
They’re all obsolete the things that you say...” MikePolIock